Омонқулов Улуғбек Махсиддин ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Биология дарсларида иқтидорли ўқувчиларнинг тадқиқотчилик қобилиятларини ривожлантириш методикасини такомиллаштириш”, 13.00.02 - Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (биология).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.2.PhD/Ped7873.
Илмий раҳбар: Рахматов Учқун Эргашевич, педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон миллий педагогика университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Қорақалпоқ давлат университети ҳузуридаги PhD.03/30.12.2019.B.20.04 рақамли Илмий кенгаш асосидаги бир марталик Илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Аметов Якуб Идрисович, биология фанлари доктори, профессор; Бакиров Тўлқинжон Юнусалиевич, педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори(PhD),  доцент.
Етакчи ташкилот: Наманган давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: биология дарсларида иқтидорли ўқувчиларнининг тадқиқотчилик қобилиятларини ривожлантириш методикасини такомиллаштиришдан иборат 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
иқтидорли ўқувчиларда тадқиқотчилик компетенсияларини шакллантиришга доир илгари мавжуд бўлган педагогик, психологик, методик ва дидактик қарашлар қиёсий таҳлил қилиниб, улар тизимли тартибда умумлаштирилди, биология фанини ўқитиш жараёнида тадқиқотчилик фаолиятини ривожлантиришга хизмат қилувчи педагогик имкониятлар аниқланиб, ушбу йўналиш бўйича комплекс ёндашув ишлаб чиқилди, ўқувчиларнинг ёш ва психологик хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда биологик билимларни эгаллашда илмий-тадқиқот услубларидан самарали фойдаланиш механизмлари, биология фанининг ўзига хос табиий-илмий мазмуни ва эксперименталлик хусусиятидан келиб чиқиб, иқтидорли ўқувчиларни илмий изланишга йўналтирувчи дарсдан ташқари машғулотлар, лаборатория ишлари, кичик илмий лойиҳалар ва муаммоли вазиятлар асосида ташкил этиладиган ўқув фаолияти шакллари, тадқиқотчилик компетенсиясини баҳолаш ва ривожланиш динамикаси аниқлаштирилган;
мазкур тадқиқот доирасида биология фанининг назарий ва амалий имкониятларидан самарали фойдаланиш орқали иқтидорли ўқувчиларнинг мустақил изланиш фаолиятини ташкил этишга йўналтирилган замонавий, инновацион ёндашувлар тизими ишлаб чиқилди, биологиянинг экспериментал, диагностик ва экологик йўналишларига оид мавзуларда кичик ҳажмли тадқиқот ишларини амалга оширишда қўлланилиши мумкин бўлган босқичма-босқич методик тавсиялар, ўқувчиларнинг илмий дунёқарашини кенгайтириш, аналитик тафаккурини ривожлантириш, эмпирик кузатиш асосида илмий хулосалар чиқариш, гипотеза илгари суриш ва уни текшириш каби тадқиқотчилик фаолиятининг асосий компонентлари аниқлаштирилди, иқтидорли ўқувчилар билан индивидуал ва гуруҳий ишлаш, уларни фан олимпиадалари, илмий конференциялар, лойиҳа танловларига тайёрлаш жараёнида қўллаш такомиллаштирилган;
тадқиқот доирасида ривожланган давлатлар таълим тизимларида иқтидорли ўқувчилар билан ишлашда қўлланилаётган илғор тажрибалар, хусусан биология фанида ўқувчиларнинг тадқиқотчилик салоҳиятини юзага чиқариш, уларни кичик илмий тадқиқотларга жалб қилиш, интегратив ёндашувлари асосида дарсларни лойиҳалаш ва амалиётга жорий этиш механизмлари чуқур таҳлил қилинган. Бу тажрибалар асосида Ўзбекистон таълим тизимининг хусусиятлари, мавжуд инфратузилма ва методик база инобатга олинган ҳолда биология дарсларида иқтидорли ўқувчиларнинг тадқиқотчилик қобилиятларини ривожлантиришга йўналтирилган такомиллаштирилган педагогик модел ишлаб чиқилган;
тадқиқот жараёнида иқтидорли ўқувчиларнинг тадқиқотчилик фаолиятини самарали ривожлантиришга хизмат қилувчи ўқув топшириқлари тўплами илмий-назарий асослар нуқтаий назаридан қайта кўриб чиқилди ва мазмунан такомиллаштирилди, биология фанининг ўзига хос хусусиятлари – тажриба, кузатув, диагностика ва моделлаштириш каби фаолият турлари асосида тузилган ўқув топшириқлари ўқувчиларнинг аналитик, танқидий ва ижодий тафаккурини ривожлантириш, уларни реал ҳаётий муаммоларни илмий асосда ечишга йўналтириш имконини берувчи восита сифатида қайта ишлаб чиқилди, ўқув топшириқларининг мазмуни, мураккаблик даражаси, натижадорлик кўрсаткичлари ва баҳолаш мезонларини ўз ичига олган методик таъминот ишлаб чиқилган. Бу таъминот ўқитувчиларга ўқувчиларнинг тадқиқотчилик компетенсияларини босқичма-босқич ривожлантириш, уларнинг мустақил изланиш фаолиятини самарали йўлга қўйиш, биология фанини ўқитишда инновацион ёндашувлар билан интеграциялаштириш имкониятлари такомиллаштирилган; 
ўқувчиларнинг тадқиқотчилик компетенсияларини ривожлантиришга хизмат қилувчи ўқув топшириқларининг тизимлаштирилган шакли ҳамда уларни ўқитиш жараёнига самарали интеграция қилиш бўйича дидактик ва методик таъминот сифатида “Биологияни ўқитишда инновацион техологиялар”, “Биологиядан масала ва машқлар тестлар ечиш (одам ва унинг саломатлиги)” номли ўқув қўлланмалар асосида такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Биология дарсларида иқтидорли ўқувчиларнинг тадқиқотчилик қобилиятларини ривожлантириш методикасини такомиллаштириш бўйича олиб борилган тадқиқотлар натижалари асосида:
мавзунинг назарий ва амалий жиҳатларини чуқур ўрганиш, таклиф этилган модел ва методик тавсияларни асослаш ҳамда уларни амалиётда синовдан ўтказиш мақсадида комплекс илмий-тадқиқот усуллари мажмуасидан фойдаланилди. Жумладан: назарий таҳлил усули орқали мавзуга оид маҳаллий ва хорижий педагогик, психологик, фалсафий ҳамда илмий-методик адабиётлар, илғор тажрибалар ва электрон ресурслар қиёсий таҳлил қилиниб, тадқиқотнинг назарий-методологик асослари ишлаб чиқишга оид таклифлар “Биологияни ўқитишда инновацион техологиялар” номли ўқув қўлланма мазмунига сингдирилган (Тошкент давлат педагогика университети Кенгашининг 2024-йил 30-майдаги 10/4.1 сон қарорига асосан берилган 2024/214У-294 рақамли нашр рухсатномаси). Натижада, педагогик, психологик, методик ва дидактик адабиётларда иқтидорли ўқувчиларнинг тадқиқотчилик қобилиятларини ривожлантиришни таҳлил қилиш имкониятлари кенгайтирилган;
иқтидорли ўқувчиларни илмий-тадқиқот ишларига жалб қилишга хизмат қилувчи биология фанида мустақил тадқиқот олиб бориш бўйича назарий таҳлил усули орқали мавзуга оид маҳаллий ва хорижий педагогик, психологик, фалсафий ҳамда илмий-методик адабиётлар, илғор тажрибалар ва электрон ресурслар қиёсий таҳлил қилиниб, тадқиқотнинг назарий-методологик асослари ишлаб чиқишга оид таклифлар “Биологияни ўқитишда инновацион техологиялар” номли ўқув қўлланма мазмунига сингдирилган (Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университетининг      2025-йил 17-мартдаги 11-05-1649/04-сонли маълумотнома). Натижада, биология фанидан умумтаълим мактабларига иқтидорли ўқувчилар учун тадқиқот методлари, шакллари ва воситаларини такомиллаштиришга шароит яратилган;
хорижий тажрибалар асосида биология дарсларида иқтидорли ўқувчиларнинг тадқиқотчилик қобилиятларини ривожлантиришга йўналтирилган инновацион моделни ишлаб чиқишга оид методик тавсияларни асослаш ҳамда уларни амалиётда синовдан ўтказиш мақсадида комплекс илмий-тадқиқот усуллари мажмуасидан фойдаланилди. Жумладан: назарий таҳлил усули орқали мавзуга оид маҳаллий ва хорижий педагогик, психологик, фалсафий ҳамда илмий-методик адабиётлар, илғор тажрибалар ва электрон ресурслар қиёсий таҳлил қилиниб, “Биологияни ўқитишда инновацион техологиялар”, “Биологиядан масала ва машқлар ечиш (одам ва унинг саломатлиги)” номли ўқув қўлланмалар асосида такомиллаштиришга оид таклифлар “Биологиядан масала ва машқлар ечиш (одам ва унинг саломатлиги)” номли ўқув қўлланма мазмунига сингдирилган (Тошкент давлат педагогика университети Кенгашининг 2024-йил 30-ноябрдаги 4/3.1-сон қарорига асосан берилган 2024-581У-491 рақамли нашр рухсатномаси). Натижада, ўқувчиларнинг тадқиқотчилик қобилиятларини ривожлантиришда биологиядан ўқув топшириқларини шакллантириш ва методик тизимини такомиллаштирилган.