Саидмахамадов Носир Мўйсиналиевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Қуйма маҳсулотларини қаттиқлиги ва ейилишга чидамлилигини оширишда 280Х29НЛ қотишмасини суюқлантириш технологиясини ишлаб чиқиш”, 05.02.01 – Машинасозликда материалшунослик. Қуймакорлик. Металларга термик ва босим остида ишлов бериш. Қора, рангли ва ноёб металлар металлургияси. Камёб, нодир ва радиоактив элементлар технологияси (қуймачилик ва металларга ишлов бериш технологияси йўналиши)
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.2.PhD/Т1590
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат техника университетида.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат техника университети, DSc.03/30.12.2019.Т.03.04
Илмий раҳбар: Тураходжаев Нодир Джахонгирович, техника фанлари доктори, профессор.
Расмий оппонентлар: Норхуджаев Файзулла Рамазанович, техника фанлари доктори, профессор; Атажанов Гапур Латибович, техника фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Андижон машинасозлик институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади 280Х29НЛ қотишмасини қаттиқлиги ва ейилишбардошлилигини таъминлайдиган суюқлантириш технологиясини ишлаб чиқишдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
280Х29НЛ маркали қотишмани суюқлантиришда ейилишбардошликни таъминлайдиган технология иссиқлик алмашиниш жараёни асосида ишлаб чиқилган;
қаттиқлик ва ейилишбардошликни ошириш учун 280Х29НЛ маркали қотишмани суюқлантириш даврида хром миқдорини иссиқлик жараёнига боғлиқлик асосида ишлаб чиқилган;
280Х29НЛ маркали ейилишбардош оқ чўян ўрнига оқ чўяннинг бешта янги 1) 280Х17М2Л; 2) 280Х15ТДЛ; 3) 280Х14МДЛ; 4) 280Х11ДЛ; 5) 270Х18Г3Л маркалари абразив муҳитдаги ейилиш динамикаси асосида ишлаб чиқилган;
ейилишбардош оқ чўянни индукцион печида суюқлантириш жараёнида Mg, Al ва Ti элементлари ёрдамида модификациялаш технологияси ишлаб чиқилган;
ейилишбардош оқ чўянни индукцион печида суюқлантириш жараёнида Mg ва Ti элементлари ёрдамида модификациялашнинг самарадорлигини оширишни таъминлайдиган ковшга қуйиш технологияси ишлаб чиқилган;
ишлаб чиқилган янги маркадаги ейилишбардош оқ чўянни қуймакорлик қолипга қуйиш технологияси қотишманинг қолип ичидаги кристалланиш интенсивлигини меъёрлаш асосида ишлаб чиқилган;
қуйманинг совутилиш жараёнида мустаҳкамланувчи юзадаги ейилишбардошликнинг бир меъёрда тақсимланиши учун таъминловчи дискни қуймакорлик қолипга жойлашиш схемаси қолип деворларининг иссиқлик ўтказувчанлик даражаси асосида ишлаб чиқилган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Қуйма маҳсулотларини қаттиқлиги ва ейилишга чидамлилигини оширишда 280Х29НЛ қотишмасини суюқлантириш технологиясини ишлаб чиқиш бўйича олинган натижалар асосида:
280Х29НЛ маркали ейилишбардош оқ чўян ўрнига оқ чўяннинг янги маркаси “Навоий кон – металлургия комбинати”нинг “Навоий машинасозлик” заводида жорий этилган (НKМKнинг 2021 йил 14 апрелдаги 10.02 – 07 – 01/5149 – сон маълумотномаси). Натижада таъминловчи дискнинг хизмат муддатини 45 – 46 соатдан 53 – 54 соатгача ошириш имконини берган;
Ишлаб чиқилган янги маркадаги ейилишбардош оқ чўянни қуймакорлик қолипга қуйиш технологияси “Навоий кон – металлургия комбинати”нинг “Навоий машинасозлик” заводида жорий этилган (НKМKнинг 2021 йил 14 апрелдаги 10.02 – 07 – 01/5149 – сон маълумотномаси). Натижада ишлаб чиқилган технологиянинг жорий қилиниши қуйманинг ишчи юзасидаги қаттиқликни 22 – 24% га ошириш имконини берган;
Қуйманинг совутилиш жараёнида мустаҳкамланувчи юзанинг бир меъёрда тақсимланиши учун таъминловчи дискни қуймакорлик қолипга жойлашиш схемаси “Навоий кон – металлургия комбинати”нинг “Навоий машинасозлик” заводида жорий этилган (НKМKнинг 2021 йил 14 апрелдаги 10.02 – 07 – 01/5149 – сон маълумотномаси). Натижада ишлаб чиқилган схеманинг жорий қилиниши қуйма деталларининг ишчи юзаларининг ингичка қисмидаги ейилишбардошлилиги 10 – 12% ошириш имконини берган.