Xojiqulov Azizbek Sobirovichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Tarkibida yod saqlagan ayrim oziq–ovqat qo‘shilmalarini o‘rganish va ularni sinflash», 02.00.09 – Tovarlar kimyosi (kimyo fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2020.4.PhD/K345.
Ilmiy rahbar: Asqarov Ibrohim Rahmonovich, kimyo fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Andijon davlat universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Farg‘ona davlat universiteti, PhD.03/30.12.2019.K.05.01.
Rasmiy opponentlar: Axmadaliev Maxammadjon, texnika fanlari doktori, dotsent; Isaev Yusufjon Tojimamatovich, kimyo fanlar nomzodi, dotsent.
Etakchi tashkilot: Namangan davlat universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: ayrim shifobaxsh o‘simliklar mevalari asosida tarkibida yod saqlagan yangi oziq-ovqat qo‘shilmalarini ishlab chiqish hamda ularni kimyoviy tarkibi asosida TIF TN qoidalari bo‘yicha sinflab, ularga yangi xalqaro kod raqamlari taklif etishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
xurmo, oshqovoq va limon po‘stlog‘idan yodga boyitilgan suvli ekstraktlar olish usullari ishlab chiqilgan;
olingan suvli ekstraktlarning antioksidantlik faolliklari spektrofotometriya usulida tahlil qilinishi natijasida ularning shifobaxshlik hususiyati baholangan;
xurmo, oshqovoq va limon po‘stlog‘i asosida olingan oziq-ovqat qo‘shilmalari tarkibidagi yodning miqdori potensiometrik titrlash va yodometrik tahlil metodlari yordamida aniqlangan;
“TIKVA” va “NAChINKI” nomli tabiiy, yodga boy yangi ishlab chiqilgan oziq-ovqat qo‘shilmalari kimyoviy tarkibi bo‘yicha TIF TN qoidalari asosida sinflanib, ularga yangi tovar kodi ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Tarkibida yod saqlovchi ayrim oziq-ovqat qo‘shilmalarini yaratish va ularni sinflash bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
oshqovoq meva ekstrakti asosida tayyorlangan tarkibida yod saqlovchi “TIKVA” va “NAChINKI” nomli yangi shifobaxsh oziq-ovqat qo‘shilmalari OOO “CIBUS NATURAL” korxonasida (Andijon sh.) ishlab chiqarishga joriy qilingan (O‘zbekiston Respublikasi Qishloq xo‘jaligi vazirligining 2021 yil 4 martdagi 02/032-910-son ma’lumotnomasi). Natijada, tarkibida yod saqlagan tabiiy oziq-ovqat qo‘shilmalari yordamida yod tanqisligini oldini olish imkonini bergan;
tashqi iqtisodiy faoliyat tovarlar nomenklaturasi bo‘yicha tarkibida 50% dan ortiq oshqovoq saqlovchi oziq-ovqat qo‘shilmalari uchun 0709 93 900 1 tovar kodi ishlab chiqilgan va davlat bojxona amaliyotiga joriy qilingan (O‘zbekiston Respublikasi Davlat bojxona qo‘mitasining 2020 yil 6 noyabrdagi 1/16-375-son ma’lumotnomasi). Natijada, tarkibida 50% dan ortiq oshqovoq saqlagan oziq-ovqat qo‘shilmalarini eksport va import qilishda ulardan undiriladigan boj to‘lovlarini nazorat qilish imkonini bergan.
