Рахимова Гузалбегим Муродовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Асосий воситалар ҳисоби ва аудитини халқаро стандартлар асосида такомиллаштириш», 08.00.08 - “Бухгалтерия ҳисоби, иқтисодий таҳлил ва аудит” (иқтисодиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам:В2020.4.PhD/Iqt1550.
Илмий раҳбар: Илхамов Шавкат Исломович, иқтисодиёт фанлари доктори, доцент
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тoшкент дaвлaт иқтисoдиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети, DSc.03/10.12.2019.I.16.01.
Расмий оппонентлар: Ибрагимов Абдуғапур Каримович, иқтисодиёт фанлари доктори, доцент; Тўраев Абдураҳим Нортожиевич, иқтисодиёт фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот:Андижон қишлоқ хўжалиги ва агротехнологиялар институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади хўжалик юритувчи субъектларда асосий воситалар ҳисоби ва аудити усулларини халқаро стандартлар асосида такомиллаштириш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
мулк, машина ва асбоб-ускуналарни баҳолашда “тан олиш”, “адолатли (ҳаққоний)” ва “дисконтланган қиймати” мезонлари ишлаб чиқилган;
“Ўзбекнефтгаз” АЖда “мулк, завод, машина ва асбоб-ускуналар”ни бошланғич ҳамда қайта баҳоланган қийматлари бўйича ҳисобга олишда давомий баҳолашнинг кетма-кетлигини ҳисоб сиёсатига киритиш таклиф этилган;
хўжалик юритувчи субъектларда “мулк, завод, машина ва асбоб-ускуналарнинг ҳаракати тўғрисида”ги ҳисобот шакли ишлаб чиқилган;
хўжалик юритувчи субъектларда қатъий белгиланган шаклларни тўлиқ юритиш орқали “мулк, завод, машина ва асбоб-ускуналар” аудитининг таҳлилий амалларини ўтказишнинг босқичлари таклиф этилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Асосий воситалар ҳисоби ва аудити усулларини халқаро стандартлар асосида такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар:
мулк, машина ва асбоб-ускуналарни баҳолашда “тан олиш”, “адолатли (ҳаққоний)” ва “дисконтланган қиймати” мезонларини киритиш таклифи Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 24 февралдаги ПҚ-4611-сон “Молиявий ҳисоботнинг халқаро стандартларига ўтиш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги қарорида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Молия Вазирлигининг 2021 йил 23 мартдаги 17-01-37/87-681-сон, “Ўзбекнефтгаз” АЖнинг 2021 йил 2 апрелдаги 295/86-сон маълумотномалари). Мазкур таклифнинг амалиётга жорий этилиши мулк, машина ва асбоб-ускуналарни халқаро стандартлар асосида баҳолаш оркали уларнинг хаққоний қиймати орқали кирим қилиш, амортизация ҳисоблашда ҳисобдан чиқариш тартиби молиявий ҳисоботнинг ҳалқаро стандартлари талабларига мувофиқлаштириш бўйича республикамизда белгиланган чора-тадбирлар самарадорлигини оширишга хизмат қилган;
бошланғич ҳамда қайта баҳоланган қийматлари бўйича ҳисобга олишда давомий баҳолашнинг кетма-кетлигини киритиш таклифи “Ўзбекнефтгаз” АЖнинг 2020 йил 15 июн 201-сон буйруғи билан тасдиқланган ҳисоб сиёсатида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Молия Вазирлигининг 2021 йил 23 мартдаги 17-01-37/87-681-сон, “Ўзбекнефтгаз” АЖнинг 2021 йил 2 апрелдаги 295/86-сон, “Ўзқурилишматериаллари” уюшмаси 2021 йил 15 мартдаги 22/325-сон маълумотномалари). Ушбу таклифни қўллаш натижасида “Ўзбекнефтгаз” АЖ ва унинг таркибидаги субъектларда “мулк, завод, машина ва асбоб-ускуналар”ни бошланғич ҳамда қайта баҳоланган қийматлари бўйича ҳисобга олиш тартиби “Ўзбекнефтгаз” АЖнинг 2020 йил йиллик фойдасини 12,7 фоизга ошишига эришилган;
“мулк, завод, машина ва асбоб-ускуналарнинг ҳаракати тўғрисида”ги консолидациялашган ҳисоботнинг шакли тўғрисидаги маълумотларни киритиш асосида такомиллаштириш бўйича таклифи Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 24 февралдаги ПҚ-4611-сон “Молиявий ҳисоботнинг халқаро стандартларига ўтиш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги қарорида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Молия Вазирлигининг 2021 йил 23 мартдаги 17-01-37/87-681-сон, “Ўзбекнефтгаз” АЖнинг 2021 йил 2 апрелдаги 295/86-сон, “Ўзқурилишматериаллари” уюшмаси 2021 йил 15 мартдаги 22/325-сон маълумотномалари).Ушбу таклифни амалиётга жорий этилиши натижасида хўжалик юритувчи субъектларнинг “мулк, завод, машина ва асбоб-ускуналарнинг ҳаракати тўғрисида”ги ҳисоботлари маълумотларининг ишончлиги, тўлиқлиги ва объективлигини оширишга эришилган;
хўжалик юритувчи субъектларда қатъий белгиланган шаклларни тўлиқ юритиш орқали “мулк, завод, машина ва асбоб-ускуналар” аудитининг таҳлилий амалларини ўтказишнинг босқичлари таклиф этилиши таклифи Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 19 сентябрдаги ПҚ-3946-сон “Ўзбекистон Республикасида аудиторлик фаолиятини ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида” қарорида, ҳамда Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 24 февралдаги ПҚ-4611-сон “Молиявий ҳисоботнинг халқаро стандартларига ўтиш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги қарорида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Молия Вазирлигининг 2021 йил 23 мартдаги 17-01-37/87-681-сон, “Ўзбекнефтгаз” АЖнинг 2021 йил 2 апрелдаги 295/86-сон, “Ўзқурилишматериаллари” уюшмаси 2021 йил 15 мартдаги 22/325-сон маълумотномалари). Ушбу таклифни амалиётга жорий этилиши аудит сифатининг ошишига, аудиторлик хулосаларининг асосланганлигини таъминлашга, молиявий ҳисобот ахборотларининг ҳаққонийлигини оширишга хизмат қилган.