Элиева Мехринисо Фахритдиновнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Болаларда  I тип қандли диабетдан тўсатдан ўлим ҳолатларида суд тиббий экспертиза» 14.00.24 – Суд тиббиёти (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.2.PhD/Tib977.
Илмий раҳбар: Рўзиев Шерзод Ибадуллаевич, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент педиатрия тиббиёт институтида бажарилган.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси, DSc.04/30.12.2019.Tib.30.03.
Расмий оппонентлар: Машарипов Азамат Собирович, тиббиёт фанлари доктори; Махсумхонов Қулфиддин Аъзамхонович, тиббиёт фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Абу али ибн Сино номидаги Тожикистон давлат тиббиёт унверситети.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Болаларда 1-тип қандли диабет асоратлари таъсирида тўсатдан ўлимнинг суд-тиббий ташҳислаш усулларини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
республика миқиёсида сўнги 5 йилдаги маълумотларга кўра, болаларнинг 1-тип қандли диабет асоратларидан тўсатдан ўлими 7,2% ни ташкил этиши исботланган;
болаларда тўсатдан ўлим келиб чиқиш механизмида 1-тип қандли диабет асоратларининг ўрни ва уларнинг аҳамияти асосланган;
қандли диабети мавжуд болаларда ички аъзолар ҳамда суяк тўқималаридаги морфологик ва биокимёвий ўзгаришларнинг ривожланиш механизмлари исботланган;
1-тип қандли диабетидан тўсатдан ўлим ҳолатларида гликирланган гемоглобин ва суякланиш маркерларининг ўзаро боғлиқлиги асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Болаларда биринчи  тип қандли диабетдан тўстадан  ўлим ҳолталарида суд-тиббий экспертизани баҳолаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
болаларда биринчи  тур қандли диабетдан тўстадан  ўлим ҳолталарида суд-тиббий экспертизаси бўйича олинган илмий тадқиқотнинг натижалари асосида ишлаб чиқилган «Нозўраки ўлимда ва диабетик комада ўлим сабабларни солиштирма усули» номли услубий тавсиянома тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2019 йил 18 октябрдаги 8н-м/417-сон маълумотномаси). Натижада нозўраки ўлим ва диабетик комадан юзага келган  ўлимнинг сабабларини баҳолаш орқали ўлимнинг олдини олиш имконини берган;
болаларда биринчи  тур қандли диабетдан тўстадан  ўлим ҳолталарида суд-тиббий экспертизаси бўйича олинган илмий тадқиқотнинг натижалари асосида ишлаб чиқилган «Морфологик  белгилар асосида қандли диабетда эксперт ташхисот» номли услубий тавсиянома тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2019 йил 28 майдаги 8н-р/208-сон маълумотномаси). Натижада қандли диабет таъсирида аъзолардаги морфологик ўзгаришлар келиб чиқиши ҳамда бу ўзгаришларнинг болаларда тўсатдан ўлимга олиб келишини фундаментал асослаш имконини берган;
болаларда биринчи  тип қандли диабетдан тўстадан  ўлим ҳолталарида суд-тиббий экспертизани баҳолаш бўйича олинган илмий натижалар соғлиқни сақлаш амалиётига, жумладан, Республика суд тиббий экспертиза илмий-амалий марказининг филлиаллари амалиётига татбиқ этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2021 йил 30 декабрдаги 08–09/21550–сон маълумотномаси). Натижада болалар мурдасида  қандли диабет негизида суяк метоболизмининг биокимёвий ташхислаш мезонларини ишлаб чиқишда биринчи тур қандли диабетда болалар товон суягининг стуктур-функционал кўрсаткичлари, гликирланган гемоглобин ва суякланиш маркерларининг ўзаро узвий ўзгариши касалликнинг кечиш давомийлиги ва балоғат даврида бола гормонал ҳолати интенсивлиги билан боғлиқлиги  асослашш ҳамда суд тиббий экспертиза сифатини яхшилаш кўникмаларини ҳосил қилиш имконини берган.