Исмаилова Махбуба Мирхалиловнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Акциядорлик жамиятларида молиявий натижалар ва рентабеллик таҳлилини такомиллаштириш», 08.00.08 – Бухгалтерия ҳисоби, иқтисодий таҳлил ва аудит (иқтисодиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.2.PhD/Iqt1003.
Илмий раҳбар: Авлокулов Анвар Зиядуллаевич, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент молия институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент молия институти, DSc.03/30.12.2019.I.17.01
Расмий оппонентлар: Пардаев Мамаюнус Каршибаевич, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Абдусаломова Нодира Баходировна, иқтисодиёт фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат аграр университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади акциядорлик жамиятларида молиявий натижалар ва рентабеллик таҳлилини такомиллаштириш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ҳисоб сиёсатига 9221-“Ортиқча товар-моддий захираларнинг кирим қилинишидан олинган фойда” ишчи счётини киритиш асосида молиявий натижаларнинг таҳлилий (аналитик) ҳисоби такомиллаштирилган;
акциядорлик жамиятлари ҳисоб сиёсатига молиявий ҳисоботларни прогноз қилиш босқичини киритиш орқали молиявий натижалар бўйича ахборот имкониятлари оширилган;
молиявий таҳлилда хўжалик юритувчи субъектлар рентабеллик кўрсаткичларини муҳимлик даражаси бўйича баҳолашнинг ахборот таъминоти тизими ишлаб чиқилган;
жорий активларнинг айланиш тезлиги ва қарз капиталига нисбати кўрсаткичини киритиш асосида молиявий леверижнинг 5,25 % ва соф фойданинг маҳсулот сотишдан олинган соф тушумга нисбатининг 2,03 %га ошиши ҳисобига хусусий капитал рентабеллигининг 2,08 %га ошириш имконияти аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Акциядорлик жамиятларида молиявий натижалар ва рентабеллик таҳлилини тaкoмиллaштириш бўйичa олинган илмий натижалар aсoсидa:
ҳисоб сиёсатига 9221-“Ортиқча товар-моддий захираларнинг кирим қилинишидан олинган фойда” ишчи счётини киритиш асосида молиявий натижаларнинг таҳлилий (аналитик) ҳисоби такомиллаштириш бўйича таклифи «Тошкентдонмаҳсулотлари» АЖнинг ҳисоб сиёсатида ўз аксини топган («Тошкентдонмаҳсулотлари» АЖнинг 2021 йил 15 мартдаги 4/189-сон маълумотномаси). Мaзкур тaклифнинг aмaлиётгa жорий этилиши натижасида акциядорлик жамиятларида товар-моддий захиралар устидан қатъий назорат таъминланиб, молиявий натижалар бўйича ахборотларнинг шаффофлигига эришилган;
акциядорлик жамиятлари ҳисоб сиёсатига молиявий ҳисоботларни прогноз қилиш босқичини киритиш орқали молиявий натижалар бўйича ахборот имкониятлари ошириш бўйича таклифи «Тошкентдонмаҳсулотлари» АЖ, «Тошкентвино» АЖ, «Ўзёғмойсаноат» уюшмаларининг ҳисоб сиёсатида ўз аксини топган («Тошкентдонмаҳсулотлари» АЖнинг 2021 йил 15 мартдаги 4/189-сон, «Тошкентвино» АЖнинг 2021 йил 19 мартдаги 02/209-сон ва «Ўзёғмойсаноат» уюшмасининг 2020 йил 29 октябрдаги 03/3-1172-сон маълумотномалари). Мaзкур тaклифнинг aмaлиётгa жорий этилиши натижасида акциядорлик жамиятларида молиявий натижалар хусусидаги ахборотларнинг ишончлилиги таъминланишига ҳамда рентабеллик кўрсаткичларининг тўғри аниқланишига эришилган;
молиявий таҳлилда хўжалик юритувчи субъектлар рентабеллик кўрсаткичларини муҳимлик даражаси бўйича баҳолашнинг ахборот таъминоти тизими ишлаб чиқиш бўйича таклифи «Тошкентдонмаҳсулотлари» АЖ ва «Тошкентвино» АЖлари томонидан тизим корхоналарини таҳлил қилиш жараёнида фойдаланилган («Тошкентдонмаҳсулотлари» АЖнинг 2021 йил 15 мартдаги 4/189-сон ва «Тошкентвино» АЖнинг 2021 йил 19 мартдаги 02/209-сон маълумотномалари). Мазкур тaклифнинг aмaлиётгa жopий этилиши нaтижacидa хўжалик юритувчи субъектларнинг рентабеллик кўрсаткичларини қисқа вақтда аниқлаш ва тўғри баҳолаш имконини берган;
жорий активларнинг айланиш тезлиги ва қарз капиталига нисбати кўрсаткичини киритиш асосида молиявий леверижнинг 5,25 % ва соф фойданинг маҳсулот сотишдан олинган соф тушумга нисбатининг 2,03 %га ошиши ҳисобига хусусий капитал рентабеллигининг 2,08 %га ошириш имконияти аниқлаш бўйича таклифи «Тошкентдонмаҳсулотлари» АЖ томонидан бошқарув қарорларини қабул қилишда ўз аксини топган («Тошкентдонмаҳсулотлари» АЖнинг 2021 йил 15 мартдаги 4/189-сон маълумотномаси). Мaзкур тaклифнинг aмaлиётгa жорий этилиши натижасида хусусий капитал компонентлари ўзгаришини узлуксиз ва динамик тарзда назорат қилиш ҳамда акциядорлик жамиятида молиявий барқарорликни ошириш имконияти яратилган.