Урунбоев Садриддин Комилжоновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ғўза экинини суғоришда коллектор-дренаж сувларидан фойдаланиш технологияларини такомиллаштириш», 06.01.02–Мелиорация ва суғорма деҳқончилик (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.3.PhD/T1377.
Илмий раҳбар: Шеров Анвар Ғуломович, техника фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти, DSс.27.06.2017.Т.10.02.
Расмий оппонентлар: Икрамов Рахимджан Каримович, техника фанлари доктори; Шадманов Джамолиддин Казакжанович, қишлоқ хўжалиги фанлари номзоди.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат аграр университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ғўзани коллектор-дренаж сувлари билан суғоришда тупроқнинг фаол қатламида сув тақсимоти қонуниятлари технологиясини ядро-физикавий усул асосида такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Сирдарё вилояти, Сайхунобод туманида ғўзани коллектор-дренаж сувлари билан суғоришда тупроқнинг фаол қатламида сувларнинг шимилиш қонуниятлари спектрометрик ўлчаш усули асосида аниқланган;
кучсиз шўрланиш даражасига эга бўлган тупроқларнинг фаол қатламида сувнинг шимилиш динамикасини аниқлашнинг ядро-физикавий усули ишлаб чиқилган;
кучсиз шўрланган тупроқларда ғўзани суғоришда коллектор-дренаж сувларидан самарали фойдаланиш технологияси тупроқ фаол қатламида сувнинг шимилиш қонунияти асосида такомиллаштирилган;
ғўзанинг тупроқ фаол қатламида сувнинг шимилиш динамикасини тезкор аниқлашнинг математик модели сонли усул ва delphi тилида тузилган компьютер дастури асосида ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ғўза экинини суғоришда коллектор-дренаж сувларидан фойдаланиш технологияларини такомиллаштириш бўйича олинган натижалар асосида:
Сирдарё вилояти Сайхунобод туманида ғўзани коллектор-дренаж сувлари билан суғоришда тупроқнинг фаол қатламида коллектор-дренаж сувларини шимилиши қонуниятлари Сув хўжалиги вазирлиги тасарруфидаги Қуйи-Сирдарё ирригация тизимлари ҳавза бошқармаси томонидан “Шўрузак Нурли келажак” фермер хўжалигига жорий қилинган (Сув хўжалиги вазирлигининг 2019 йил 20 июлдаги 04/25-2898-сон маълумотномаси). Натижада вегетацияда назоратга нисбатан 567 м3/га сув тежалган ва ғўза ҳосилдорлиги 4,68 ц/га юқори бўлган;
кучсиз шўрланган тупроқларда ғўзани суғоришда коллектор-дренаж сувларидан самарали фойдаланиш технологияси тупроқ фаол қатламида сувнинг шимилиш қонунияти Сув хўжалиги вазирлиги тасарруфидаги Қуйи-Сирдарё ирригация тизимлари ҳавза бошқармаси томонидан “Собирбой Мансурбой” фермер хўжалигида жорий этилган (Сув хўжалиги вазирлигининг 2019 йил 20 июлдаги 04/25-2898-сон маълумотномаси). Натижада коллектор-дренаж сувларидан қўшимча манба сифатида фойдаланишнинг мақбул вариантлари ишлаб чиқилиб, экинлар ҳосилини камаймаслиги имконияти яратилган;
кучсиз шўрланиш даражасига эга бўлган тупроқларнинг фаол қатламида сувнинг шимилиш динамикасини аниқлашнинг ядро-физикавий усули Сув хўжалиги вазирлиги тасарруфидаги Қуйи-Сирдарё ирригация тизимлари ҳавза бошқармаси томонидан “Собирбой Мансурбой” ҳамда “Шўрузак Нурли келажак” фермер хўжаликларида жорий этилган (Сув хўжалиги вазирлигининг 2019 йил 20 июлдаги 04/25-2898-сон маълумотномаси). Натижада ғўза экинини коллектор-дренаж сувлари билан суғоришда инновацион технологиялардан фойдаланган ҳолда татбиқ этиш натижасида 13–14% сув иқтисод қилинган ва ҳар гектардан 1150 минг сўм соф даромад олинган.