Тожибоев Салимжон Содиқ ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Диабетик тўпиқ синдроми: суяк метаболизмининг бузулиш жихатлари ва унинг тузатиш усуллари”, 14.00.03 – Эндокринология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.3.PhD/Tib3015.
Илмий раҳбар: Камалов Телман Тўлаганович, тиббиёт фaнлaри дoктoри, катта илмий ходим.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Академик Ё.Х.Турақулов номидаги Республика ихтисослаштирилган эндокринология илмий-амалий тиббиёт маркази.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Академик Ё.Х.Турақулов номидаги Республика ихтисослаштирилган эндокринология илмий-амалий тиббиёт маркази, DSc.04/01.04.2023.Tib.161.01.
Расмий оппонентлар: Рахимова Гулнара Нишановна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Дурсунов Ахмат Маликшаевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Андижон давлат тиббиёт институти.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Шарко тўпиғининг ривожланишида суяк метаболизми маркерларининг прогностик аҳамиятини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Ўзбекистон Республикасида 10 йил давомида Шарко тўпиғи мавжуд беморларда ҳар қандай синишларнинг частотаси, Шарко тўпиғи билан оғриган беморларда касалликнинг давомийлиги ва шаклланиш хусусиятларига кўра, рентгенденситометрик баҳолаш асосида қандли диабет 2-тури билан оғриган Шарко тўпиғи мавжуд беморларда тана остеопорозининг шаклланиш хусусиятлари аниқланган;
битта тадқиқот доирасида қандли диабет 2-турининг намоён бўлиш вақтига ва диабетик оёқ панжа синдромининг клиник кўринишларига кўра, суяклар қайта тузилишининг биокимёвий маркерларнинг (ионланган кальций, паратиреоид гормони, остаза, кальцитонин, прокальцитонин, остеокальцин, beta cross laps, D3-витамини) ўрни асосланган;
суяк метаболизмининг энг самарали маркерлари - остаза, beta cross laps, D3 -витамини қандли диабет 2-тури билан оғриган беморларда Шарко тўпиғи ривожланишини прогностик маркерлар эканлиги исботланган;
Шарко тўпиғи мавжуд қандли диабет 2-тури билан оғриган беморларда кальций, D3-витамини ва бифосфонатларни биргаликда истеъмол қилиш суякларни қайта қуриш жараёнларини нормаллаштириши ва диабетик оёқ панжа синдроми асоратларининг ривожланишини олдини олишдаги самарадорлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Шарко тўпиғининг ривожланишида суяк метаболизми маркерларининг прогностик аҳамиятини ўрганиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилик: Ўзбекистон Республикасида 10 йил давомида Шарко тўпиғи мавжуд беморларда ҳар қандай синишларнинг частотаси, Шарко тўпиғи билан оғриган беморларда касалликнинг давомийлиги ва шаклланиш хусусиятларига кўра, рентгенденситометрик баҳолаш асосида қандли диабет 2-тури билан оғриган Шарко тўпиғи мавжуд беморларда тана остеопорозининг шаклланиш хусусиятлари аниқланганлиги бўйича таклифлар Академик Ë.Х.Тўрақулов номидаги Республика ихтисослаштирилган эндокринология илмий-амалий тиббиёт маркази Эксперт кенгашининг 2023 йил 28-сентябрь 39-сон билан тасдиқланган «Шарко тўпиғини эрта ташхислашда радиологик текширувлар мажмуасини амалга ошириш» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Академик Ё.Х.Турақулов номидаги Республика ихтисослаштирилган эндокринология илмий-амалий тиббиёт марказининг Фарғона вилояти бўйича 27.07.2023 йилдаги 44-сон ҳамда Самарқанд вилоят филиали бўйича 27.07.2023 йилдаги 33-4-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 15 июлдаги 03/45-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: Шарко тўпиғидаги тана остеопорозини ўз вақтида аниқлаш ҳар қандай жойнинг патологик синиши хавфини олдини олишга имкон беради ва шу билан беморнинг асоратлардан ногиронлик хавфини камайтиради. Иқтисодий самарадорлиги: мазкур касалликни стационар шароитида даволаш учун сарфланадиган ўртача 17 миллион сўм (Шарко тўпиғи билан оғриган 1 нафар беморни 10 кун давомида касалхонада даволаш нархи ўртача 23 миллион сўмни, 2-тур қандли диабет билан оғриган 1 нафар ДОПС бўлмаган беморни эса 6 миллион сўмни ташкил этади) бюджет маблағлари Шарко тўпиқли беморларда суяк-минерал алмашинувини ўз вақтида баҳолаш, ўз навбатида, касалликнинг дастлабки босқичларида асоратларни аниқлаш натижасида иқтисод қилинади;
иккинчи илмий янгилик: битта тадқиқот доирасида қандли диабет 2-турининг намоён бўлиш вақтига ва диабетик оёқ панжа синдромининг клиник кўринишларига кўра, суяклар қайта тузилишининг биокимёвий маркерларнинг (ионланган кальций, паратиреоид гормони, остаза, кальцитонин, прокальцитонин, остеокальцин, beta cross laps, D3-витамини) ўрни асосланганлиги бўйича таклифлар Академик Ë.Х.Тўрақулов номидаги Республика ихтисослаштирилган эндокринология илмий-амалий тиббиёт маркази Эксперт кенгашининг 2023 йил 28-сентябрь 39-сон билан тасдиқланган «Шарко тўпиғини эрта ташхислашда радиологик текширувлар мажмуасини амалга ошириш» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Академик Ё.Х.Турақулов номидаги Республика ихтисослаштирилган эндокринология илмий-амалий тиббиёт марказининг Фарғона вилояти бўйича 27.07.2023 йилдаги 44-сон ҳамда Самарқанд вилоят филиали бўйича 27.07.2023 йилдаги 33-4-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 15 июлдаги 03/45-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: суяк метаболизмининг маркёрларини ҳар томонлама баҳолаш турли компонентларни ҳар томонлама қамраб олишга ёрдам беради, бу эса аҳолининг энг янги тиббий технологиялар, мониторинг ва даволашнинг янги усулларидан фойдаланиши имкониятини оширади. Иқтисодий самарадорлиги: мазкур касалликни стационар шароитида даволаш учун сарфланадиган ўртача 15 миллион сўм бюджет маблағлари Шарко тўпиғи билан беморларда суяк ва минерал моддалар алмашинуви кўрсаткичларини баҳолаш, ўз навбатида, касалликнинг дастлабки босқичларида асоратларни аниқлаш натижасида иқтисод қилинади;
учинчи илмий янгилик: суяк метаболизмининг энг самарали маркерлари - остаза, beta cross laps, D3 -витамини қандли диабет 2-тури билан оғриган беморларда Шарко тўпиғи ривожланишини прогностик маркерлар эканлиги исботланганлиги бўйича таклифлар Академик Ë.Х.Тўрақулов номидаги Республика ихтисослаштирилган эндокринология илмий-амалий тиббиёт маркази Эксперт кенгашининг 2023 йил 28-сентябрь 39-сон билан тасдиқланган «Шарко тўпиғини эрта ташхислашда радиологик текширувлар мажмуасини амалга ошириш» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Академик Ё.Х.Турақулов номидаги Республика ихтисослаштирилган эндокринология илмий-амалий тиббиёт марказининг Фарғона вилояти бўйича 27.07.2023 йилдаги 44-сон ҳамда Самарқанд вилоят филиали бўйича 27.07.2023 йилдаги 33-4-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 15 июлдаги 03/45-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: Шарко тўпиғи билан оғриган беморларда суяк ва минерал ҳолатини динамик мониторинг қилиш муҳим аҳамиятга эга, айниқса мумкин бўлганда асосийлари - остаза, бета-кросс лапс, Д3 витамини даражасини баҳолаш, шу билан бирга, Шарко тўпиғи бўлган беморларга антирезорптив терапияни қўллаш суяк тизимининг минерал зичлигини яхшилаш ва тиклашга олиб келади. Иқтисодий самарадорлиги: мазкур касалликни стационар шароитида даволаш учун сарфланадиган 4,5 миллиондан 15 миллионгача сўм бюджет маблағлари Шарко тўпиғи билан оғриган беморларда суяк ва минерал алмашинувининг бузилиши билан ремиссия давридаги беморларда турли патологик синишларни даволаш ва олдини олиш, беморларни қайта касалхонага ётқизиш кунларини қисқартириш натижасида иқтисод қилинади.
тўртинчи илмий янгилик: Шарко тўпиғи мавжуд қандли диабет 2-тури билан оғриган беморларда кальций, D3-витамини ва бифосфонатларни биргаликда истеъмол қилиш суякларни қайта қуриш жараёнларини нормаллаштириши ва диабетик оёқ панжа синдроми асоратларининг ривожланишини олдини олишдаги самарадорлиги исботланганлиги бўйича таклифлар Академик Ë.Х.Тўрақулов номидаги Республика ихтисослаштирилган эндокринология илмий-амалий тиббиёт маркази Эксперт кенгашининг 2023 йил 28-сентябрь 39-сон билан тасдиқланган «Шарко тўпиғини эрта ташхислашда радиологик текширувлар мажмуасини амалга ошириш» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Академик Ё.Х.Турақулов номидаги Республика ихтисослаштирилган эндокринология илмий-амалий тиббиёт марказининг Фарғона вилояти бўйича 27.07.2023 йилдаги 44-сон ҳамда Самарқанд вилоят филиали бўйича 27.07.2023 йилдаги 33-4-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 15 июлдаги 03/45-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: Шарко тўпиғи билан оғриган беморларни ўз вақтида аниқланиши билан беморларга антирезорптив терапияни буюриш катта аҳамиятга эга. Иқтисодий самарадорлиги: мазкур касалликни стационар шароитида даволаш учун сарфланадиган 4500000-9000000 сўм (шифохонада бир кун даволаниш 450000 сўм ташкил этади, мазкур касалликни ўн кунлик даволаниш йилига 2 марта даволаниш талаб этилади) бюджет маблағлари Шарко тўпиғи бўлган ремиссия давридаги беморларда турли патологик синишларни антирезорбтив даво билан даволаш ва олдини олиш беморларни қайта ётқизиш кунларини қисқартириш  натижасида иқтисод қилинади.