Sayt test rejimida ishlamoqda

Мамедова Муаттар Насриддиновна
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даражалар бериладиган фан тармоғи): “Баъзи азореагентлар билан Cр(ИИИ) ва Пб(ИИ) ионларини атроф-муҳит объектларида сорбсион-спектроскопик аниқлаш усулларини ишлаб чиқиш”, 02.00.02 – Аналитик кимё, 11.00.05 – Атроф муҳитни муҳофаза қилиш ва табиий ресурслардан оқилона фойдаланиш (кимё фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2025.1.PhD/К868.
Илмий раҳбарлар: Сманова Зулайхо Асаналиевна, кимё фанлари доктори, профессор; Абдуллаева Муборак Махмусовна, биология  фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети ҳузуридаги DSc.03/30.12.2019.К.01.03 рақамли кенгаш асосидаги бир марталик илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Усманова Хилола Умматалиевна, кимё фанлари доктори, профессор; Пулатов Хайрулла Лутпуллаевич, кимё фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат техника университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади иммобилланган органик реагентлар билан сорбсион-спектроскопик аниқлаш усулларини ишлаб чиқиш, атроф-муҳит обектларида Cр(ИИИ) ва Пб(ИИ) ионлари мониторингини ўтказишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги 
Ипак фиброин ва ППФ толаларига (4-)-4-[(1-гидрокси-нафталин-2-ил-гидразинилиден]-7-нитро-3-оксо-нафталин-1-сулфо натрийли тузи ва 4-((4-(3-(2-арсоно-4-нитрофенилтриаз-2-енил)-фенил)-диазенил)-бензосулфонат тузи органик реагентларини  иммобиллаш учун танланган Cр(ИИИ) ва Пб(ИИ) ионларига сезгир қават сифатида таклиф қилинган;   
Cр(ИИИ) ва Пб(ИИ) ионлари учун (4-)-4-[(1-гидрокси-нафталин-2-ил-гидразинилиден]-7-нитро-3-оксо-нафталин-1-сулфо натрийли тузи ва 4-((4-(3-(2-арсоно-4-нитрофенилтриаз-2-енил)-фенил)-диазенил)-бензосулфонат тузи  органик реагентларнинг иммобилланиши аналитик сулфо (-СО3) гуруҳ ва функсионал фаол гидроксил (-ОҲ), аза (-Н=Н) гуруҳлар орқали бирикиши  аниқланган; 
Cр(ИИИ) ва Пб(ИИ) ионларини (4-)-4-[(1-гидрокси-нафталин-2-ил-гидразинилиден]-7-нитро-3-оксо-нафталин-1-сулфо натрийли тузи ва 4-((4-(3-(2-арсоно-4-нитрофенилтриаз-2-енил)-фенил)-диазенил)-бензосулфонат тузи  органик реагентлари билан комплекс ҳосил қилишида эритма муҳити пҲ=7-8 оралиғида бориши топилган;   
Cр(ИИИ) ва Пб(ИИ) ионларини иммобилланган ГНГС ва АНФБ органик реагентларидан фойдаланиб, атроф-муҳит обектларида аниқлашнинг сорбсион-спектроскопик усуллар ишлаб чиқилган;
Навоий вилояти «Электрокимё заводи» АЖ чиқинди суви таркибида Cр-13,07%, Пб-0,155%, дарё сувлари Cр-0,028%, Пб-0,0007%, Оҳангарон тумани саноат зонаси ҳудуди тупроғи таркибида Cр-50,0 мкг/г, Пб-76 мкг/г, Олмалиқ КМК ҳудуди тупроғи таркибида Cр-64,7 мкг/г, Пб-57,5 мкг/г да РЧМ га нисбатан хром ва қўрғошин ионлари  мониторинг қилинган. 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Атроф-муҳит обектлари таркибидаги хром,  қўрғошин ионларини иммобилланган ГНГС ва АНФБ реагентлари билан аниқлашнинг сорбсион-спектроскопик усулларини ишлаб чиқиш бўйича олинган илмий натижалар асосида: Иммобилланган органик реагентлар ёрдамида Cр(ИИИ) ва Пб(ИИ) ионларини аниқлашнинг сорбсион-спектрофотометрик усули Навоий вилояти «Электрокимё заводи» АЖ да амалиётига жорий қилинган («Электрокимё заводи» АЖ нинг 2024 йил 27 сентябрдаги 24-сон маълумотномаси). Натижада, тупроқ ва чиқинди сувлар таркибидаги Cр(ИИИ) ва Пб(ИИ) ионларини тезкор миқдорий аниқлаш имконини берган;
(4-)-4-[(1-гидрокси-нафталин-2-ил-гидразинилиден]-7-нитро-3-оксо-нафталин-1-сулфо натрийли тузи ва 4-((4-(3-(2-арсоно-4-нитрофенилтриаз-2-енил)-фенил)-диазенил)-бензо-сулфонат тузи реагентлари Қашқадарё вилояти «Муборак газни қайта ишлаш заводи» МЧЖ да жорий қилинган («Муборак газни қайта ишлаш заводи» МЧЖ нинг 2024 йил 10 октябрдаги 993/Ғк-10-сон маълумотномаси). Натижада, Cр(ИИИ) ва Пб(ИИ) ионларини  тупроқ ва чиқинди сувлари таркибида аниқлашнинг тезкор, арзон, танлаб таъсир этувчанлиги билан фарқ қилиши исботланган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish