Аджеминова Элвина Рифатовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Фразеологизмлар ва фразеологик номинацияларнинг образлилигини ўрганиш (Изучение образности фразеологизмов и фразеологических номинаций)”, 10.00.11-Тил назарияси. Амалий ва компютер лингвистикаси.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам:  B2022.4.PhD/Fil2991.
Илмий раҳбар: Зокиров Мухторали Турдалиевич, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Фарғона давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Фарғона давлат университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.05.02 рақамли илмий кенгаш асосидаги бир марталик Илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Султонова Шохиста Муҳаммаджоновна, Алфраганус университети  профессори, филология фанлари доктори (DSc); Усмонжон Раҳимов, Андижон давлат университети профессори, филология фанлари номзоди.
Етакчи ташкилот: Қўқон давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади фразеологик бирликлар ва фразеологик номинасияларнинг функсионал образлилик хусусиятларини замонавий фразеологик стилистиканинг ривожланиш тенденсиялари нуқтаи назаридан, шунингдек, уларнинг дунёнинг лингвистик манзарасидаги миллий-маданий ўзига хосликларини ўрганишдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
фразеологик шакл ва мазмуннинг ўзига хос хусусиятлари аниқланди, шунингдек фразеологик бирликлар ва фразеологик номинациялар таркибидаги компонентларнинг иерархияси очиб берилди, фразеологик бирликларда тасвирнинг пайдо бўлишининг янги механизмлари очиб берилди, тилнинг номинатив воситалари қандай трансформасийланиши ва ўзгаришини, фразеологизация жараёнида янги, билвосита маъноларга эга бўлиши кўрсатилган;
фразеологик бирликларнинг илгари номаълум шаклда - билвосита (иккиламчи) номинацияда пайдо бўлиши асосланди ва фразеологик номинациянинг концептуал соҳаларини белгилаш унинг танлаб олинганлигини ва оламнинг содда тасвирида стандартлар ёки белгиларни танлашни кўрсатади, образлилик категорияси эса вақт, миқдор ва макон категорияси фразеологик бирликларининг катта захирасини бирлаштириш вазифасини бажариши асосланди;
шаффоф ички шаклга эга бўлган тўғридан-тўғри фразеологизмлар ва фразеологик номинациялар мажозий мотивацияга эга бўлиши ва маконий-вақтга боғлиқ муносабатлар доирасидаги чекловларга дуч келмаслиги, вақти-вақти билан ўзгаришларга мойиллиги ва фразеологик номинациялар деб номланганлиги, хунук, аслида улар ички шаклини йўқотганлиги сабабли мажозий асосни йўқотмаслиги аниқланди;
интернет тили жуда динамик эканлиги, бу бизга Интернет муҳитида пайдо бўлган фразеологик бирликларнинг мажозий таркибий қисмида янги асосларнинг пайдо бўлиш жараёнларини кузатишга имкон бериши, улар ихтисослашган терминологиядан ташқарига чиқиши, улар умумий тилга бирлашиши, асл маъносини ўзгартириши ва бутунлай янги стилистик хусусиятларга эга бўлиши асосланди.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Диссертацион тадқиқотнинг фразеологик шакл ва мазмуннинг ўзига хослиги, фразеологизмлар ва фразеологик номинасиялар тузилмасидаги компонентлар иерархияси, фразеологик бирликларда образлиликнинг янги пайдо бўлиш механизмлари, фразеологизация жараёнида билвосита маънолар ҳақидаги илмий натижалари Ўзбекистон давлат хореография академиясида “Ўзбек миллий рақси терминларининг қисқа ўзбекча-русча-инглизча-французча луғати”ни ишлаб чиқишда қўлланилди (Ўзбекистон Республикаси Маданият ва туризм вазирлигининг 2023-йил 14-июндаги №1/04-57-сонли маълумотномаси). Натижада, келтирилган фразеологизмлар ва фразеологик номинасиялар луғатни бойитди ва тўлдирди.
Шаффоф ички шаклга ва образли мотивацияга эга фразеологизмлар ва фразеологик номинасиялар ҳақидаги илмий хулосалар теле- ва радиодастурлар ссенарийларини ёзишда қўлланилди. Тадқиқот давомида олинган асосий маънавий-маърифий ва илмий тавсиялар Фарғона вилояти телерадио компаниясининг “Очиқ мулоқот”, “Адабий муҳит” телекўрсатувлари, “Адабий муҳит”, “Ёшлар вақти” радиодастурларида қўлланилди (Фарғона вилояти телевидение ва радио компаниясининг 2023-йил 30-октябрдаги №02.12/208-сонли маълумотномаси). Натижада, ушбу дастурлар илмий-оммабоп ютуқлар ва янги ахборот манбалари билан бойитилди.
Диссертация интернет муҳитида пайдо бўлиб, махсус терминология доирасидан чиқиб, умумфойдаланиладиган тилга интеграцияланган ва бутунлай янги стилистик хусусиятларга эга бўлган фразеологизмларнинг образли таркибидаги янги асосларнинг пайдо бўлиши хусусиятлари билан боғлиқ материаллари 2022-йил 20- июндан 20-декабргача Республика тожик маркази томонидан амалга оширилган ва №1 давлат гранти билан қўллаб-қувватланган “Дўстлик — тинчлик гарови” лойиҳасида қўлланилди. Тадқиқот маданий ахборотнинг потенсиал ташувчиларини аниқлаш мақсадида олиб борилди (Тожик маданий марказининг 2023-йил 8-сентябрдаги №33-сонли маълумотномаси). Натижада тарғибот ишлари учун маъруза материалларининг илмий-назарий ва илмий-амалий аҳамияти ошди, шунингдек, ёшлар учун турли семинар ва тадбирларни ташкил этишда фойдаланилди.