Рўзиева Гулрух Хайруллаевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтиссослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Филолог талабаларга чет тилини ўқитишда лингвистик компетенцияни шакллантириш (инглиз тили идиомалари мисолида)”. 13.00.02 – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (инглиз тили) (педагогика фанлари). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.2.PhD/Ped992.      
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети. 
Илмий раҳбар: Тешабаева Дилфуза Муминовна, филология фанлари доктори, профессор.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса, ИК рақами: Жиззах давлат педагогика институти, PhD.03/04.06.2020.Ped.113.01.
Расмий оппонентлар: Хошимова Дилдора Ўринбаевна, педагогика фанлари доктори,  профессор;  Мухитдинова Мунирахон Равшановна,  педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Тошкент вилояти Чирчиқ давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади филолог талабаларга иккинчи чет тили сифатида инглиз тили идиомаларини ўқитишда лингвистик компетенцияни шакллантиришга қаратилган методик  тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тaдқиқoтнинг илмий янгилиги: 
инглиз тилини иккинчи чет тили сифатида ўқитишда лингвистик компетенцияни шакллантиришда идиомаларни ўзлаштиришдаги мураккаблик белгиси тил, нутқ ва ижтимоий компетенцияни шакллантиришда бевосита идиомаларнинг структураси билан боғлиқ эканлиги далилланган;
инглиз тилини иккинчи чет тили сифатида ўқитишда талабаларнинг лингвистик компетенциясини шакллантиришда идиомаларнинг ўрни ва уларни ўзлаштиришдаги қийинчиликлар типологиясини аниқлаш орқали идиомаларни ўқитишда ўқув материалларини лойиҳалаштиришнинг дидактик таъминоти назорат ва диагностика воситаларини ўзлаштирилганлик даражасини аниқлаш орқали  такомиллаштирилган; 
идиомаларни тематик гуруҳларга ажратиш орқали талабаларнинг лингвистик компетенциясини шакллантиришда барқарорлик, образлилик, маъно яхлитлиги тамойилларининг гапнинг асосий маъновий компоненти ҳамда унумдор тил материали сифатида хизмат қилиши исботланган;
лингвистик компетенцияни шакллантиришга қаратилган олти босқичли машқлар технологиясини яратиш орқали талабаларнинг лингвистик ва коммуникатив компетенцияларини ривожлантиришга қаратилган методик тавсиялар ишлаб чиқилган. 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Филолог талабаларга чет тилини ўқитишда лингвистик компетенцияни шакллантириш (инглиз тили идиомалари мисолида) бўйича олиб борилган тадқиқотларнинг илмий натижалари асосида:
инглиз тилини иккинчи чет тили сифатида ўқитишда лингвистик компетенцияни шакллантиришда тадқиқот иши мавзуси доирасида республика ва хорижий илмий журналлардаги мақолалар ва халқаро илмий-назарий конференция материалларида чоп этилган тезислари Қорақалпоғистон Республикаси Халқ таълими вазирлигига қарашли мактабларнинг юқори синфлари «Инглиз тили» машғулотларида луғатлар ёрдамида инглиз тили идиомаларини ўқитишда фойдаланилган ва ижобий натижаларга эришилган (Қорақалпоғистон Республикаси Халқ таълими вазирлигининг 2021 йил 9 августдаги 01-01/09-3591-сон маълумотномаси). Натижада ўқувчилар инглиз тили идиомалари ҳақида етарлича маълумотга эга бўлишган ва бу ёндашув уларда лингвистик компетенцияни шаклланишига хизмат қилган; 
филолог талабаларга инглиз тилини иккинчи чет тили сифатида ўқитишда биринчи чет тили ва она тилининг ўрнини аниқлаштириш ва идиомаларни ўқитишда лингвистик компетенцияни шакллантиришга қаратилган материалларни лойиҳалаштиришнинг дидактик тизимини ишлаб чиқишга оид хулосалардан Т.Н.Қори Ниёзий номидаги Ўзбекистон педагогика фанлари илмий-тадқиқот институти Қорақалпоғистон филиалида 2017-2020 йилларда бажарилган ФЗ-2016-0908165532-рақамли “Қорақалпоқ тилининг янги алфавити ва имло қоидаларига мувофиқ она тили ва адабиётини ривожлантириш методикаси” номли фундаментал лойиҳасининг назарий қисмида фойдаланилган (Ўзбекистон педагогика фанлари илмий-тадқиқот институти Қорақалпоғистон филиалининг  2021 йил 5 июлдаги 148-сон маълумотномаси). Натижада инглиз тилини иккинчи чет тили сифатида ўқитишда талабаларнинг лингвистик компетенциясини шакллантиришда идиомаларнинг ўрни ва уларни ўзлаштиришдаги  қийинчиликлар типологиясини аниқлашга оид муаммолар ўз ечимини топган;
филолог талабаларга чет тилларини ўргатишда идиомалар асосида яратилган машқлар тўплами ҳамда назорат ва диагностика воситаларининг ўзлаштирилганлик даражасини аниқлаш кўрсаткичларидан Самарқанд давлат чет тиллар институти томонидан амалга оширилган И-204-4-5 «Инглиз тили мутахассислик предметларидан ахборот-коммуникацион технологиялар асосида виртуал ресурслар яратиш ва ўқув жараёнига жорий этиш» номли инновацион тадқиқотлар лойиҳасида фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2021 йил 10 июлдаги 1495/30.02.01-сон маълумотномаси). Натижада илмий хулосаларнинг қўлланилиши лойиҳа доирасида яратилган дарслик, ўқув-услубий мажмуа, услубий қўлланма, виртуал ресурсларни энг сўнгги маълумотлар ва адабиётлар билан бойитишда муҳим манба сифатида хизмат қилган;
инглиз тили идиомаларини ўқитишда уларнинг тематик гуруҳлари тавсифланиб, лингвистик компетенцияни шакллантириш бўйича унинг компонентларини босқичма-босқич ўргатишга асосланиб ишлаб чиқилган ўқув-лисоний вазифалар мажмуидан Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетининг 110000-Педагогика таълим соҳаси (тиллар бўйича) бакалавр таълим йўналишида “Умумий тилшунослик”, “Тил кўникмалари интеграцияси”, “Тил аспектлари амалиёти” фанлари бўйича ҳамда тилшуносликда идиомаларнинг лингвистик хусусияти “Хорижий тил ва адабиёти (инглиз тили)” магистратура ихтисослиги бўйича “Хорижий тилларни ўқитишнинг қиёсий методикаси”, “Касбий фаолиятга йўналтирилган инглиз тили”, “Замонавий лингвистика” фанлари бўйича узвийлаштирилган Давлат таълим стандарти мазмунига сингдирилган. (Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетининг  2021 йил 13 августдаги 01/1759-сон маълумотномаси). Натижада яратилган ўқув-услубий мажмуа, услубий қўлланмаларда инглиз тилидаги идиомалар ва уларнинг ўзига хос хусусиятлари ҳақида тўлиқ маълумотлар берилган. Талабаларни чет тилларни идиомлар ёрдамида ўқитишнинг янги метод ва усуллари кўрсатиб ўтилган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish