Nurullaeva Nodira Sayfullaevnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiya himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i): «Jing‘il (Lycium L.) turkum turlarining morfobiologiyasi va foydalanish istiqbollari», 03.00.05 – Botanika (biologiya fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2019.3.PhD/B358.
Ilmiy rahbar: Xaydarov Xislat Qudratovich, biologiya fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Samarqand davlat universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Samarqand davlat universiteti, PhD.03/30.12.2019.B.02.08.
Rasmiy opponentlar: Mavlonov Xudargan, biologiya fanlari doktori, professor; To‘xtaev Boboqul Yorqulovich, fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Qarshi davlat universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: Lycium L. turkum turlarining morfobiologik xususiyatlarini asoslash va ko‘paytirish usullarini ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
Samarqand viloyati sharoitida Lycium L. turkumi turlari urug‘larining laboratoriya va dalada unuvchanligi aniqlangan, qalamchalaridan ko‘paytirish usullari ishlab chiqilgan;
Samarqand viloyati sharoitida turkum turlari ontogenezining davr va bosqichlariga bog‘liq holda o‘sish-rivojlanishi va morfobiologik xususiyatlari ochib berilgan;
turkum turlarining gullash biologiyasi, urug‘ mahsuldorligi aniqlangan;
turkum turlari mevalarining kimyoviy tarkibi, miqdoriy ko‘rsatkichlari aniqlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi:
Lycium L. turkumi turlarining ko‘paytirish va morfobiologik xususiyatlari bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
Lycium L. turkumi turlarini ko‘paytirish hamda etishtirishning optimal me’yorlari Samarqand, Qashqadaryo viloyatlari o‘rmonchilik va fermer xo‘jaliklari amaliyotiga joriy etilgan (O‘zbekiston Respublikasi O‘rmon xo‘jaligi davlat qo‘mitasining 2021 yil 10 sentyabrdagi 03/21-3666-son ma’lumotnomasi). Natijada, 6,5 ga maydonda ko‘chatzorlar tashkil etish va o‘rmon ho‘jaligi erlari bioxilmaxilligini oshirish imkonini bergan;
jing‘il turkum turlari tabiiy populyasiyalari holatini monitoring qilish natijasida tuzilgan GAT xaritalar Samarqand viloyati Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish boshqarmasi faoliyatiga joriy etilgan (O‘zbekiston Respublikasi Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish qo‘mitasining 2021 yil 22 sentyabrdagi 04-02/8-2824-son ma’lumotnomasi). Natijada, Samarqand viloyati Pastdarg‘om tumanidagi fermer xo‘jaliklarining 1,5 ga toshloq, unumsiz erlarida bu o‘simlikni ko‘paytirish orqali tuproq eroziyasini oldini olish hamda tarqalish areallarini aniqlash imkonini bergan.
