Ачилов Нурбек Норбой ўғлининг фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтиссослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Компютер графикаси воситасида талабаларни ижодий қобилиятларини ривожлантириш (компютер графикаси асосида)” мавзусидаги 13.00.02 – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (Чизма геометрия ва муҳандислик графикаси) (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.1.PhD/Ped1331
Илмий тадқиқот иши бажарилган муассаса номи: Чирчиқ давлат педагогика университети.
Илмий раҳбар: Сайдалиев Саидкарим Сайдинабиевич, педагогика фанлари номзоди, профессор.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент архитектура-қурилиш университети ҳузуридаги Илмий кенгаш асосидаги Бир марталик Илмий кенгаш, PhD.03/08.05.2024A.11.02
Расмий оппонентлар: Махмудова Дилфуза Мелиевна, педагогика фанлари доктори, профессор; Мардов Санжар Худойқулович, педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Гулистон давлат педагогика институти
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқот мақсади муҳандислик компютер графикаси фани асосида ижодий қобилиятларини ривожлантириш методикасини такомиллаштиришдан иборат.
III.Тадқиқотнинг ишининг илмий янгилиги:
муаммоларнинг инновацион йечимларини топиш жарайонида “Муҳандислик компютер графикаси” фани воситасида талабаларнинг ижодий қобилиятʼини ривожлантириш инновациялар, танқидий фикрлаш ва компютер графикаси коʻʼникмаларини амалий қоʻʼллашни ривожлантиришга қаратилган тизимли ёндашув (оʻқув мақсадлари, амалий лойиҳалар, ижодкорлик интеграцияси, лойиҳага асосланган таʼлим)ни мақсадли интеграциялаш асосида такомиллаштирилган;
“Муҳандислик компютер графикаси” фанидан бажариладиган мустақил таʼлим орқали талабаларда ижодий фаолият ва қобилиятларни ривожлантириш инновацион лойиҳа топшириқлари, ривожланган тенденциялар, фанлараро ижодкорликни ривожлантириш, ижодий коʻʼникмаларни реал ҳаётда қоʻʼллаш, конструктивлик ва узлюксиз касбий ривожланиш каби ижобий таълим муҳитидаги педагогик шарт-шароитларни таъминлаш асосида такомиллаштирилган;
“Муҳандислик компютер графикаси” фани воситасида талабаларнинг ижодий қобилиятларни ривожлантириш модели ўқитиш самарадорлигини ошириш методикасида индивидуал ва жамоавий лойиҳа хусусиятларни ҳисобга олиш, ижодий атмосферанинг барқарорлигини таъминлаш, “Муаммоли вазият”, “Тизимли ижодий фаолият”, “Каскад” мантиқий-таҳлилий схема каби интерфаол методларнинг такомиллашган таʼминоти асосида ишлаб чиқилган;
талабаларнинг ижодий қобилиятлари даражасини аниқлаш ва диагностик баҳолаш тизими ўқитиш самарадорлигини ошириш билан рефлексивлик ҳолатини мунтазам коррекциуалаш бўуича комрозицион - ижодиу фаолиуатнинг ижобиу динамиклигини кенгаутириш асосида такомиллаштирилган ва самарадорлиги асосланган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Муҳандислик компютер графикаси фани воситасида ўқитиш самарадорлигини ошириш ҳамда талабаларнинг ижодий қобилиятларни ривожлантириш методикасини такомиллаштириш бўйича ўтказилган тадқиқот натижалари асосида:
муҳандислик компютер графикаси орқали талабаларнинг конструкторлик дастурларининг автоматлаштирилган имкониятлари ҳамда статистик кўрсаткичларни факторли таҳлилига оид таклифлар тасвирий санъат ва муҳандислик графикаси бакалавриат таълим йўналиши ўқув дастурлари мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг, Олий таълимни ривожлантириш тадқиқотлари ва илғор технологияларни татбиқ этиш марказининг 2023 йил 19-майдаги № 02/01-01-82-сон маълумотномаси). Натижада, бўлажак мутахассислар томонидан конструкторлик дастурларининг барча замонавий имкониятлари ҳақида маълумот олишларининг замини яратилган;
бўлажак тасвирий санъат ва муҳандислик графикаси ўқитувчиларида компютер графикаси орқали ижодий ва интеллектуал қобилиятларини тўла рўёбга чиқариш ҳамда маҳоратларини оширишга қаратилган илмий-методик тавсиялардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг “Ўзбекистон 24” телерадиоканалида эфирга узатилган “Янгиликлар 24” номли дастурлар ссенарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг 2023-йил 18-майдаги 05-09-232-сонли маълумотномаси). Натижада, бўлажак тасвирий санъат ва чизмачилик фани ўқитувчилари график дастурларининг барча замонавий имкониятлари ҳақида маълумот олишларига эришилган;
муҳандислик компютер графикаси фанини замонавий график дастурлар ўқитиш усулини қўллаш методикаси ҳамда талабаларни қиёслаш усули ёрдамида илмий тадқиқотга йўналтириш технологиясини такомиллаштиришга оид таклифлар “Чизма геометрия ва муҳандислик графикаси” номли ўқув қўлланмаси мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2022 йил 13 майдаги № 166-481 рақамли гувоҳномаси). Натижада, талабаларнинг ижодий қобилиятларини янада такомиллаштиришга эришилган;
муҳандислик компютер графикаси асосида талабаларни ижодий қобилиятларини ривожлантиришни ва талабаларнинг ўзлаштириш кўрсаткичларини (юқори, ўрта, паст) инновацион тест топшириқлари (конструкторлик дастурларининг буйруқларидан фойдаланиш кетма-кетлигини аниқлаш) воситасида назорат қилиш методи орқали таклиф ва тавсиялардан “Муҳандислик компютер графикаси” номли электрон дарсликни ишлаб чиқишда фойдаланилган (Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2023 йил 29 майдаги 232-сон буйруғи, 232-355 рақамли гувоҳнома). Натижада, бўлажак ўқитувчиларни касбий ижодкорлик фаолиятига тайёрлаш самарадорлигини оширишга эришилган.
бўлажак ўқитувчиларнинг ижодий қобилиятларни ривожлантиришнинг педагогик механизмини талабанинг шахсий потенсиалини намоён бўлишига қаратилган субъект-субъект муносабатлар тизимини индивидуал таълим траекторияси билан рефлексивлик ҳолатини мунтазам коррексиялаш бўйича композицион-ижодий фаолиятнинг ижобий динамиклигини кенгайтириш асосида такомиллаштиришга доир амалий таклиф ва тавсиялар “Муҳандислик компютер графикаси фанидан амалий машғулотларни ўтказиш технологияси” номли мустақил иш дафтари ишлаб чиқишда фойдаланилган. Мазкур ўқув-методик таʼминот талабаларни ижодий касбий топшириқларни мустақил таълим асосида талабаларнинг ижодий қобилиятларини ривожлантириш учун унинг дидактик имкониятларини такомиллаштиришга хизмат қилган.