Расулова Маъмурахон Обиджон қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): «Маҳаллий тери навларининг кимёвий таркибини тадқиқ қилиш ва синфлаш», 02.00.10 – Биоорганик кимё, 02.00.09 – Товарлар кимёси (кимё фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.2.PhD/К792.
Илмий раҳбарлар: Ибрагимов Алиджан Аминович кимё фанлари доктори, профессор; Амирова Тойирахон Шералиевна, кимё фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Фарғона давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Фарғона давлат университети, PhD.03/30.12.2019.К.05.01.
Расмий оппонентлар: Хожиматов Махсадбек Муйдинович, кимё фанлари доктори, профессор; Сиддиқов Ғофуржон Усманович, кимё фанлари бўйича фалсафа доктори(PhD), доцент.
Етакчи ташкилот: Қўқон давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Фарғона вилоятида етиштириладиган ҳайвон териларининг кимёвий таркиби ҳамда спектрал тавсифларини аниқлаш, уйғунлашган тизим асосида ташқи иқтисодий фаолият товар номенклатурасини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор индуктив боғланган плазмали масс-спектрометрия ва энергия дисперсли рентген флуорессенсия усуллари ёрдамида маҳаллий шароитда етишириладиган ҳайвонларнинг ошланмаган ва ошланган терилари таркибида 44 ва 27 элементларнинг миқдорий қийматлари исботланган;
қорамол, эчки ва қўй териларининг оқсил миқдори аниқланган ҳамда 19 та аминокислоталарнинг манбайи эканлиги ҳамда эчки терисида нейромедиатор ва энергия манбаси сифатида таърифланадиган глутамин кислотаси энг кўп миқдорда эканлиги исботланган;
қорамол, эчки ва қўй териларининг ИҚ-спектроскопик тавсифларини таҳлил қилиш натижасида пептид боғлари учун хос бўлган хусусиятли ютилиш соҳалари аниқланган;
қорамол, эчки ва қўй терилари кукунли дифрактометрия усули билан таҳлил қилинган ва хусусиятли диффраксион чўққиларни таҳлил қилиш натижасида ҳайвон териларининг кристалланиш ва аморфлик даражаси аниқланган;
ўсимлик экстракти билан ошланган қорамол ва қўй терилари учун ташқи иқтисодий фаолиятда товарлар номенклатураси қоидаларига асосан янги товар кодлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Тери маҳсулотларини кимёвий таркибини ўрганиш ва товар кодларини ишлаб чиқиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
қорамол, эчки ва қўй териларини анор экстрактлари билан ошлаш , кимёвий моддаларни турли нисбатларда қўллаш орқали жараён вақти ва ошланиш усули Фарғона вилояти Қўқон шаҳар “ПРЕМИУМ ЛЕАТҲЕР” МЧЖ корхонасида амалиётга жорий қилинган (Ўзчармсаноат уюшмасининг 2024 йил 24 июлдаги АС-7/2156-сон маълумотномаси). Натижада, қорамол, эчки ва қўй териларидан экспорт чарм маҳсулотларини ишлаб чиқариш имконини берган;
ўсимлик билан ошланган ўсимлик (анор экстракти билан) мол териси учун ташқи иқтисодий фаолият товар номенклатураси бўйича 4104 41 190 1 ва ўсимлик экстракти билан ошланган (анор экстракти билан) қўй териси учун ташқи иқтисодий фаолият товар номенклатураси бўйича 4105 30 900 1 код рақамлари ишлаб чиқилган ҳамда Давлат божхона амалиётига жорий қилинган (Давлат божхона қўмитасининг 2024 йил 4 декабрдаги 7/05-24-2121-сонли маълумотномаси). Натижада, экспорт ва импорт жараёнларида тери маҳсулотларини таснифлашни соддалаштириш ҳамда бож тўловларини тўғри белгилаш имконини берган;
қорамол, эчки, қўй териларининг минерал ва органик таркибини аниқлаш натижаларидан “Биоорганик кимё” номли ўқув қўлланма тайёрлашда фойдаланилган (Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги 2024 йил 25 июндаги 218-сон буйруғи) Натижада, олий ўқув юртларида биоорганик кимё бўйича мутахассисларнинг билимларини мустаҳкамлаш имконини берган.