Nabidjanova Nargiza Nasimjanovnaning
fan doktori (DSc) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi):“Polikomponentli trikotajning ekspluatatsion xususiyatlarini inobatga olgan xolda ust kiyimlarni loyihalashning afzalliklari”, 05.06.04 –“Tikuvchilik buyumlari texnologiyasi va kostyum dizayni” (texnika fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: № B2020.3.DSc/T375
Ilmiy maslahatchi: Alimova Xalimaxon Alimovna, texnika fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Namangan muhandislik-texnologiya instituti.
IKfaoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Toshkent to‘qimachilik va engil sanoat instituti, DSc.03/30.12.2019.T.08.01
Rasmiy opponentlar: Abdukarimova Mashhura Abduraimovna -texnika fanlari doktori; Raximov Farxod Xushboqovich - texnika fanlari doktori; Valiev G‘ulom Nabidjanovich - texnika fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: O‘zbekiston tabiiy tolalar ilmiy tadqiqot instituti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi polikomponentli trikotajni shaklbarqarorlik, mustahkamlik, ipak jiloli ekspluatatsion xususiyatlarini bashoratlash natijasida ustki kiyimlarni loyihalashning afzalligini asoslashdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
dunyo amaliyotida birinchi marta pilalardan chuvib olingan xom ipakdan trikotaj uchun xomashyo tayyorlash texnologiyasi ishlab chiqilgan va ipaklaykra teksturlangan bikomponentli ip olish usuli yaratilgan;
trikotajning ekspluatatsiya xolatida eniva uzunligi bo‘yicha cho‘zilishidagi kerakli mustahkamligini ta’minlovchiiplarning shartli diametrlari nazariy asoslangan va amaliy isbotlangan;
polikomponentli, paxta+ipak+laykra iplaridan tashkil topgan, ayollar ustki trikotaj kostyumini yangi assortimenti yaratilgan, ekspluatatsiya davridagi nbosim 10N dan oshmasligi, matoning qalinligi esa 1,3.....2,7mm oralig‘ida bo‘lishi isbotlangan;
turli tolaviy tarkibdagi trikotajning shaklsaqlashini yangi xisoblash formulasi va ekspress baholash (Kf) koeffisienti taklif etilgan, ekspluatatsion xususiyatlarini oldindan bashoratlash asosida ayollar ustki kiyimlarini loyihalashni yangi usuli yaratilgan;
polikomponentli trikotajning zonalar bo‘yicha turli cho‘ziluvchanlik xususiyatlarini inobatga olgan holda, ayollar ustki kiyim to‘plamlarining yangi model qatori, tikish texnologiyasining ketma-ketligi va vaqt meyorlari ishlab chiqilgan;
sanoatmahsulotlarini yuqori samaradorligini baholovchi, raqobatbardoshlik darajasini aniqlovchi yangi usul yaratilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Polikomponentli trikotajning ekspluatatsion xususiyatlarini bashoratlab ust kiyimlarni loyihalash bo‘yicha olib borilgan ilmiy tadqiqotlar natijalariga ko‘ra:
trikotaj mahsulotlarini ishlab chiqarish uchun chiyratma shoyi iplarni tayyorlash texnologiyasi (IAP 04056) va ipaklaykra teksturlangan kombinatsiyali iplarni olish usullariga (№ IAP 04441) O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi huzuridagi Intelektual mulk agentligining ixtiroga patentlari olingan. Natijada dunyo amaliyotida birinchi marotaba pilladan chuvib olingan xom ipakdan trikotaj uchun xomashyo tayyorlash texnologiyasi yaratilib, shaklbarqoror, ipak jiloli va yuqori gigienik xususiyatli ustki trikotaj kiyim to‘plamlari assortimentini kengaytirish imkonini bergan;
yangi yaratilgan eshilgan ipak ipi+yigirilgan paxta ipi+laykra tarkibli, polikomponentli ayollar ustki trikotajini lastik 1+1 asosida kiyimning eni va uzunlik o‘lchami bo‘yicha yarim muntazam olish texnologiyasi “O‘zto‘qimachiliksanoat” uyushmasi tarkibidagi, jumladan “GOLDEN SILK” MChJga joriy etilgan («O‘zto‘qimachiliksanoat» uyushmasining 2021 yil 15 iyundagi №4/23-1870-sonli ma’lumotnomasi). Natijada andozalararo chiqindilar 10-12% ga kamayish imkonini bergan;
turli xomashyo tarkibidagi eshilgan ipak ipi, yigirilgan paxta ipi va laykrali polikomponentli ayollar ustki trikotajini yassi ignadonli “CIXING” dastgohida “O‘zto‘qimachiliksanoat” uyushmasi tarkibidagi, jumladan “DILHAN TEX LLC” xususiy korxonasiga joriy etilgan («O‘zto‘qimachiliksanoat» uyushmasining 2021 yil 15 iyundagi №4/23-1870-sonli ma’lumotnomasi). Natijada andozalararo chiqindilar 10-12% ga kamayishi, mayda va yirik gorizontal, vertikal shuningdek, katak chiziqli ko‘rinishdagi shaklbarqaror ustki trikotaj ishlab chiqarish imkonini bergan;
ustki trikotajning konstruktorlik amaliy ishlari va tikish texnologik jarayon ketma-ketligi “O‘zto‘qimachiliksanoat” uyushmasi tarkibidagi, jumladan “CHUST TEXTILE” xususiy korxonasiga joriy etilgan («O‘zto‘qimachiliksanoat» uyushmasining 2021 yil 15 iyundagi №4/23-1870-sonli ma’lumotnomasi). Natijada ayollar ustki trikotaj kiyim to‘plamining loyiha-konstruktorlik chizmalari va tikish texnologik jarayon ketma-ketligiga sarflanadigan vaqt me’yori tejaldi. Ayollar uchun yangi, polikomponentli kiyim model qatorlari, eskiz model na’munalari assortimentini kengaytirish imkonini bergan.
