Хожиева Гулмира Ботировна
Фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даражалар бериладиган фан тармоғи): “Фотокаталитик самарадорликни ошириш учун углерод нуқталари киритилган уч ўлчамли тартибланган титан диоксиди”, 02.00.04 – Физик кимё, 02.00.12 – Нанокимё, нанофизика ва нанотехнология (кимё фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2025.1.PhD/К928.
Илмий раҳбарлар: Акбаров Ҳамдам Икромович, кимё фанлари доктори, профессор; Холиқов Абдували Жонизоқович, кимё фанлари доктори, профессор. 
Диссертация бажарилган муассаса номи: Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети ҳузуридаги DSc03/30.12.2019.К.01.03 рақамли илмий кенгаш асосидаги бир марталик Илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Рўзимурадов Олим Нарбекович, кимё фанлари доктори, профессор; Абдикамалова Азиза Бахтияровна, кимё фанлари доктори, катта илмий ходим. 
Етакчи ташкилот: Полимерлар кимёси ва физикаси институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади фотокаталитик самарадорликни ошириш учун углерод нуқталари киритилган уч ўлчамли тартибланган макроғовакли ТиО2 фотокатализаторларини синтез қилиш ва уларнинг физик-кимёвий ҳамда фотокаталитик хоссаларини тадқиқ қилишдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
турли хил флуорессент хоссаларга эга бўлган Б-CДс, Г-CДс, Й-CДс ва Р-CДс углерод нуқталари турли хил эритувчилардан фойдаланган ҳолда синтез қилиниб, уларнинг ҳар бири ПС шаблони асосида тайёрланган 3ДОМ-ТиО2 структурасига киритилган ва бу комбинация илк бор фотокаталитик материаллар соҳасига янги ёндашув сифатида таклиф этилган;
углерод нуқталари (CДс) киритилган уч ўлчамли тартибланган макроғовакли титан диоксиди (CДс/3ДОМ-ТиО2) композитларининг морфологик ва электрон хоссалари СЕМ, ТЕМ, ХРД ёрдамида ҳар томонлама таҳлил қилиниб, заррачаларнинг наноўлчамга эга эканлиги аниқланган;
CДс/3ДОМ-ТиО2 композитлари ХПС, ФТИР, Раман каби илғор усуллар ёрдамида ҳар томонлама таҳлил қилиниб, CДс лар мавжудлиги натижасида 3ДОМ-ТиО2 структурасида янги функсионал гуруҳлар шакллангани ва Ти–О–C сингари кимёвий боғланишлар пайдо бўлгани исботланган;
УБ-кўринувчан спектрлари CДс киритилиши туфайли ТиО2 нинг ютилиш диапазони кўринувчи ёруғликка силжиганини кўрсатган, бу эса қуёш нури энергиясидан самарали фойдаланиш имконини берган. ПЛ ва ЭИС таҳлиллар CДс киритилиши электрон-ковак жуфтликларининг рекомбинациясини камайтириб, уларнинг яшаш муддатини узайтирганини кўрсатиб, унинг умумий фотокаталитик жавобини кучайтирган;
Қизил углерод нуқталари (Р-CДс) киритилган Р-CДс/3ДОМ-ТиО2 композити фотокаталитик водород ишлаб чиқаришда энг юқори самарадорликни кўрсатиб (1.961 ммол/г·соат), бу соф 3ДОМ-ТиО2 га нисбатан 7.72 баравар юқори эканлиги аниқланган;
CДс нафақат ёруғлик ютилишини кенгайтирувчи компонент сифатида, балки электронларни қабул қилувчи, заряд ташувчиларни ажратишни тезлаштирувчи ва реаксион радикаллар (•ОҲ, •О₂⁻) ҳосил бўлишини фаоллаштирувчи ко-катализатор сифатида иштирок этгани аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. CДс/3ДОМ-ТиО2 фотокатализаторларининг фотокаталитик хоссалари бўйича олинган илмий натижалар асосида:
CДс/3ДОМ-ТиО2 фотокатализаторлари АЛ-202110191-сонли “Ўтказувчи биополимерлар сианбактериялар асосидаги биологик фотовалтаикларда фотосинтез ва респератор тизимлар орқали водород ва фототокни ишлаб чиқиш” мавзусидаги амалий лойиҳада қуёш нури таъсирида водород ҳосил қилишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги ҳузуридаги Олий таълимни ривожлантириш тадқиқотлари марказининг 2025 йил 30 июндаги 02/01-01-250-сон маълумотномаси). CДс/3ДОМ-ТиО2 фотокатализаторларидан вақтинчалик фототок ҳосил қилишда фойдаланилган;
CДс/3ДОМ-ТиО2 фотокатализаторларининг таркиби ва хоссалари бўйича олинган маълумотлардан хориждаги 15 та импакт фактори юқори илмий журналларда синтез қилинган нанокомпозитларнинг таҳлили учун фойдаланилган (Индустриал Cропс анд Продуcц, 2025, 231, 121207, ИФ=6.2; Жоурнал оф Cаталйсис, 2025, 447, 116123, ИФ=6.5; Жоурнал оф Cоллоид анд Интерфаcе Сcиенcе, 2025, 686, 951–959, ИФ=9,7 ва ҳоказо). Натижада янги фотокатализаторларни синтез қилиш ва уларнинг морфологик, оптик ва фотокаталитик хоссаларини тавсифлаш имконини берган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish