Zohirov Adhamjon Rafiq o‘g‘lining
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Qandli diabetda oyoqlardagi yiringli-nekrotik shikastlanishlarida patofiziologik o‘zgarishlarini kompleks davolashni takomillashtirish», 14.00.16 – Normal va patologik fiziologiya, 14.00.27 – Xirurgiya (tibbiyot fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2023.1.PhD/Tib3365.
Ilmiy rahbarlar: Iriskulov Baxtiyar Uktyamovich, tibbiyot fanlari doktori, professor; Ergashev Ulug‘bek Yusufjanovich, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent tibbiyot akademiyasi.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Toshkent tibbiyot akademiyasi huzuridagi DSc.04/30.12.2019.Tib.30.03 raqamli ilmiy kengash asosidagi bir martalik ilmiy kengash.
Rasmiy opponentlar: Saidov A’lonur Baxtinurovich, tibbiyot fanlari doktori, professor; Qodirov Shavkat Nomanovich, tibbiyot fanlari doktori, dotsent.
Yetakchi tashkilot: Janubiy qozog‘iston tibbiyot akademiyasi (Qozog‘iston Respublikasi).
Dissertatsiya yo‘nalishi: amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: qandli diabet bilan og‘rigan bemorlarda oyoqlarning yiringli-nekrotik jarohatlarini davolashning klinik-eksperimental tadqiqotlariga asoslanib patogenetik yondashuvlarini takomillashtirishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
0,25 ml 10% li kalsiy xlorid eritmasi va autokal suspenziyasidan foyidalanilgan holda eksperimental alloksanli diabet fonida kalamushlarning oyoqlarida yiringli-nekrotik jarohatni keltirib chiqarish samaradorligi isbotlangan;
alloksanli diabetik yiringli-nekrotik oyoq modelidagi kalamushlarda kompleks davolash natijasida endogen intoksikatsiya ko‘rsatkichlari va bakteriyalar sonining kamayishi oqibatida reparativ-regenerativ jarayonlarning qayta tiklanishi va jarohat bitishi taqqoslash guruhiga nisbatan 4 kun oldin sodir bo‘lishi isbotlangan;
ilk bor diabetik tovon sindromining yiringli-nekrotik asoratli shakli bilan kasallangan bemorlarda jarrohlik davolash usulini to‘g‘ri tanlash va nogironlik darajasini kamaytirish uchun sitokinlar qo‘rsatkichlarini, jarohatning infisirlanish darajasini va qon tomir o‘tkazuvchanligining turini aniqlash muhimligi asoslangan;
qandli diabetning yiringli-nekrotik asoratli shakli bilan og‘rigan bemorlarni kompleks davolash natijasida interleykin-10 darajasini <11,1 pg/ml gacha kamaytirish, bakterial kontaminatsiyasini bartaraf etish va qon tomirlarining o‘tkazuvchanligini tiklash bilan yuqori (son va boldir darajasida) amputatsiyalar sonini kamaytirish mumkinligi isbotlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Qandli diabetning oyoqlardagi yiringli-nekrotik asoratli shaklini kompleks davolash natijasida olingan patofiziologik va xirurgik jihatlarini aniqlash bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
birinchi ilmiy yangilik: 0,25 ml 10% li kalsiy xlorid eritmasi va autokal suspenziyasidan foyidalanilgan holda eksperimental alloksanli diabet fonida kalamushlarning oyoqlarida yiringli-nekrotik jarohatni keltirib chiqarish samaradorligi isbotlanganligi bo‘yicha takliflar Toshkent tibbiyot akademiyasining Muvofiklashtiruvchi ekspert kengashi tomonidan 2024 yil 13 mayda 05-24/317-t-son bilan tasdiqlangan “Qandli diabetda oyoqlardagi yiringli-nekrotik jarohatlarni kompleks davolashini takomillashtirish” nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Qashqadaryo viloyati ko‘p tarmoqli tibbiyot markazi bo‘yicha 04.03.2025 yildagi 53-son va Akademik Yo.X.To‘raqulov nomidagi Respublika ixtisoslashtirilgan endokrinologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi Qashqadaryo filiali bo‘yicha 05.03.2025 yildagi 36-T-son buyruqlari bilan amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 2025 yil 15 fevraldagi 12/19-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: qandli diabetda oyoqlardagi yiringli-nekrotik jarohatlarni kompleks davolashga qaratilgan chora-tadbirlar yiringli-nekrotik jarohat sababli psixologik depressiyani oldini olishga va mexnat faoliyatini qayta tiklanishiga ko‘maklashadi, bundan tashqari nogironlik oldi olinib o‘z-o‘ziga xizmat qilish prinsipi saqlab qolinadi. Iqtisodiy samaradorligi: mazkur kasallikni statsionar sharoitida davolash uchun sarflanadigan 1885493,25 so‘m byudjet mablag‘lari qandli diabetning yiringli-nekrotik asoratli shaklining og‘irlik darajasiga, yallig‘lanish jarayonining tarqalishiga, birlamchi va ikkilamchi ammutatsiyalarga, katta va kichik amputatsiyalarga qarab, shuningdek kelib chiqadigan asoratlarni oldini olish, davolash chora-tadbirlari samaradorligini oshirish va bemorlarning statsionar davolanish muddatini o‘rtacha 21,2±0,44 kundan 14,5±0,61 kungacha qisqartirish natijasida iqtisod qilinadi;
ikkinchi ilmiy yangilik: alloksanli diabetik yiringli-nekrotik oyoq modelidagi kalamushlarda kompleks davolash natijasida endogen intoksikatsiya ko‘rsatkichlari va bakteriyalar sonining kamayishi oqibatida reparativ-regenerativ jarayonlarning qayta tiklanishi va jarohat bitishi taqqoslash guruhiga nisbatan 4 kun oldin sodir bo‘lishi isbotlanganligi bo‘yicha takliflar Toshkent tibbiyot akademiyasining Muvofiklashtiruvchi ekspert kengashi tomonidan 2024 yil 13 mayda 05-24/317-t-son bilan tasdiqlangan “Qandli diabetda oyoqlardagi yiringli-nekrotik jarohatlarni kompleks davolashini takomillashtirish” nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Qashqadaryo viloyati ko‘p tarmoqli tibbiyot markazi bo‘yicha 04.03.2025 yildagi 53-son va Akademik Yo.X.To‘raqulov nomidagi Respublika ixtisoslashtirilgan endokrinologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi Qashqadaryo filiali bo‘yicha 05.03.2025 yildagi 36-T-son buyruqlari bilan amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 2025 yil 15 fevraldagi 12/19-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: qandli diabetda oyoqlardagi yiringli-nekrotik jarohatlarni kompleks davolashga qaratilgan chora-tadbirlar yiringli-nekrotik jarohat sababli psixologik depressiyani oldini olishga va mexnat faoliyatini qayta tiklanishiga ko‘maklashadi, bundan tashqari nogironlik oldi olinib o‘z-o‘ziga xizmat qilish prinsipi saqlab qolinadi. Iqtisodiy samaradorligi: mazkur kasallikni statsionar sharoitida davolash uchun sarflanadigan 1885493,25 so‘m byudjet mablag‘lari qandli diabetning yiringli-nekrotik asoratli shaklining og‘irlik darajasiga, yallig‘lanish jarayonining tarqalishiga, birlamchi va ikkilamchi ammutatsiyalarga, katta va kichik amputatsiyalarga qarab, shuningdek kelib chiqadigan asoratlarni oldini olish, davolash chora-tadbirlari samaradorligini oshirish va bemorlarning statsionar davolanish muddatini o‘rtacha 21,2±0,44 kundan 14,5±0,61 kungacha qisqartirish natijasida iqtisod qilinadi;
uchinchi ilmiy yangilik: ilk bor diabetik tovon sindromining yiringli-nekrotik asoratli shakli bilan kasallangan bemorlarda jarrohlik davolash usulini to‘g‘ri tanlash va nogironlik darajasini kamaytirish uchun sitokinlar qo‘rsatkichlarini, jarohatning infisirlanish darajasini va qon tomir o‘tkazuvchanligining turini aniqlash muhimligi asoslanganligi bo‘yicha takliflar Toshkent tibbiyot akademiyasining Muvofiklashtiruvchi ekspert kengashi tomonidan 2024 yil 13 mayda 05-24/317-t-son bilan tasdiqlangan “Qandli diabetda oyoqlardagi yiringli-nekrotik jarohatlarni kompleks davolashini takomillashtirish” nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Qashqadaryo viloyati ko‘p tarmoqli tibbiyot markazi bo‘yicha 04.03.2025 yildagi 53-son va Akademik Yo.X.To‘raqulov nomidagi Respublika ixtisoslashtirilgan endokrinologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi Qashqadaryo filiali bo‘yicha 05.03.2025 yildagi 36-T-son buyruqlari bilan amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 2025 yil 15 fevraldagi 12/19-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: qandli diabetda oyoqlardagi yiringli-nekrotik jarohatlarni kompleks davolashga qaratilgan chora-tadbirlar yiringli-nekrotik jarohat sababli psixologik depressiyani oldini olishga va mexnat faoliyatini qayta tiklanishiga ko‘maklashadi, bundan tashqari nogironlik oldi olinib o‘z-o‘ziga xizmat qilish prinsipi saqlab qolinadi. Iqtisodiy samaradorligi: mazkur kasallikni statsionar sharoitida davolash uchun sarflanadigan 1885493,25 so‘m byudjet mablag‘lari qandli diabetning yiringli-nekrotik asoratli shaklining og‘irlik darajasiga, yallig‘lanish jarayonining tarqalishiga, birlamchi va ikkilamchi ammutatsiyalarga, katta va kichik amputatsiyalarga qarab, shuningdek kelib chiqadigan asoratlarni oldini olish, davolash chora-tadbirlari samaradorligini oshirish va bemorlarning statsionar davolanish muddatini o‘rtacha 21,2±0,44 kundan 14,5±0,61 kungacha qisqartirish natijasida iqtisod qilinadi;
to‘rtinchi ilmiy yangilik: qandli diabetning yiringli-nekrotik asoratli shakli bilan og‘rigan bemorlarni kompleks davolash natijasida interleykin-10 darajasini <11,1 pg/ml gacha kamaytirish, bakterial kontaminatsiyasini bartaraf etish va qon tomirlarining o‘tkazuvchanligini tiklash bilan yuqori (son va boldir darajasida) amputatsiyalar sonini kamaytirish mumkinligi isbotlanganligi bo‘yicha takliflar Toshkent tibbiyot akademiyasining Muvofiklashtiruvchi ekspert kengashi tomonidan 2024 yil 13 mayda 05-24/317-t-son bilan tasdiqlangan “Qandli diabetda oyoqlardagi yiringli-nekrotik jarohatlarni kompleks davolashini takomillashtirish” nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Qashqadaryo viloyati ko‘p tarmoqli tibbiyot markazi bo‘yicha 04.03.2025 yildagi 53-son va Akademik Yo.X.To‘raqulov nomidagi Respublika ixtisoslashtirilgan endokrinologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi Qashqadaryo filiali bo‘yicha 05.03.2025 yildagi 36-T-son buyruqlari bilan amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 2025 yil 15 fevraldagi 12/19-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: qandli diabetda oyoqlardagi yiringli-nekrotik jarohatlarni kompleks davolashga qaratilgan chora-tadbirlar yiringli-nekrotik jarohat sababli psixologik depressiyani oldini olishga va mexnat faoliyatini qayta tiklanishiga ko‘maklashadi, bundan tashqari nogironlik oldi olinib o‘z-o‘ziga xizmat qilish prinsipi saqlab qolinadi. Iqtisodiy samaradorligi: mazkur kasallikni statsionar sharoitida davolash uchun sarflanadigan 1885493,25 so‘m byudjet mablag‘lari qandli diabetning yiringli-nekrotik asoratli shaklining og‘irlik darajasiga, yallig‘lanish jarayonining tarqalishiga, birlamchi va ikkilamchi ammutatsiyalarga, katta va kichik amputatsiyalarga qarab, shuningdek kelib chiqadigan asoratlarni oldini olish, davolash chora-tadbirlari samaradorligini oshirish va bemorlarning statsionar davolanish muddatini o‘rtacha 21,2±0,44 kundan 14,5±0,61 kungacha qisqartirish natijasida iqtisod qilinadi.
