Самандарова Садоқат Соҳибжон қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
“Публицистик матнларда эвфемик ва дисфемик ифодалар”, 10.00.01 – Ўзбек тили. (Филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.2.PhD/Fil2406
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбек тили, адабиёти ва фолклори институти.
Илмий маслаҳатчи: Одилов Ёрқин Раҳмоналиевич, филология фанлари доктори, профессор.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: ЎзР ФА Ўзбек тили, адабиёти ва фолклори институти, DSc.02/30.12.2019.Fil.46.03 рақамли Илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Юлдашев Маъруфжон Муҳаммаджонович, филология фанлари доктори, профессор; Усмонова Шаҳодат Абдураҳимовна, филология фанлари бўйича фалсафа доктори
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети
Диссертация йўналиши: назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ўзбекча публицистик матнлардаги эвфемик ва дисфемик ифодаларнинг лисоний жиҳатларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
ўзбек публицистик матнларида ижтимоий-сиёсий мазмунли эвфемик ва дисфемик ифодаларнинг лисоний хусусиятлари очиб берилган;
    ўзбек публицистик матнларига хос эвфемик ифодаларнинг маданий мулоқотни шакллантириши, дағал ифодани юмшатиши ва эстетик вазифаларда қўлланиши аниқланган;
    ўзбек публицистик матнларида эвфемик ва дисфемик ифодаларнинг ўқувчи онгига манипулятив таъсири асосланган;
    ўзбек публицистик матнларида эвфемик ва дисфемик турғун бирликларнинг экспрессив вазифа бажаришдаги ўзига хос хусусиятлари очиб берилган;
    ўзбек публицистик матнларида эвфемик ва дисфемик ифодаларнинг ижобий ва салбий таассурот қолдириш, диққатни тортиш, ОАВ тилини янада бўёқдор қилиш мақсадида қўлланиши далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Публицистик матнларда эвфемик ва дисфемик ифодалар мавзусидаги тадқиқот бўйича олинган натижалар асосида:
          Ўзбек тили, адабиёти ва фолклори институтида 2017–2020-йилларда бажарилган ОТ-Ф1-78 рақамли “Ҳозирги глобаллашув даврида ўзбек тили, унинг тарихий тараққиёти ва истиқболлари (ўзбек тили вазифавий услублари таҳлили асосида)” мавзусидаги фундаментал тадқиқот лойиҳасида глобаллашув даврида публицистик матнларнинг ўзига хослиги, коммуникатив, экспрессив, эстетик вазифаси, мавзуларга ихтисослашув жараёнида ўзбек тилининг социал имкониятларидан самарали фойдаланишга оид қарашларидан; лингвомаданиятшунослик, медиа тили соҳаларида тил воситаларининг қўлланишига оид таҳлиллардан лойиҳанинг “Глобаллашув даври публицистикаси тилининг тараққиёти” бўлимида фойдаланилди. (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2024-йил 14-декабрдаги 3/1255-2784-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳа замонавий ўзбек тилшунослигидаги янгиланишлар, медиа тили тушунчалари билан тўлдирилишида тадқиқот иши зарурий манба вазифасини ўтади.
        Шунингдек, 2021–2022-йилларда Ўзбек тили, адабиёти ва фолклори институтида бажарилган ИЛ-21071156 рақамли “Антропоцентрик тилшунослик терминлари изоҳли луғати”ни тузиш ва нашр қилиш (веб-сайти ва мобил иловасини яратиш)” мавзусидаги инновацион лойиҳаси доирасида публицистик матнларда қўлланадиган эвфемик ва дисфемик ифодаларнинг социал, лингвокултурологик, коммуникатив, манипулятив ва экспрессивлик вазифаларини далиллайдиган қарашлар; ижтимоий, сиёсий, ҳарбий, иқтисодий мавзуларда фойдаланиладиган эвфемик ва дисфемик ифодаларнинг публицистик матн талабларига мос равишда қўлланиши ҳақидаги илмий-назарий қарашларидан, публицистик матнларга хос эвфемик ва дисфемик ифодаларнинг қўлланиш мақсад ва вазифалари, дунё ва миллий тилшунослигимиз ўртасидаги қиёсий жиҳатларнинг илмий-назарий асослари каби масалаларидан лойиҳа доирасида фойдаланилди. (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2024-йил 14-декабрдаги 3/1255-2784-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳа замонавий ўзбек тилшунослигидаги янгиланишлар, социолингвистика тушунчалари билан тўлдирилишида тадқиқот иши зарурий манба вазифасини ўтади.
        Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ёшлар” телерадиоканалининг  “Ёшлар билан...” мулоқот дастурида публицистик матнларда қўлланадиган эвфемик ва дисфемик ифодалар юзасидан олиб борилган илмий тадқиқотлардан олинган назарий ва амалий кўникмалар, шунингдек, уларнинг адабий тил лексик тизимида мавжуд  муштарак жиҳатларининг ўрганилиши натижасида олинган фикр ва хулосалардан фойдаланилди. (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ёшлар” телерадиоканалининг 2024-йил 26-ноябрдаги 14-05-23-сонли маълумотномаси). Жумладан, ушбу дастурда сиёсий-ижтимоий информацияларни тингловчиларга таъсирчан усулда етказишда қўлланиши мумкин бўлган тил воситалари – эвфемик ва дисфемик ифодалар ҳақида маълумотлар берилган. Бундан ташқари, мазкур дастурнинг турли сонларини тайёрлашда суҳбатдошларга мулоқотнинг таъсирчанлигини оширишга, тингловчилар диққатини жалб қилишга, суҳбат тилининг халқчил ва ифодавий бўлишига ёрдам берадиган услублар ҳақида тавсиялар бериб борилган.