Sayt test rejimida ishlamoqda

Аметова Улбўсин Комилжоновнанинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Ўзбек мумтоз адабиётида кубравийлик тариқати анъаналари”, 10.00.02 – Ўзбек адабиёти (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2O2O.2.PhD/Fil1268.   
Илмий раҳбар: Болтабоев Ҳамидулла Убайдуллаевич, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи: Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институти, DSc.02/30.12.2019. Fil.46.01. 
Расмий оппонентлар: Ҳасанов Нодирхон Дадаханович, филология фанлари доктори; Муллахўжаева Каромат Тошхўжаевна, филология фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Алишер Навоий номидаги давлат Адабиёт музейи 
Диссертация йўналиши: назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади мумтоз адабиётимизнинг катта бир тармоғи бўлган “кубравийлик адабиёти”нинг ўзига хос жиҳатлари, Нажмиддин Кубро ирфоний асарларининг издошлари ва мумтоз адабиёт вакиллари ижодига таъсири  масалаларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
кубравийлик тариқатининг шарқ ирфоний-бадиий адабиётидаги ўрни ҳамда бадиий адабиётга таъсири Нажмиддин Кубро ҳаётига доир тазкира ва маноқиблардаги маълумотларнинг бадиий адабиётга кўчишида намоён бўлиши аниқланиб, шайх назари тушгач, ҳоли ўзгарган ит воқеаси бу издошликнинг зоҳирий намунаси сифатида кўрсатилган;
Муҳаммадниёз Нишотий ижодига Нажмиддин Кубро ирфоний меросининг таъсири Шайх асарларидаги тасаввуфий истилоҳлардан ҳусн, фуод, ваҳм, ақл, ҳайрат сингари жиҳатларнинг Нишотий “Ҳусн ва Дил” достонида лирик персонажларга айлантирилиб, жонли бадиий манзара ҳосил қилиши аниқланган;
Нажмиддин Кубронинг комиллик асослари хусусидаги рамзий-мажозий изоҳлари бадиий адабиётда тасаввуфий образ ва рамзлар пайдо қилганлиги  далилланган; 
Нажмиддин Кубро ҳаёти, салафлари ва халифалари ҳақида мукаммал маълумот берувчи асосий манба Алишер Навоийнинг “Насойим ул-муҳаббат” тазкираси эканлиги, асар шайхнинг маънавий ҳоли, нафс тарбиясидаги ўрни, муршидлари, улар билан муносабатлари, хусусан, таржимаи ҳоли ҳамда асарларининг тасаввуфий талқинларига оид қимматли маълумотларга бойлиги асосланган. 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. “Ўзбек мумтоз адабиётида кубравийлик тариқати анъаналари” мавзусида эришилган илмий натижаларнинг: 
Нажмиддин Кубро асарлари маърифий-бадиий хусусиятларининг қорақалпоқ  фольклорига таъсири, Шайх Нажмиддин Кубро ҳақидаги маноқиблардаги воқеликларнинг қорақалпок адабиётида акс этиши, кубравийлик адабиётида анъанавийлик ва ўзига хосликнинг қорақалпоқ адабиётидаги илмий асослари, қорақалпоқ фольклори ва адабиёти намояндалари ижодида кубравийлик адабиёти бадиияти анъанавийлиги каби хулосаларидан Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтида бажарилган ФА-Ф-1-005  “Қорақалпоқ фольклори ва адабиёти тарихи тадқиқи”' (2017-2020) фундаментал тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган (ЎзР Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлимининг 2021 йил 5 майдаги 17.01/95-1-сон маълумотномаси). Натижада Нажмиддин Кубро ижодининг қорақалпоқ фольклорига таъсири, Шайх ҳақидаги маноқиблар воқеликларининг қорақалпоқ адабиёти акс этиши, қорақалпоқ фольклори ва адабиёти етакчи намояндалари ижодига кубравийлик анъаналари таъсири масалаларини янада аниқлаштиришга эришилган;
фанлар академияси фундаментал тадқиқотларни қўллаб-қувватлаш жамғармасининг № М 1-12 рақамли “ХХ аср қорақалпоқ шеърияти антологиясини мустақиллик мафкураси асосида нашрга тайёрлаш (2-жилд)” (2012-2018) фундаментал тадқиқот лойиҳасида Нажмиддин Кубро рубоийларидаги ғояларнинг ХХ аср қорақалпоқ шеъриятига таъсири омилларини аниқлаш, Нажмиддин Кубро образининг қорақалпоқ шеъриятида акс этишини ўрганиш, кубравийлик адабиётида анъанавийлик, ўзига хослик масалалари ва ғояларининг қорақалпоқ шеъриятида акс этишини илмий асослашда фойдаланилган (ЎзР Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлимининг 2021 йил 05 майдаги 17.01/95-2-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳани Нажмиддин Кубро рубоийларидаги ғояларнинг ХХ аср қорақалпоқ шеъриятига таъсири, қорақалпоқ шеъриятида Нажмиддин Кубро образи, кубравийлик адабиётида анъанавийлик ғояларининг қорақалпоқ шеъриятида акс этиши борасида аниқ маълумотлар билан бойитишга эришилган;
Ўзбекистон миллий телерадиокомпаниясининг “Ўзбекистон тарихи” телеканали томонидан тайёрланиб эфирга узатилган “Тақдимот” ва “Мавзу” кўрсатувларининг сценарийларини ёзишда кубравийлик тариқатининг бадиий ижоддаги издошлари масаласи ва аҳамиятига доир материаллардан фойдаланилган (“Ўзбекистон тарихи” телеканалининг 2021 йил 12 мартдаги 01-14/372-сон маълумотномаси). Натижада кўрсатувларнинг илмий далилларга бой бўлиши таъминланиб, таҳлилий кўрсатувлар савияси янада мукаммаллашувига эришилган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish