Nurmuxamedova Nargiza Saydillaevnaning

 falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.

Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Haqiqatga o‘xshashlik nisbati statistikasi uchun asimptotik natijalar va ularning baholash nazariyasida qo‘llanilishi», 01.01.05–Ehtimollar nazariyasi va matematik statistika (fizika-matematika fanlari).

Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2017.2.PhD/ FM46.

Ilmiy rahbar: Abdushukurov Abduraxim Axmedovich, fizika-matematika fanlari doktori, professor.

Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: O‘zbekiston Milliy universiteti.

IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasalar nomi, IK raqami: O‘zbekiston Milliy universiteti, Matematika instituti, DSc.27.06.2017.FM.01.01.

Rasmiy opponentlar: Sharipov Olimjon Shukurovich, fizika-matematika fanlari doktori; Imomov A’zam Abduraximovich, fizika-matematika fanlari nomzodi.

Yetakchi tashkilot: Namangan davlat universiteti.

Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.

II. Tadqiqotning maqsadi: turli senzurlangan raqobatdosh tavakkallar modellarida haqiqatga o‘xshashlik nisbati statistikalarining asimptotik xossalarini tadqiq etishdan iborat.

III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:

raqobatdosh tavakkallar modelida haqiqatga o‘xshashlik nisbati statistikasining ikki parametrli Viner jarayonlarining stoxastik integrallari bilan approksimatsiyasi isbotlangan;

o‘ng tomondan gibrid senzurlanishning raqobatdosh tavakkallar modellarida haqiqatga o‘xshashlik nisbati statistikasining lokal asimptotik normallik xossasi isbotlangan;

ikki tomonlama tasodifiy va informativ senzurlanishning raqobatdosh tavakkallar modelida empirik jarayonlar uchun kuchli approksimatsiya usullaridan foydalanib, haqiqatga o‘xshashlik nisbati statistikasi uchun asimptotik ifodasi topilgan;

kuzatilmaydigan intervallar orqali tasodifiy senzurlanishning raqobatdosh tavakkallar modellarida haqiqatga o‘xshashlik nisbati statistikasining lokal va tekis lokal asimptotik normallik xossalari isbotlangan;

haqiqatga maksimal o‘xshashlik usuli va Bayes tipidagi baholarning asimptotik minimaks effektivligi isbotlangan;

ikki tomonlama tasodifiy senzurlash modelida haqiqatga o‘xshashlik nisbati va umumlashgan xi-kvadrat tipidagi statistikalarning limit taqsimotlari topilgan.

IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi:

turli senzurlangan raqobatdosh tavakkallar modellarida haqiqatga o‘xshashlik nisbati statistikalarining asimptotik xossalarini tadqiq qilish asosida:

to‘la bo‘lmagan kuzatilmalar uchun umumlashgan xi-kvadrat tipidagi statistikasi va uning asimptotik xossalari O‘zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo‘mitasi kadrlarni qayta tayyorlash va statistika tadqiqotlari markazi tomonidan tasodifiy miqdorlarning taqsimotlarini topishda foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo‘mitasining 2017 yil 25 avgustdagi 01/1-01-19/2-1039- son ma’lumotnomasi). Ilmiy natijalarning qo‘llanilishi to‘liq bo‘lmagan tanlanmalar uchun statistik gipotezalarni tekshirish imkonini bergan.

kuzatilmalar to‘liq bo‘lmagan holda statistik gipotezalarni tekshirish uchun taklif etilgan umumlashgan xi-kvadrat kriteriysi hamda haqiqatga o‘xshashlik nisbati statistikasining asimptotik taqsimoti A-7-0-05 raqamli «Cho‘l mintaqasi tuproqlarining neft` va neft` mahsulotlari bilan ifloslanish holati va biologik tozalash usuliga asoslangan rekul`tivatsiya texnologiyasini ishlab chiqish» amaliy loyihada ifloslangan tuproqlarning kimyoviy va fizikaviy xossalarini o‘zgarishi bilan bog‘liq ma’lumotlarni statistik tahlil qilishda foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Fan va texnologiyalari agentligining 2017 yil 27 oktyabrdagi FTA-02-11/952-son ma’lumotnomasi). Ilmiy natijalarning qo‘llanilishi ifloslangan tuproqlarning kimyoviy va fizikaviy xossalarini yaxshilanishi hamda unumdorligining tiklanishida to‘g‘ri xulosa chiqarish imkonini bergan.