Хасанова Гулсанам Хусановнанинг
Фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илимий даража берадиган фан тармоғи номи): “Магистратура талабаларини ижтимоий-маданий фаолиятга тайёрлаш методикаси (ўзбек тили ва адабиёти мутахассислиги мисолида)”, 13.00.02. – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (ўзбек тили).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.08.24.DSc/Ped315
Илмий раҳбар: Расулов Бахтиёр Махмуджонович, тарих фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилаётган муассаса номи: Андижон давлат педагогика институти.
ИК фаолият кўрстаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат педагогика институти ҳузуридаги PhD.03/05.05.2023.Ped.166.01 рақамли Илмий кенгаш асосидаги бир марталик илмий кенгаш
Расмий оппонентлар: Юсупова Шоҳидахон Жалолиддиновна, педагогика фанлари доктори, профессор; Замилева Римма Равилевна, педагогика фанлари доктори, профессор; Тешабаева Дилфуза Муминовна, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат шарқшунослик университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади мустақил таълим жараёнида ўзбек тили ва адабиёти мутахассислиги магистратура талабаларини ижтимоий-маданий фаолиятга тайёрлаш методикасининг самарадорлигига оид илмий таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ижтимоий-маданий фаолиятнинг ташкилий-педагогик хусусиятлари мустақил таълим жараёнида ижтимоий-маданий фаолиятнинг тамойилларига устуворлик бериш орқали ташкилий-педагогик хусусиятларга таъсир этувчи омиллар жамият ва маданиятдаги ўзгаришлар, талабалар эҳтиёжлари, педагогик тамойиллар ҳамда технологик имкониятларини аниқлаш асосида очиб берилган;
ўзгарувчан шароитларга мослашувчан магистратура талабаларининг ўз-ўзини англаш, мустақил фикрлаш, муаммоларни ҳал қилиш ҳамда ўзининг касбий фаолиятини таҳлил қилиш кўникмаларини ривожлантириш асосида дидактик таъминотини ишлаб чиқиш орқали мета-компетенсияларни ривожлантириш моделининг когнитив, функсионал, касбий ва шахсий, мотивацион, коммуникатив, ахборот-коммуникация компонентлари мазмуни интегратив ҳамда инновацион ёндашувларга устуворлик бериш орқали аниқланган;
магистратура талабалари мета-профилини шакллантиришнинг мотивацион, когнитив, функсионал, лойиҳали-тадқиқотли, шахсий мезонлари мезон-баҳолаш тафсифининг мослашувчан, самарали, рефлексив-ижодий даражаларини таснифлаш талабаларнинг ижодий ностандарт вазифаларини ҳал қилиш қобилиятини мақсадли шакллантиришнинг ўқув амалиёти, муаммо ёки вазифани ҳал қилиш учун ишчи прототипини яратишга қаратилган турли хил таълим йўналишлари талаблари ва магистр мутахассислари учун лойиҳага йўналтирилган танлов асосидаги технололгияларини қўллаб дарс машғулотларини ташкил қилиш  методикаси такомиллаштирилган;
мустақил таълим жараёнида магистратура талабаларини ижтимоий-маданий фаолиятга тайёрлаш моделининг мотивацион компоненти мета-компетенсияларни ривожлантириш учун самарали стратегияларни қўллаш орқали, натижавийлик компоненти контекстли ёндашув асосида интерфаол технологиялар (“Ишбилармонлик ўйини”, “Ресеарч Роадмап”)ни илмийлик, мавжудлик, касбга йўналтирилганлик, мустақиллик ва фаоллик тамойилларига кўра интеграциялаш асосида такомиллаштирилган;
магистратура талабаларини ижтимоий-маданий фаолиятга тайёрлаш методикасининг самарадорлиги лойиҳалаш режалаштириш жараёнларини тўғри талқин қилиш, лойиҳавий фикрлаш кўникмаларини шакллантириш, ташкилий жараёнларни тизимлаштириш қобилияти, таҳлил ва ҳисобот тайёрлаш кўникмаси, ижодкорлик ва инновацион ёндашув, муаммоларни устуворлик даражасига кўра ҳал қилиш, иерархик мақсадлар тизимини ишлаб чиқиш каби сифатларни экспериментал ўрганиш ҳамда таълим мақсадларига векторли йўналтириш асосида такомиллаштирилган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Магистратура талабаларини ижтимоий-маданий фаолиятга тайёрлаш методикасига оид тадқиқотда олинган илмий натижалар асосида:
мустақил таълим жараёнида ижтимоий-маданий фаолиятнинг ташкилий-педагогик хусусиятлари ижтимоий-маданий фаолиятнинг тамойилларига устуворлик бериш орқали ташкилий-педагогик хусусиятларга таъсир этувчи омиллар жамият ва маданиятдаги ўзгаришлар, талабалар эҳтиёжлари, педагогик тамойиллар ҳамда технологик имкониятларни ҳисобга олиш орқали аниқлашга қаратилган таклифлари “Ресеарч метҳодологй” номли дарслик мазмунига сингдирилган (Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2024-йил 25-июндаги 218-сонли рухсатномаси). Мазкур дарслик магистратура талабаларини педагогик фаолиятга тайёрлаш самарадорлиги, касбий компетентлиги даражалари, профессор-ўқитувчиларнинг касбий малакаси даражаларини оширишга хизмат қилган;
ўзгарувчан шароитларга мослашувчан магистратура талабаларининг ўз-ўзини англаш, мустақил фикрлаш, муаммоларни ҳал қилиш ҳамда ўзининг касбий фаолиятини таҳлил қилиш кўникмаларини ривожлантириш асосида дидактик таъминотини ишлаб чиқиш орқали мета-компетенсияларни ривожлантириш моделининг когнитив, функсионал, касбий ва шахсий, мотивацион, коммуникатив, ахборот-коммуникация  компонентлари мазмуни интегратив ҳамда инновацион ёндашувларга устуворлик беришга оид таклифлари “Ресеарч метҳодологй” номли дарслик мазмунига сингдирилган (Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2024-йил 25-июндаги 218-сонли рухсатномаси). Натижада “Ресеарч метҳодологй” дарслиги ўзбек тили ва адабиёти мутахассислиги магистратура талабаларининг илмий тадқиқотни тизимли амалга ошириш  ва мета-компетенсияларини такомиллаштиришда  муҳим ресурс бўлиб хизмат қилган;
магистратура талабалари мета-профилини  шакллантиришнинг мотивацион, когнитив, функсионал, лойиҳали-тадқиқотли, шахсий мезонлари мезон-баҳолаш тафсифининг мослашувчан, самарали, рефлексив-ижодий даражаларини таснифлаш талабаларнинг ижодий ностандарт вазифаларни ҳал қилиш қобилиятини мақсадли шакллантиришнинг ўқув амалиёти, муаммо ёки вазифани ҳал қилиш учун ишчи прототипни яратишга қаратилган турли хил таълим йўналишлари талаблари ва турли касблар мутахассислари учун лойиҳага йўналтирилган танлов асосидаги технололгияларни қўллашга доир таклифларидан Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги Илм-фан рукнидаги интернет материалларини такомиллаштиришда фойдаланилди (“Уза.уз” таҳририятининг 2023-йил 3-октябрдаги 01-23/899-сон маълумотномаси). Таклиф  этилган тавсиялар педагогика таълими соҳаларида  янгиланишларни амалга оширишга ёрдам берган;
мустақил таълим жараёнида магистратура талабаларини ижтимоий-маданий фаолиятга тайёрлаш моделининг мотивацион компоненти мета-компетенсияларни ривожлантириш учун самарали стратегияларни қўллаш орқали, натижавийлик компоненти контекстли ёндашув асосида интерфаол технологиялар (“Ишбилармонлик ўйини”, “Ресеарч Роадмап”)ни илмийлик, мавжудлик, касбга йўналтирилганлик, мустақиллик ва фаоллик тамойилларига кўра интеграциялаш ва магистратура талабаларини ижтимоий-маданий фаолиятга тайёрлаш методикасининг самарадорлиги лойиҳаларни режалаштириш жараёнларини тўғри талқин қилиш, лойиҳавий фикрлаш кўникмаларини шакллантириш, ташкилий жараёнларни тизимлаштириш қобилияти, таҳлил ва ҳисобот тайёрлаш кўникмаси, ижодкорлик ва инновацион ёндашув, муаммоларни устуворлик даражасига кўра ҳал қилиш, иерархик мақсадлар тизимини ишлаб чиқиш каби сифатларини экспериментал ўрганиш ҳамда таълим мақсадларига векторли йўналтиришга доир таклифларидан Республика таълим марказида педагогик дастурий воситалар, бошқарувда қарорлар қабул қилиш, кадрлар танлашдаги муҳим омиллар, кадрлар танлаш технологиясини таълим жараёнига олиб киришда фойдаланилган (Республика таълим марказининг 2023-йил 28-сентябрдаги 01/11-801-сон маълумотномаси). Натижалар ижтимоий-маданий фаолиятга тайёрлашда янги ёндашувлар, магистрларни компетентли тайёрлашнинг дидактик таъминоти бўйича долзарб муаммоларни кўтариб чиқиш каби вазифаларни амалга оширишга хизмат қилган.