Sayt test rejimida ishlamoqda

Муллахўжаева Раъно Тошхўжаевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «80-йиллар ўзбек шеъриятида поэтик тафаккур янгиланиши ва Шавкат Раҳмон ижоди», 10.00.02 – Ўзбек адабиёти (филология фанлари)
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.4.PhD/Fil.1042.
Илмий раҳбар: Каримов Наим Фотиҳович, филология фанлари доктори, профессор, академик.
Диссертация бажарилган муассаса номи: ЎзР ФА Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институти, DSc.02/30.12.2019.Fil.46.01.  
Расмий оппонентлар: Қуронов Дилмурод Ҳайдаралиевич, филология фанлари доктори, профессор; Тўлабоев Олим Олтинович, филология фанлари номзоди.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон миллий университети.
Диссертация йўналиши: назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ХХ асрнинг 80-йиллари ўзбек шеъриятида поэтик тафаккур янгиланишини шоир Шавкат Раҳмон ижоди мисолида аниқлаш, шоир шеърларининг шакли, мазмуни ҳамда ғоявий-бадиий хусусиятларини атрофлича ўрганишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
80-йиллар шеъриятида бадиий тафаккурнинг янгиланиш жараёнлари Шавкат Раҳмон ижоди қамровида кўрсатилган; 
шоирнинг ижод йўли даврий босқичларга ажратилиб, шеъриятига хос жиҳатлар белгиланган;
Ш.Раҳмон шеърлари мавзуларининг давр билан уйғунлиги аниқланиб, шоирнинг шакл борасидаги изланишлари, вазн ва қофия системасидаги янгиликлари аниқланган; 
шеъриятда поэтик образ ва оҳангнинг муҳим ўрин тутиши, шоирнинг поэтик сўз қўллаш маҳорати муайян матндаги маъно қатламларини аниқлаш орқали кўрсатилган; 
шоир шеърларида ифодаланган етакчи ғоя ва мазмун тадрижи аниқланиб, босқичма-босқич илмий асосда қайд этилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
ХХ аср ўзбек шеъриятида бадиий тафаккурнинг янгиланиш жараёнлари ҳамда Шавкат Раҳмон ва унинг замондошлари ижоди қиёси билан боғлиқ илмий натижалар асосида:
жаҳон адабиётига хос турли поэтик изланишлар кўламида ўзбек адабиёти, хусусан, шеъриятида поэтик образ ва оҳангнинг муҳим ўрни, ижодкорнинг поэтик сўз қўллаш маҳорати, шеъриятда ижтимоий-фалсафий ғоя ва мазмун тадрижини назарий жиҳатдан ўрганилиши билан боғлиқ муаммоларни илмий асослаш борасида Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институтида бажарилган ФА-Ф1-Г040 “Ўзбек адабиёти қиёсий адабиётшунослик аспектида: типология ва адабий таъсир” фундаментал илмий тадқиқот лойиҳасида қўлланилган (Фанлар академиясининг 2020 йил 25 июндаги 3/1255-1313-сон маълумотномаси). Тадқиқот натижаларини қўллаш ХХ аср ўзбек шеъриятида бадиий тафаккурнинг янгиланиш жараёнларини ҳамда Шавкат Раҳмон ва унинг замондошлари ижоди бўйича тадқиқотлар яратишда кўмаклашган;
Шавкат Раҳмон ижодининг ўзбек адабиётидаги ўрни билан боғлиқ назарий фикрлардан “Ўзбекистон миллий энциклопедияси” Давлат илмий нашриётида бажарилган А-1-107 рақамли “ХХ аср ўзбек мумтоз адабиётшунослиги”, “ХХ аср ўзбек фольклоршунослиги антологияларини нашрга тайёрлаш” (2015–2017) амалий лойиҳасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлигининг 2020 йил 20январдаги 01-31-сон маълумотномаси). Натижада ХХ аср ўзбек шеърияти, поэтик тафаккурдаги янгиланишлар масаласи, Шавкат Раҳмон ижодининг ўзбек адабиётдаги ўрни, шоир ижодида фольклор мотивлари, образлар семантикаси каби масалалар амалий лойиҳани бойитишга имкон берган;
Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси “Маданият ва маърифат” телеканалидаги “Дунё адабиёти” (Федерико Гарсиа Лоркага бағишланган сони) ва “Унутилмас сиймолар” (Шавкат Раҳмон ижодига бағишланган сони) дастурларини тайёрлашда (Ўзбекистон миллий телерадиокомпаниясининг 2020 йил 25 февралдаги 01-16/50-сон маълумотномаси), Миллий телерадиокомпанияси “O’zbekiston” телерадиоканали ДУК  “Маданий-маърифий ва бадиий эшитиришлар” муҳарририяти томонидан тайёрланган “Бедорлик”, “Адабий жараён” радиоэшиттиришларида (2019–2020 йил сентябрь ва февраль ойлари) илмий иш натижаларидан фойдаланилган (“O’zbekiston” телерадиоканали ДУК 2020 йил 29 февралдаги 04-25-422-сон маълумотномаси). Натижада кўрсатув ва эшиттиришларнинг илмий далилларга бой бўлиши таъминланиб, шоир ижодий меросининг ўзига хос бадиий-эстетик қимматига бағишланган таҳлилий кўрсатув ва эшиттиришлар савияси янада мукаммаллашган;
Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмасида Шавкат Раҳмон таваллудига ва ижодига бағишлаб ўтказилган илмий-адабий анжуманда ишнинг илмий натижаларига тегишли муҳим хулосалар асосида маъруза қилинган (Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмсининг 2020 йил 22 январдаги 01-03-06/83-сон маълумотномаси). Шавкат Раҳмон ижоди,  80-йиллар ўзбек шеъриятида кечган ғоявий-бадиий янгиланишлар, шоирларнинг шакл борасидаги изланишлари ҳақида муҳим хулосалар анжуман иштирокчилар томонидан янгилик сифатида қабул қилинган, натижада адабий жамоатчилик ва ёш авлоднинг мазкур давр шеърияти ва поэтик янгиланишларига жиддий эътибор қилиш лозимлиги ҳақидаги фикр янада қатъийлашиш имконини берган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish