Таджибаева Муяссар Каримбаевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Қорақалпоғистон Республикаси аҳолисининг саломатлиги вақт ва ҳудудий кўрсаткичлар динамикасининг қонуниятлари ва уларни атроф-муҳит ҳолатига боғлиқлиги», 03.00.10 – Экология (биология).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.2.PhD/B457.
Илмий раҳбар: Мамбетуллаева Светлана Мирзамуратовна, биология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қорақалпоқ табиий фанлар илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Қорақалпоқ табиий фанлар илмий-тадқиқот институти, DSc.02/30.04.2021.B.79.01.
Расмий оппонентлар: Юнусов Худайназар Бекназарович, биология фанлари доктори, профессор; Матуразова Эльмира Матиязовна, биология фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Хоразм Маъмун академияси.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Қорақалпоғистон Республикаси аҳолисининг саломатлиги вақт ва худудий кўрсаткичлар динамикасининг атроф-муҳит ҳолатига боғлиқлигини баҳолашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Қорақалпоғистоннинг кескин континентал шароитида аҳоли саломатлиги холатининг таркибий кўрсаткичлари атроф-муҳит омилларининг специфик таъсири ва тарқалишига боғлиқ ҳолда аниқланган;
Қорақалпоғистон аҳолиси касалланишининг ҳудудий-вақтинчалик динамикаси асосида касалликларнинг ривожланиш ҳавфи ва экологик вазиятни башорат қилишнинг асосий биоиндикаторлари аниқланган;
Қорақалпоғистон Республикаси субпопуляциясида ҳудудий фарқлаш ва нозологик шаклларнинг тарқалиши даражасида соғлиқни сақлаш сифатининг экологик параметрлари аниқланган;
минтақадаги атроф-муҳит параметрларининг ифлосланиш динамикасини ҳисобга олган ҳолда, аҳоли саломатлик даражасини ҳудудий фарқлаш бўйича экологик ёндашув ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Қорақалпоғистон Республикаси аҳоли саломатлиги кўрсаткичлари ҳудудий-даврий динамикасининг қонуниятлари ва уларнинг атроф-муҳит ҳолати билан боғлиқлигини аниқлаш бўйича олинган натижалар асосида:
минтақанинг барқарор ривожланишида Жанубий Оролбўйи табиий ва антропоген экотизимларни бошқариш бўйича ишлаб чиқилган тавсиялар Қорақалпоғистон Республикаси Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш қўмитаси амалиётида жорий этилган (Қорақалпоғистон Республикаси Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш қўмитасининг 2020 йил 12 августдаги 02/18-1-1488-сон маълумотномаси) Натижада, туманли табақалаштиришга боғлиқ холда, Қорақалпоғистон аҳолисида касалликлар ривожланиш хавфининг асосий биоиндикаторларни аниқлаш имконини берган;
Қорақалпоғистонда экологик вазиятнинг ривожланиши ва аҳоли саломатлиги ҳолати кўрсаткичлар динамикасини аниқлаш бўйича олинган маълумотлар Қорақалпоғистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги амалиётига жорий этилган (Қорақалпоғистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2020 йил 2 ноябрдаги 02/4122-сон маълумотномаси). Натижада, Қорақалпоғистон Республикаси шароитида атроф-муҳитни муҳофаза қилишнинг ягона идоралараро тизимини яратиш ва уни такомиллаштириш бўйича чора-тадбирларни ишлаб чиқиш имконини берган.