Дониёров Мухиддин Нормаматовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Биология дарсларида халқаро баҳолаш тадқиқотлари ПИСА топшириқларидан фойдаланиш методикасини такомиллаштириш (7-синф мисолида)”, 13.00.02 - Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (биология).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.2.PhD/Ped7812.
Илмий раҳбар: Азимов Ибрагимжон Тошпулатович, биология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон миллий педагогика университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Қорақалпоқ давлат университети ҳузуридаги PhD.03/30.12.2019.B.20.04 рақамли Илмий кенгаш асосидаги бир марталик Илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Махмудов Юсуп Ғаниевич, педагогика фанлари доктори, профессор; Арепбаев Исламбек Муратбаевич, биология фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Андижон давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: биология дарсларида оʻқувчиларнинг табиий-илмий саводхонлигини ривожлантиришда ПИСА халқаро баҳолаш тадқиқотларидан фойдаланиш методикаси бўйича услубий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
умумтаълим мактаблари биология фанининг таълимий мақсадларга мўлжалланган халқаро тадқиқот натижаларини таҳлил қилиш, ўқувчиларни халқаро баҳолаш тадқиқотларига тайёрлашнинг инновацион муҳитини яратиш, когнитив, жараёнли, рефлексив, мотивацияли тамойиллар, таянч ва фанга доир компетенсиялар билан интегратив, рефлексив алоқаларини таъминлаш, контекст тузилишдаги машқлар ҳамда ПИСА топшириқларидан фойдаланиш самарадорлигини прогнозлаш асосида аниқлаштирилган;
биология фанидан ўқувчилар табиий-илмий саводхонлигини халқаро баҳолашнинг турли даражадаги (матнидаги маълумотларни эслаб қолиш ва гапириб бериш, ғоя ва малакалар, стратегик фикрлаш, кенгайтирилган фикрлаш) асосида ишлаб чиқилган контекст ПИСА топшириқлари орқали ўқувчиларнинг интелектуал салоҳиятли, иқтидорли, креатив фикрлайдиган ва коммуникатив компетентлиги (умумий, касбий, ижодий, репродуктив, самарали алоқаларни ўрнатиш, қўллаб-қувватлаш)ни ривожлантиришнинг илмий-методик таъминоти такомиллаштирилган;
халқаро баҳолаш дастури биология фанини ўқитишнинг таркибий асослари (мазмуни, мақсади ва вазифалари) ҳамда ўқувчиларнинг шахсий-ҳаётий кўникмаларни таркиб топтиришга асосланган таълимнинг интерактив муҳитига мослашувчанлигини адаптив ва амалий йўналганлик тамойиллари асосида ривожлантириш, ПИСА топшириқларини яратишга қўйиладиган компетенцияларни ривожлантиришга қаратилган педагогик талаблар ҳамда биология дарсларининг барча турларига рефлексив мослаштириш асосида “Биология ўқитишда халқаро баҳолаш” номли ўқув қўлланмаси яратилган;
биологияни ўқитишда ўқувчиларнинг мустақил ишларини ПИСА топшириқлари асосида ташкил этиш даражалари (репродуктив, продуктив, изланишли, ижодий) мазмуни халқаро баҳолаш дастурига мувофиқ (стандарт, ностандарт, очиқ жавобли ва компютерда бажаришга асосланган тестлар) топшириқлар асосида такомиллаштирилган ҳамда ўқувчиларнинг табиий-илмий саводхонлигини самарали ташкил этишга йўналтирилган дидактик ва методик таъминоти яратилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Биология дарсларида халқаро баҳолаш тадқиқотлари ПИСА топшириқларидан фойдаланиш методикасини такомиллаштириш (7-синф мисолида) бўйича олинган илмий натижалар асосида:
умумтаълим мактаблари биология фанининг таълимий мақсадларга мўлжалланган халқаро тадқиқот натижаларини таҳлил қилиш, ўқувчиларини халқаро баҳолаш тадқиқотларига тайёрлашнинг инновацион муҳитини яратиш, когнитив, жараёнли, рефлексив, мотивацияли тамойиллар, таянч ва фанга доир компетенсиялар билан интегратив, рефлексив алоқаларини таъминлаш, контекст тузилишдаги машқлар ҳамда ПИСА топшириқларидан фойдаланиш самарадорлигини прогнозлашга оид таклифлар “Биология ўқитиш методикасидан амалий машғулотлар” номли ўқув қўлланма мазмунига сингдирилган (Оʻзбекистон Республикаси Мактабгача ва мактаб таълими вазирлиги Низомий номидаги ТДПУ Кенгашининг 2024-йил 30-ноябрдаги 4/3.1-сонли қарори асосида берилган 2024-581У-500 рақамли нашр рухсатномаси). Натижада, умумтаълим мактаблари биология ўқитиш тизмида халқаро баҳолаш тадқиқот натижаларини таҳлил қилиш имкони яратилган;
биология фанидан оʻқувчиларнинг интелектуал салоҳиятли, иқтидори, креатив фикрлайдиган ва коммуникатив компетентлиги ҳамда табиий-илмий саводхонлигини халқаро баҳолаш тадқиқотлари асосида ривожлантирувчи турли даражадаги ПИСА контекст топшириқлар тизими “Биология ўқитиш методикасидан амалий машғулотлар” номли ўқув қўлланма мазмунига сингдирилган (Оʻзбекистон Республикаси Мактабгача ва мактаб таълими вазирлиги Низомий номидаги ТДПУ Кенгашининг 2024-йил 30-ноябрдаги 4/3.1-сонли қарори асосида берилган 2024-581У-500 рақамли нашр рухсатномаси). Натижада, биология фанидан оʻқувчиларнинг табиий-илмий саводхонлигини халқаро баҳолаш тадқиқотлари асосида ривожлантирувчи топшириқлар тизимини тадбиқ этиш самарадорлиги ошган;
халқаро баҳолаш дастури асосида ўқувчиларнинг табиий-илмий саводхонлигини ривожлантириш биология фанини ўқитишнинг таркибий асослари ҳамда шахсий-ҳаётий кўникмаларни таркиб топтиришга асосланган илмий-методик таъминотини ПИСА топшириқларини бажаришга ўргатувчи методларни амалиётга жорий этишга оид таклифлар “Биология ўқитишда халқаро баҳолаш” номли ўқув қўлланма мазмунига сингдирилган (Оʻзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2024-йил 29-майдаги 194-сонли буйруғи асосида берилган 194-345 рақамли нашр рухсатномаси). Натижада, ўқувчиларнинг табиий-илмий саводхонлигини халқаро баҳолаш тадқиқотлар асосида ривожлантиришнинг илмий-методик таъминотини ПИСА топшириқларини бажаришга ўргатувчи методларни амалиётга жорий этиш имкони кенгайтирилган;
биология ўқитишда ўқувчиларнинг мустақил ишларини ПИСА топшириқлари асосида ташкил этиш мазмуни халқаро баҳолаш дастурига мувофиқ ўқувчиларнинг табиий-илмий саводхонлигини самарали ташкил этишга йўналтирилган дидактик ва методик таъминотини такомиллаштириш асосида ишлаб чиқилган "Биология ўқитиш жараёнида 7-синф оʻқувчиларнинг табиий-илмий саводхонлигини ПИСА халқаро тадқиқотларини татбиқ этиш методикасини такомиллаштириш модели”ига оид таклифлардан Тошкент давлат педагогика университети илмий тадқиқот режасининг “Педагогик йоъналишлар ва мутахассисликлар боъйича илғор педагогика технологияларини жорий этиш, педагог кадрларни сифатли тайёрлаш, қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш, электрон таълим ресурсларини яратиш ва такомиллаштириш, оъқув жараёнига замонавий педагогика, мултимедиа ва ахборот-коммуникасия технологияларини жорий этиш” номли устувор йоъналиш доирасида яратилган дидактик материаллар мазмунига сингдирилган (Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университетининг 2025-йил 11-январдаги 11-05-179/04-сонли далолатнома). Натижада, умумтаълим мактаблари ўқувчиларнинг ПИСА топшириқлари бажариш бўйича кўникмаларини ривожлантириш имкони яратилган.