Ширинов Джамолитдин Нуридиновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Умуртқa поғонa устунининг aнaтомик хусусиятлaри вa унинг болaлaрнинг жисмоний ривожлaниш кўрсaткичлaри билaн боғлиқлиги», 14.00.02 – Морфология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.2.PhD/Tib1252.
Илмий раҳбар: Тешаев Шухрат Жумаевич, тиббиёт фанлар доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Бухоро давлат тиббиёт институти, DSc/PhD.04/30.12.2019.Tib.93.01.
Расмий оппонентлар: Калашникова Светлана Александровна тиббиет фанлари доктори; Расулов Хамидулла Абдуллаевич тиббиет фанлари доктор, доцент.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат тиббиёт институти.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: умуртқа поғонаси устунининг морфометрик параметрлари ҳамда унинг болаларнинг ёшига боғлиқ равишда жисмоний ривожланиш кўрсаткичлари билан боғлиқлигини аниқлаш ва қиёсий баҳолашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
болаларнинг ёши, умуртқа поғонасининг меъёрий морфометрик параметрлари чегаралари ўсиш ва ривожланиш динамикасини ҳисобга олган ҳолда илк бор морфометрик кўрсаткичларнинг ёшга хос хусусиятлари ва умуртқа поғонаси турли қисмларида тизимли ўзгариши асосланган;
морфометрик параметрларнинг нисбати умуртқа поғонасининг турли қисмларида ёш ва жинсга қараб ўзгариши исботланган;
11-13 ёшгача суякланиш жараёни интервертебрал дискларда бошланиши, улар ҳажми камайиши, умуртқалараро бўшлиқлар кўпайиши ва янги туғилган чақалоқларда интервертебрал дисклар бутун умуртқа поғонаси узунлигининг ярмига тенг келиши аниқланган;
соғлом ўғил ва қизларда умуртқа поғонаси, умуртқа канали ва қиррасимон ўсимта ҳосил бўлиши, бўйин, кўкрак, бел ва думғаза-дум бўлимларининг равожланиши, улар жисмоний ривожланиш кўрсаткичлари билан мутаносиблиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Умуртқа поғонасининг морфометрик тавсифи ва унинг болалар жисмоний ривожланиш кўрсаткичлари билан боғлиқлиги бўйича олинган илмий натижалар асосида:
умуртқа поғонаси морфометрик кўрсаткичлари ва жисмоний ривожланиш параметрлари билан боғлиқлигини баҳолаш бўйича олинган илмий тадқиқотнинг натижалари асосида ишлаб чиқилган «Қиз ва ўғил болалардаги умуртқа поғонасининг морфометрик параметрларини баҳолаш усули» номли услубий тавсиянома тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2020 йил 17 декабрдаги 8н-р/578-сон маълумотномаси). Натижада болаларда морфометрик параметрларни ёшга нисбатан ўзгаришини аниқлаш имконини берган;
болалар умуртқа поғонаси морфометрик тавсифи ва унинг болалар жисмоний ривожланиш кўрсаткичлари билан боғлиқлиги бўйича олинган илмий натижалар соғлиқни сақлаш амалиётига, жумладан, Бухоро вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази, Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Бухоро филиали ва Бухоро болалар кўп тармоқли тиббиёт маркази амалиётига тадбиқ қилинган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2021 йил 1 мартдаги 8н-д/80-сон маълумотномаси). Олинган натижаларнинг амалиётга жорий қилиниши антропометрик кўрсаткичлар онтогенезнинг алоҳида босқичларида ўсиш жараёнлари ва шаклланиш босқичлари нисбатларини, яъни Бухоро вилоятидаги болалар ўртасида ўсиш жараёнининг хусусиятларини аниқлашга имкон берган.