Уролов Шамсиддин Зайниддиновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Рух оксиди наноструктуралари оптик хоссаларига ташқи мухит таъсирини тадқиқ қилиш”, 01.04.05 – Оптика (физика-математика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.1.PhD/FM575
Илмий раҳбар: Шаймарданов Зафар Шапаатович физика-математика фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), катта илмий ходим.
Диссертация бажарилган муассаса номи: ЎзР ФА Ион-плазма ва лазер технологиялари институти. 
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: ЎзР ФА Ион-плазма ва лазер технологиялари институти, DSс.02/30.12.2019.FМ.65.01 рақамли Илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Нематов Шерзод Қаландарович, физ.-мат. фанлари доктори, профессор; Махманов Урол Кудратович, физ.-мат. фанлари доктори. 
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Миллий Университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади турли усулларда ZnO наноструктураларини синтез қилиш, уларнинг морфологик характеристикаларини ҳамда турли ташқи таъсирлар натижасида оптик хоссалари ўзгаришларини тадқиқ қилишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
паст ҳароратда гидротермал усулда ZnO нанородлари ўстирилганда уларнинг морфологик хусусиятлари тагликлар юзасида аввалдан ҳосил қилинган нанокристал куртакларнинг ўлчамларига ва синтез жараёнида эритманинг бутун ҳажмида гомоген реакция натижасида ҳосил бўлувчи нанокристал куртакларга боғлиқ эканлиги аниқланди;
ZnO наноструктураларининг фотолюминесценция спектрлари наноструктураларни синтез қилиш усулига ва уларнинг ўлчамларига боғлиқ бўлиб, наноструктуралар сирт юзасининг ҳажмига нисбати ортиб бориши билан фотолюминесценция спектридаги нурланиш полосаларининг максимумлари кичик тўлқин узунлиги томонга силжиши аниқланди;
гидротермал усулда синтез қилинган ZnO нанородлари ултрабинафша нур ёрдамида уйғотилганда уларнинг фотолюминесценция спектридаги ~382 нм тўлқин узунлигидаги нурланиш асосан нанородларнинг юқори уч қисмидан чиқади, ~405 нм тўлқин узунлигидаги бинафша нурланишни ҳосил қилувчи нурланиш марказлари нанородларнинг ён сирти яқинида жойлашади, натижада, бинафша нурланиш нанородларнинг ён сиртидан чиқиши аниқланди;
катта қувватли наносекунд давомийликдаги импулсли ультрабинафша лазер нури таъсирида ZnO нанородларида пайдо бўлувчи спонтан нурланиш уйғотувчи нурнинг қувват зичлиги ортиши билан кучаяди. Уйғотувчи нурнинг қувват зичлиги ортиши билан спонтан нурланиш полосаси яримкенглиги ва унинг давомийлиги бир вақтда қисқариши аниқланди;
паст ҳароратда сувли эритмаларда синтез қилинган ZnO наноструктураларини юқори ҳароратда қиздириш орқали уларнинг кристал структурасидаги нуқсонлар концентрациясини камайтиришнинг оптимал температуралари аниқланди;
гидротермал усулда синтез қилинган ZnO нанородлари атроф атмосфера билан таъсирлашиш натижасида нанородларнинг сирт ҳолати ўзгаришининг оптик характеристикаларда намоён бўлиши ўрганилди;
гидротермал усулда синтез қилинган ZnO нанородларининг фотолюминесценция спектрида кузатиладиган нурланиш полосалари параметрларининг ҳарорат таъсирида ўзгариш қонуниятлари аниқланди.
IV. Тадқиқот натижаларини жорий қилиниши:
паст ҳароратда сувли эритмаларда синтез қилинган ZnO наноструктураларининг оптик хоссаларига ташқи муҳитнинг таъсирини ўрганиш натижалари хорижий журналларда (Nanoscale Advances 2, 2114- 2126 2020. Scopus, IF: 4,553; Materials Science in Semiconductor Processing Vol.115, 15 105128 2020, Scopus, IF: 3.927; Optical Materials 96 109307 (2019). Scopus, IF: 3.080; Superlattices and Microstructures 3. 106731. 2020, Scopus, IF: 2.658; Journal of Vacuum Science & Technology A 37, 061514 2019. Scopus, IF: 2.427) ZnO наноструктураларининг ФЛ спектрига синтез қилиш шароитининг таъсирини, наноструктуралар ташқи сиртининг атроф муҳит билан таъсирлашишини ўрганишда фойдаланилган. Илмий натижалардан фойдаланиш ZnO наноструктураларида кузатиладиган хусусий нуқсонлар табиатини фотолюминесцент спектроскопия усулида ўрганишга имкон берган.
паст ҳароратда сувли эритмаларда синтез қилинган ZnO наноструктураларининг морфологик ва оптик хоссаларига синтез шартларининг таъсирини ўрганишда олинган тажриба натижалари Жанубий Корея Республикаси Донггук Университети (Nanoinformation Technology Academy, Department of Physics and Semiconductor Science Dongguk University) да №. 2018R 1D1A1B07050237 илмий лойиҳасида фойдаланилган. Илмий натижалардан фойдаланиш турли кристал структурага эга рух оксиди наноструктураларини синтез қилиш жараёнларини технологик томондан чуқурроқ ўрганиш ва паст ҳароратда гидротермал усулда мукаммал кристал структурага эга ZnO нанородларини ўстириш имконини берган.