Мирзаева Шохиста Усмоновнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «СО2 муҳитда беҳ илдизини экстракциялаш жараёнини такомиллаштириш», 02.00.16 – Кимё технологияси ва озиқ-овқат ишлаб чиқариш жараёнлари ва аппаратлари (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.2.PhD/Т652.
Илмий раҳбар: Джураев Хайрулло Файзиевич, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро муҳандислик-технология институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Бухоро муҳандислик-технология институти, PhD.03/30.12.2019.Т.101.01.
Расмий оппонентлар: Мирзаев Шавкат Мустақимович, техника фанлари доктори, профессор; Жумаев Қаюм Каримович, техника фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Қарши мухандислик-иқтисодиёт институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: CО2 муҳитда беҳ илдизини экстракциялаш жараёнини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
беҳ илдизи таркибидаги биологик фаол моддаларнинг экстракцияланиш самарадорлиги СО2 газининг босимига, температурасига, таъсир этиш давомийлигига ва фазалараро диффузия коэффициентига боғлиқлиги асосланган;
беҳ илдизини экстракциялаш жараёнининг мақбул режимларини аниқлаш имконини берувчи математик ва компьютер модель ишлаб чиқилган;
беҳ илдизини экстракциялаш жараёнига таъсир этувчи омилларнинг оптимал қийматлари аниқланган;
юқори критик босимда сиқилган CО2 газини эритувчи сифатида қўллаш орқали беҳ илдизини экстракциялаш жараёни такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Юқори босимда сиқилган CО2 газини қўллаб беҳ илдизини экстракциялаш жараёнини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
юқори босимда сиқилган CО2 газини қўллаб такомиллаштирилган экстракциялаш жараёни ва аппарати Ўзбекистон озиқ-овқат саноати уюшмасининг «2021–2025 йилларда амалиётга жорий этиш бўйича ишланмалар рўйхати»га киритилган (Ўзбекистон озиқ-овқат саноати уюшмасининг 2021 йил 18 декабрдаги 18-129/12-21-сон маълумотномаси). Натижада, сиқилган CО2 газининг босими 8÷9,5 МПа бўлганда экстракциялаш жараёнини 1,3÷1,4 мартага жадаллаштириш ҳамда таркибида БФМ миқдори 35,5% сақланган экстракт олиш имконияти яратилади;
беҳ илдизини юқори босимда сиқилган CО2 гази қўлланилган экстракциялаш жараёни ва тажриба синов қурилмаси Ўзбекистон озиқ-овқат саноати уюшмасининг «2021–2025 йилларда амалиётга жорий этиш бўйича ишланмалар рўйхати»га киритилган (Ўзбекистон озиқ-овқат саноати уюшмасининг 2021 йил 18 декабрдаги 18-129/12-21-сон маълумотномаси). Натижада, беҳ илдизининг экстракти ошқозон ичак, бронхит, сурункали чарчоқ, пневмония ва бошқа касалликларини даволашда қўллаш учун тавсия бериш имконини беради.