Орипов Абдумалик Абдусаломовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Иқтисодиётни рақамлаштириш шароитида хизматлар соҳасини бошқаришнинг ташкилий-иқтисодий механизмларини такомиллаштириш», 08.00.13 – «Менежмент», 08.00.05 – «Хизмат кўрсатиш тармоқлари иқтисодиёти» (иқтисодиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.3.PhD/Iqt792.
Илмий раҳбар: Хонкелдиева Гўзал Шеровна, иқтисодиёт фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Фарғона давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети, DSc.03/30.12.2020.I.16.02.
Расмий оппонентлар: Йўлдошев Нуритдин Курбонович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Асланова Дилбар Ҳасановна, иқтисодиёт фанлари номзоди, профессор.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади иқтисодиётнинг рақамлашуви шароитида хизматлар соҳаси фаолиятини бошқаришнинг ташкилий-иқтисодий механизмларини такомиллаштириш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
хизмат кўрсатиш (меҳмонхона) корхоналарида харажатлар ва тежамкорлик самарадорлиги коэффициентларини таққослаш орқали рақамли бошқарув тизимини жорий этиш самарадорлиги асосланган;
меҳмонхона хизмати корхоналари фаолиятида рискларни бошқариш механизми риск гуруҳлари таъсир даражасининг интеграл баҳосини ( ) ҳисобга олган ҳолда такомиллаштирилган;
хизмат кўрсатиш корхоналари рақобатбардошлигини бошқариш механизмига омиллар вазни ва таъсир даражаси қийматларини киритиш орқали корхоналарнинг рақобатдаги бозор устунлигини баҳолаш асосланган;
хизматлар ҳажмининг ўзгаришига ахборот-коммуникация технологиялари иштирокида яратилган хизматлар ҳажми, маълумотлар узатиш тармоғига уланган мижозлар сони, тармоқ ва соҳаларда фойдаланилаётган махсус дастурий воситалар сони ҳамда провайдерлар тармоғида жойлашган веб-сайтлар сони каби омиллар таъсирини ифодаловчи узоқ муддатли ўзгариш қонуниятлари асосида 2025 йилга қадар прогноз кўрсаткичлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Иқтисодиётни рақамлаштириш шароитида хизматлар, хусусан меҳмонхона хизматлари соҳасини бошқаришнинг ташкилий-иқтисодий механизмларини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
хизмат кўрсатиш (меҳмонхона) корхоналарида харажатлар ва тежамкорлик самарадорлиги коэффициентларини таққослаш орқали рақамли бошқарув тизимини жорий этиш самарадорлиги асослаш бўйича илмий янгилик Ўзбекистон Республикаси Туризмни ривожлантириш давлат қўмитаси фаолиятига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Туризмни ривожлантириш давлат қўмитасининг 2021 йил 6 апрелдаги 02–16/2475-сон маълумотномаси). Ушбу илмий янгиликнинг амалиётга жорий этилиши натижасида меҳмонхона хизматлари соҳаси корхоналарида бошқарув харажатлари 9-15 %га қисқарган;
меҳмонхона хизмати корхоналари фаолиятида рискларни бошқариш механизми риск гуруҳлари таъсир даражасининг интеграл баҳосини ( ) ҳисобга олган ҳолда такомиллаштириш бўйича илмий янгилик Ўзбекистон Республикаси Туризмни ривожлантириш давлат қўмитаси фаолиятига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Туризмни ривожлантириш давлат қўмитасининг 2021 йил 6 апрелдаги 02–16/2475-сон маълумотномаси). Ушбу илмий янгиликнинг амалиётга жорий этилиши натижасида меҳмонхона хизматлари корхоналарида риск кўрсаткичлари ва умумий риск даражасининг ўзгаришини тавсифловчи белгиланган параметрларга эришилган ҳамда қулай ташкилий-иқтисодий ҳолатга ўтиш аниқлиги 20-22 %га ортган;
хизмат кўрсатиш корхоналари рақобатбардошлигини бошқариш механизмига омиллар вазни ва таъсир даражаси қийматларини киритиш орқали корхоналарнинг рақобатдаги бозор устунлигини баҳолаш бўйича илмий янгилик Ўзбекистон Республикаси Туризмни ривожлантириш давлат қўмитаси фаолиятига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Туризмни ривожлантириш давлат қўмитасининг 2021 йил 6 апрелдаги 02–16/2475-сон маълумотномаси). Ушбу илмий янгиликнинг амалиётга жорий этилиши натижасида меҳмонхона хизматлари корхоналарида хизматлар нархидан ташқари омил кўрсаткичлари таъсирининг киритилиши билан рақобатбардошликни бошқариш самарадорлиги 17 %га ортган;
хизматлар ҳажмининг ўзгаришига ахборот-коммуникация технологиялари иштирокида яратилган хизматлар ҳажми, маълумотлар узатиш тармоғига уланган мижозлар сони, тармоқ ва соҳаларда фойдаланилаётган махсус дастурий воситалар сони ҳамда провайдерлар тармоғида жойлашган веб-сайтлар сони каби омиллар таъсирини ифодаловчи узоқ муддатли ўзгариш қонуниятлари асосида 2025 йилга қадар прогноз кўрсаткичлари Ўзбекистон Республикаси Туризмни ривожлантириш давлат қўмитаси фаолиятига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Туризмни ривожлантириш давлат қўмитасининг 2021 йил 6 апрелдаги 02–16/2475-сон маълумотномаси). Натижада хизматлар соҳасини рақамлашув омиллари таъсирида ўрта муддат учун омилларнинг прогноз қийматларининг фоиздаги мутлоқ хатолик чегараси ±0,77 %гача қисқарган.