Ишмурадов Шухрат Улуғбердиевичнинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Дискли плугнинг параметрларини асослаш», 05.07.01–Қишлоқ хўжалиги ва мелиорация машиналари. Қишлоқ хўжалиги ва мелиорация ишларини механизациялаш (техника фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.3.PhD/T478.

Илмий раҳбар: Тўхтақўзиев Абдусалим, техника фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Қишлоқ хўжалигини механизациялаш ва электрлаштириш илмий-тадқиқот институти.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти, DSc.27.06.2017.T.10.01.

Расмий оппонентлар: Маматов Фармон Муртозевич, техника фанлари доктори, профессор; Абдиллаев Тулеген, техника фанлари номзоди, доцент.

Етакчи ташкилот: Ўзбекистон қишлоқ хўжалик техникаси ва технологияларини сертификациялаш ва синаш давлат маркази.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: республикамиз шароитида дон ва такрорий экинлар экиладиган далаларга асосий ишлов беришда энергия-ресурстежамкорликни таъминлаш, иш унуми ва сифатини ошириш учун дискли плуг ишлаб чиқиш ва унинг параметрларини асослашдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

1,4 синфдаги тракторлар билан агрегатлаб ишлатишга мўлжалланган энергия-ресурстежамкор дискли плугнинг конструктив схемаси ишлаб чиқилган;

тупроқ қатламини дискли иш органи томонидан кесиб олиб, ағдариш жараёнида тупроқ бўлагининг ҳаракатини тавсифловчи математик модель унинг тикка нисбатан ўрнатилиш бурчагини ҳисобга олган ҳолда такомиллаштирилган;

дискли плуг иш органлари параметрларининг ўзгариш чегаралари уларнинг тупроқ билан ўзаро таъсирлашиш жараёнларида тупроқнинг ён томонга мақбул улоқтирилишини ҳисобга олган ҳолда аниқланган;

дискли плугнинг таянч текислигидан пастки осиш нуқталаригача бўлган тик масофа ва унинг ишлов бериш чуқурлиги бўйича барқарор ҳаракати трактор осиш механизми ва плуг осиш қурилмаси ўлчамлари асосида аниқланган;

дискли плуг параметрларининг талаб даражасидаги иш сифатини кам энергия сарфлаган ҳолда таъминлайдиган мақбул қийматлари плугнинг агротехник ва энергетик иш кўрсаткичларига таъсирини баҳоловчи регрессия тенгламаларини ечиш орқали аниқланган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Дискли плугнинг параметрларини асослаш бўйича олинган натижалар асосида:

ерларни буғдой ва такрорий экинларни экиш учун тупроққа ағдариб ишлов беришда технологик жараёнлар бажарилишининг сифат кўрсаткичларини баҳолашга дастлабки талаблар ва дискли плугконструкциясини лойиҳалаш ва ишлаб чиқариш учун техник топшириқ ишлаб чиқилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2018 йил 21 ноябрдаги 02/023-203-сон маълумотномаси). Натижада иш органлари сферик дисклардан ташкил топган дискли плуг конструкциясини ишлаб чиқиш имкони яратилган;

ерларни буғдой ва такрорий экинлар экиладиган далаларга асосий ишлов бериш учун ишлаб чиқилган дискли плуг Қишлоқ хўжалиги вазирлиги тасарруфидаги фермер хўжаликларда, жумладан Янгийўл, Қуйичирчиқ туманлари фермер хўжаликларида жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2018 йил 21 ноябрдаги 02/023-203-сон маълумотномаси). Натижада далаларни буғдой ва такрорий экинлар экиш учун тайёрлашда ёнилғи сарфини 1,3 мартага ва фойдаланишдаги харажатларни 25,1 фоизга камайтиришга эришилган;

дискли плугни ишлаб чиқаришни ўзлаштириш учун лойиҳа-конструкторлик ҳужжатлари (техникавий шартлар ва чизмалар) «BMKB-Agromash» АЖда лойиҳалаш жараёнига жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2018 йил 21 ноябрдаги 02/023-203-сон маълумотномаси). Натижада 1,4 синфдаги тракторлар билан агрегатлаб ишлатишга мўлжалланган дискли плугни ишлаб чиқариш имкони яратилган.