Ro‘zmetov Rasul Sobirovichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Zararkunanda va kasalliklarga qarshi kurash tizimida GIS texnologiyalaridan foydalanish asoslari”, 06.01.09 – O‘simliklarni himoya qilish (qishloq xo‘jaligi fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2019.2.PhD/Qx215.
Ilmiy rahbar: Abdullaev Ikram Iskandarovich, biologiya fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Urganch davlat universiteti, Toshkent davlat agrar universiteti..
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Toshkent davlat agrar universiteti, DSc.05/30.12.2019.Qx.13.01.
Rasmiy opponentlar: Toreniyazov Elmurat Sheriniyazovich, qishloq xo‘jaligi fanlari doktori, professor; Zuparov  Mirakbar Abzalovich, qishloq xo‘jaligi fanlari nomzodi, professor.
Etakchi tashkilot: O‘zRFA Zoologiya instituti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi Xorazm viloyati sharoitida qishloq xo‘jalik ekinlari va daraxt o‘simliklarini zararkunanda va kasalliklari tarqalish monitoringini “GIS” (Geografik informatsion tizimlari) texnologiyalari asosida o‘rganish va dasturiy ta’minotni ishlab chiqish.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
ilk bor GIS texnologiyasi asosida ekinlarning zararkunandalari (g‘o‘za tunlami, shahar mo‘ylovdor qo‘ng‘izi, qayrag‘och bargxo‘ri, terak qandalasi) ekologik monitoringi bo‘yicha raqamli xaritalar yaratilgan;
g‘o‘za tunlami, shahar mo‘ylovdori, qayrag‘och bargxo‘ri va olmaning sitosparioz kasalliklari rivojlanishini GIS texnologiyasi asosida bashorat qilish usullari ishlab chiqilgan;
GIS texnologiyasi asosida ekinlarning zararkunanda va kasalliklariga qarshi kurash muddatlari va usullarini qo‘llash tizimi aniqlangan;
GIS texnologiyasi asosida o‘simlik zararkunanda va kasalliklarga qarshi kurash chora tadbirlarini oldindan qo‘llashning samaradorligi aniqlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Zararkunanda va kasalliklardan himoya qilishda GIS texnologiyasini qo‘llash usullarini ishlab chiqish bo‘yicha ilmiy taqiqotlar natijalari asosida: 
Xorazm viloyati sharoitida Landsat sun’iy yo‘ldoshi orqali o‘simliklar biomassani aniqlash, havo namligiga ta’sir qiluvchi agroekologik omillarning ko‘rsatkichlari asosida g‘o‘za dalasining g‘o‘za tunlami (Heliothis armigera Hb) bilan zararlanishga moyilligi bo‘yicha tasniflangan (O‘zbekiston Respublikasi “O‘zagrokimyohimoya” aksiyadorlik jamiyatining 25.09.2019 yildagi № 01-13/912-sonli ma’lumotnomasi). Natijada Agroekologik omillar ko‘rsatkichlari va g‘o‘za tunlamining daladan topilgan tuxumlari o‘zaro korrelyasiyasi 65,5% ni tashkil qildi;
Landsat sun’iy yo‘ldoshi, minimeteostansiyalar, agroekologik omillar ko‘rsatkichlari malumotlari tezkor tahlil qilinib, g‘o‘za dalalarini g‘o‘za tunlami (Heliothis armigera Hb) bilan zararlanishga moyilligi bashorat qilish va biomahsulot tarqatish usullari Xorazm viloyatining Xonka tumani “Sarapayon bioservis” tasarrufidagi 100 ga, Xiva tumani “Davron” fermer xo‘jaligi 62 ga, Gurlan tumani “Baxrom Maxfuza” fermer xo‘jaligi 52 ga maydonga joriy etilgan (Qishloq xo‘jaligi vazirligining 30.10.2019 yildagi № 02/021-3332-son ma’lumotnomasi). Natijada g‘o‘za dalalarining g‘o‘za tanlami bilan zararlanishga moyilligi yuqori bo‘lgan maydonlarga dastlab 1 g dan 5x5 m sxemada, zararlanishga moyilligi kam bo‘lgan maydonlarga 0,5 g trixogramma tarqatilib iqtisodiy samaradorlik 210 ming so‘mni tashkil etgan;
Xonka tumani “Rozzoq” fermer xo‘jaligi 10 ga, Xiva tumani “Davron” fermer xo‘jaligi 2 ga, “Baxrom Maxfuza” fermer xo‘jaligi 2 ga olma bog‘lari er osti suvlarini tezkor o‘lchab turuvchi qurilmalar o‘rnatilgan (Qishloq xo‘jaligi vazirligining 30.10.2019 yildagi № 02/021-3332-son ma’lumotnomasi). Er osti suvlari sathi keskin va katta diopazonlarda o‘zgaradigan olma bog‘larda sitosporoz kasalligi ko‘proq rivojlanishi aniqlangan va sitosporoz kasalligi paydo bo‘lgandan so‘ng erta bahorda ya’ni tinim davrida 3% bordo suyuqligi va gullash davridan keyin Fundazol 500 g/ kg qo‘llanilgan fungisidlarni samaradorligi past bo‘lib, 56,6% ni tashkil etgan;
Xorazm viloyatining tajriba olib borilgan fermer xo‘jaliklarida er osti suvlari sathi tekshirib borilgan (Qishloq xo‘jaligi vazirligining 30.10.2019 yildagi № 02/021-3332-sonli ma’lumotnomasi). Natijada er osti suvlarining sathi keskin va katta diopazonlarda o‘zgargan maydonlarga kasallik tarqalishidan oldin tinim davrida 3% bordo suyuqligi va gullash davridan keyin Fundazol 500 g/ kg n. kuk. qo‘llab turish samarali usul ekanligi aniqlanib, er osti suvlari sathining o‘zgarishi o‘rtasidagi farq bilan sitosporoz kasalligi tarqalishi o‘rtasidagi korrelyasiya 70,76%ni tashkil etgan.