Бердалиева Гуласал Абдуқундузовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтиссослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Мактабгача таълим муассасалари нутқ ўстириш машғулотларида болаларни мустақил фикрлашга ўргатиш методикасини такомиллаштириш”, 13.00.08–Мактабгача таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.1.PhD/Ped285.
Илмий раҳбар: Ҳусанбоева Қундузхон Парпалиевна, педагогика фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Педагогика фанлари илмий- тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Мактабгача таълим муассасалари раҳбар ва мутахассисларни қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш институти, PhD.29.12.2018.Ped.80.01.
Расмий оппонентлар: Мамаражабова Зулфия Нарбаевна, педагогика фанлари номзоди, профессор; Рискулова Камола Джумаевна, педагогика фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши: амалий ва назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: мактабгача таълим муассасалари нутқ ўстириш машғулотларида болаларни мустақил фикрлашга ўргатиш тизимини ривожлантириш ва асослашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
мактабгача ёшдаги болаларни нутқ ўстириш машғулотларида мустақил фикрлашга ўргатиш методикасини такомиллаштиришнинг дифференциал ва интегратив шарт-шароитлари мотивацион, креатив, фаолиятив, рефлексив, диагностик имкониятлари уйғунлашуви асосида аниқлаштирилган;
нутқ ўстириш машғулотларида бадиий асарлар, дидактик ўйинлар, тасвирий санъат намуналари мисолида болаларни мустақил фикрлашга ўргатиш методикаси фаолиятлилик, иерархиклик, мантиқийлик, динамиклик тамойилларидан ҳамда мультимедияли электрон таълим имкониятларидан самарали фойдаланиш асосида такомиллаштирилган;
нутқ ўстириш машғулотларида тарбияланувчиларнинг мустақил фикрлашга ўргатишнинг тузилмавий модели фикрлаш операциялари (таҳлил, синтез, таққослаш, таснифлаш) ва фикрлаш хусусиятлари мустақиллик, креативлик компонентлари асосида такомиллаштирилган;
мактабгача ёшдаги болаларнинг мустақил фикрлаш даражасини баҳолаш мезони сўз бойлиги ригидлигини (vokabulyatorining) аниқлаш орқали такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Мактабгача таълим муассасалари нутқ ўстириш машғулотларида болаларни мустақил фикрлашга ўргатиш методикасини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
мактабгача ёшдаги болаларни нутқ ўстириш машғулотларида мустақил фикрлашга ўргатиш методикасини такомиллаштиришга оид таклифларидан Ўзбекистон Республикаси Мактабгача таълим вазирининг 2018 йил 18 июндаги 1-мҳ-сон буйруғи билан тасдиқланган “Ўзбекистон Республикасининг илк ва мактабгача ёшдаги болалар ривожланишига қўйиладиган давлат талаблари”ни ишлаб чиқишда фойдаланилган (Мактабгача таълим вазирлигининг 2019 йил 15 мартдаги 03-01/1-503-сон маълумотномаси). Натижада тарбияланувчиларнинг ёш ва психологик хусусиятларини инобатга олган ҳолда мустақил фикрлашга ўргатиш жараёнини такомиллаштиришга хизмат қилган;
мустақил фикрлашга ўргатиш методикасини фаолиятлилик, иерархиклик, мантиқийлик, динамиклик тамойиллари асосида такомиллаштиришга оид таклифларидан Ўзбекистон Республикаси Мактабгача таълим вазирининг 2019 йил 10 октябрдаги 05-1071-сон буйруғи билан тасдиқланган “Мактабгача таълим тизими раҳбар ва мутахассисларини қайта тайёрлаш ва малакасини оширишга қўйиладиган давлат талаблари”ни ишлаб чиқишда фойдаланилган (Мактабгача таълим вазирлигининг 2019 йил 15 мартдаги 03-01/1-503-сон маълумотномаси). Натижада мактабгача ёшдаги болаларнинг мустақил фикрлашга ўргатиш методикасини такомиллаштиришга хизмат қилган;
нутқ ўстириш машғулотларида тарбияланувчиларнинг мустақил фикрлаш операциялари ва фикрлаш хусусиятлари билан боғлиқ таклифларидан Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 391-сонли қарорига 1-илова билан тасдиқланган умумий типдаги давлат ва нодавлат мактабгача таълим ташкилотлари тўғрисидаги низом лойиҳасини тайёрлашда фойдаланилган (Мактабгача таълим вазирлигининг 2019 йил 15 мартдаги 03-01/1-503-сон маълумотномаси). Натижада мактабгача таълим ташкилотларида таълим-тарбия жараёнини ташкил этиш талабларини белгилашга хизмат қилган.