Отахонов Мақсуд Юсуфовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Суғориладиган майдонлардаги очиқ зовурларни гидравлик ҳисобини такомиллаштириш”, 05.09.07 – «Гидравлика ва муҳандислик гидрологияси», 06.01.02 –«Мелиорация ва суғорма деҳқончилик» (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.3.PhD/Т1880.
Илмий раҳбарлар: Фатхуллоев Алишер Мирзатиллаевич, техника фанлари доктори, доцент, Абдураимова Дилбар Айбековна, техника фанлари фалсафа доктори (PhD).
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини меҳанизациялаш муҳандислари институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти ҳузуридаги DSc.03/30.12.2019.Т.10.02 рақамли илмий кенгаш асосидаги бир марталик илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Махмудов Илхом Эрназарович, техника фанлари доктори, профессор, Каримов Акмал Хайитович, техника фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Сирдарё вилоятининг шўрланган ерларида динамик мустаҳкам кесимли очиқ зовурларнинг параметрларини қишлоқ хўжалиги экинларини суғориш ва тупроқ шўрини ювишнинг таъсирларини инобатга олиб асослашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
очиқ зовурларни гидравлик ҳисоблаш усули суғориладиган майдонлардан ва суғориш тармоқларидан ҳосил бўладиган сув шимилишларининг ўзгарувчанлигини инобатга олиб такомиллаштирилган;
суғориш ва шўр ювиш натижасида сизот сувларининг ўзгарувчанлиги таъсирида коллектор-зовурлар ўзанининг шаклланишини аниқлаш усули, оқим ҳаракат миқдорининг ўзгаришини инобатга олиб ишлаб чиқилган;
зовур кўндаланг кесимининг гидравлик элементларини ҳисоблаш усули очиқ зовурларда ювилиш ва лойқа босиши натижасида юзага келадиган деформация жараёнларини ҳисобга олиб ишлаб чиқилган;
динамик мустаҳкам ва иқтисодий самарадор очиқ зовурларни гидравлик ҳисоблаш усули сув оқими таркибидаги оқизиқлар миқдори ва фракцион таркибини инобатга олиб такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Суғориладиган майдонлардаги очиқ зовурларни гидравлик ҳисобини такомиллаштириш асосида:
суғориладиган майдонлардан ва суғориш тармоқларидан ҳосил бўладиган сув шимилишларининг ўзгарувчанлигини инобатга олиб, очиқ зовурларни ҳисоблашнинг такомиллаштирилган усули Сув хўжалиги вазирлиги тасарруфидаги «Гулистон-Сувлойиха» МЧЖга жорий қилинган. (Сув хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 18 августдаги 04/20-1381-сон маълумотномаси). Натижада динамик мустаҳкам тезлик асосида очиқ зовурларни лойиҳалаш имконияти яратилган;
очиқ зовурларда ювилиш ва лойқа босиш жараёнларини ҳисобга олиб, ишлаб чиқилган зовур кўндаланг кесим параметрларини ҳисоблаш усули Сув хўжалиги вазирлиги тасарруфидаги «Сирдарё сувқурилиш инвест» ДУК бошқармасига жорий қилинган (Сув хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 18 августдаги 04/20-1381-сон маълумотномаси). Натижада очиқ зовурларда эксплуатация харажатларини камайтиришга эришилган;
динамик мустаҳкам ва иқтисодий самарадор очиқ зовурларнинг гидравлик ҳисоблаш усули Сув хўжалиги вазирлиги тасарруфидаги Қуйи Сирдарё ИТХБ қошидаги мелиоратив экспедиция бошқармасига жорий қилинган (Сув хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 18 августдаги 04/20-1381-сон маълумотномаси). Натижада очиқ зовурларни лойиҳалашда иқтисодий самарадор кесимли гидравлик параметрларни асослаш имкониятига эришилган.