Sayt test rejimida ishlamoqda

Умаров Бахтиёржон Ятгаровичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Узоқ вақт битмаётган яралар ташхисланган беморларда инфекция генерализациясини башоратлаш ва профилактикасининг клиник-иммунологик жиҳатлари” 14.00.36 – Аллергология ва иммунология, 14.00.27 – Хирургия (тиббиёт фанлари)
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам:  В2024.4.DSc/Tib1195.
Илмий маслаҳатчилар: Арипова Тамара Уктамовна, тиббиёт фанлари доктори, профессор, академик; Хамдамов Бахтиёр Зарифович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Абу Али ибн Сино номидаги Бухоро давлат тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Иммунология ва инсон геномикаси институти, DSc.02/30.12.2019.Tib.50.01.
Расмий оппонентлар: Уразметова Маиса Дмитриевна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Аскаров Тохир Аскарович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Гулямов Олим Мирзахидович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.  
Етакчи ташкилот: Тошкент тиббиёт академияси.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: узоқ муддат битмаётган яралар ташхисланган беморларда инфекция генерализациясини башоратлаш ва профилактикасининг клиник-иммунологик жиҳатларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор узоқ муддат битмайдиган яралари бўлган беморларда инфекция генерализацияси ривожланиши сурункали сепсисга олиб келиши  сабабли ҳаётий зарур аъзоларнинг  функционал бузилишлари билан кечиши аниқланган;
илк бор узоқ муддат битмайдиган яралари бўлган беморларда инфекция генерализацияси билан асоратланганда  CD3+, CD4+ ва CD8+ ҳужайралари абсолют миқдорлари ортиши ва улар нисбий кўрсаткичларининг ишонарли пасайиши фонида В-лимфоцитлар (CD20+,CD23+) миқдори кескин ортиши исботланган;
илк бор узоқ муддат битмайдиган яралари бўлган беморларда гуморал иммунитет кўрсаткичлари (IgM, IgA, IgG, IL-1β ва TNF-α) миқдорининг ортиши фонида  TGF-β ва PDGF миқдорининг камайиши хамда MIP-1α ва MIP-2β миқдорларининг ҳар хил йўналишдаги ўзгаришлари сабабли специфик дисбаланс келиб чиқиши исботланган;
илк бор узоқ муддат битмайдиган яралари бўлган беморларда гранулоцитлар ва лимфоцитлар даражаси пастлиги фибробластлар ва макрофаглар сонининг ортиши ҳамда IgA ва IgM махсулотининг ортиши инфекция умумий тарқалишига олиб келмаслиги, лейкоцитар ҳужайралар экспрессиясининг камайиши фонида ва иммуноглобулинлар миқдорининг ортиши хам инфекциянинг генерализациясига сабаб бўлиши аниқланган; 
илк бор узоқ муддат битмайдиган яралар шаклланишида етакчи рол яранинг ҳужайра-микроб омили фаолияти кучайиши фонида ярадаги иммуноглобулинлар мувозанатининг бузилиши ва лизоцим фаоллигининг ортиши сабабли демаркация чегаралари бузилиши ва инфекциянинг генерализациясига қулай шароит яратиши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Узоқ вақт битмаётган яралар ташхисланган беморларда инфекция генерализациясини башоратлаш ва профилактикасининг клиник-иммунологик жиҳатларини аниқлаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилиги:  илк бор узоқ муддат битмайдиган яралари бўлган беморларда инфекция генерализацияси ривожланиши сурункали сепсисга олиб келиши  сабабли ҳаётий зарур аъзоларнинг  функционал бузилишлари билан кечиши аниқланганлиги бўйича «Узоқ битмайдиган яраларда инфекция генерализациясини олдини олиш усуллари» ва «Узоқ битмайдиган яралардаги морфологик ҳамда иммунологик ўзгаришларни аниқлаш усуллари» услубий тавсияномалари ишлаб чиқилган (Бухоро давлат тиббиёт институти Эксперт кенгашининг 2024 йил 28 октябрдаги 24-m/062-сонли ва 26 декабрдаги 24-m/111-сонли хулосалари) билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Навоий вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича буйруқ (15.01.2025 йилдаги № 15-сонли, Самарқанд вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 16.01.2025 йилдаги №47-У-сонли  ҳамда Бухоро вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 21.01.2025 йилдаги №20-сонли буйруқлари билан амалиётларига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2025 йил 20 мартдаги №14/02-сонли хулосаси); ижтимоий самарадорлиги: илмий натижаларни клиник амалиётга жорий этилиши, эрта ташхис қўйиш, даволаш тактикасини оптималлаштириш, асоратлар ривожланишини камайтириш, тиббий ёрдам сифатини ошириш,  ногиронлик даражасини пасайтиришга ва хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Навоий, Самарқанд ва Бухоро вилоятлари кўп тармоқли тиббиёт марказилари  амалий фаолиятларига жорий этилиши, яъни  узоқ битмайдиган яраларда инфекция генерализациясини олдини олиш ва морфологик ҳамда иммунологик ўзгаришларни аниқлаш усулларини қўллаш хар бир беморнинг шифохонада қолиш муддатини ўртача 21 кундан 14 кунгача қисқартириб, хар бир беморга  нисбатан сарфланган маблағнинг 900000 сўмдан 1800000 сўмгача тежаш имконияти яратилди. Хулоса: узоқ муддат битмайдиган яралари бўлган беморларда инфекция генерализациясида  ҳаётий зарур аъзоларнинг  функционал бузилишлари кузатилиши асосланган.
иккинчи илмий янгилиги: илк бор узоқ муддат битмайдиган яралари бўлган беморларда инфекция генерализацияси билан асоратланганда  CD3+, CD4+ ва CD8+ ҳужайралари абсолют миқдорлари ортиши ва улар нисбий кўрсаткичларининг ишонарли пасайиши фонида В-лимфоцитлар (CD20+,CD23+) миқдори кескин ортиши исботланганлиги бўйича «Узоқ битмайдиган яраларда инфекция генерализациясини олдини олиш усуллари» ва «Узоқ битмайдиган яралардаги морфологик ҳамда иммунологик ўзгаришларни аниқлаш усуллари» услубий тавсияномалари ишлаб чиқилган (Бухоро давлат тиббиёт институти Эксперт кенгашининг 2024 йил 28 октябрдаги 24-m/062-сонли ва 26 декабрдаги 24-m/111-сонли хулосалари) билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Навоий вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича буйруқ (15.01.2025 йилдаги № 15-сонли, Самарқанд вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 16.01.2025 йилдаги №47-У-сонли  ҳамда Бухоро вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 21.01.2025 йилдаги №20-сонли буйруқлари билан амалиётларига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2025 йил 20 мартдаги №14/02-сонли хулосаси); ижтимоий самарадорлиги: илмий натижаларни клиник амалиётга жорий этилиши, эрта ташхис қўйиш, даволаш тактикасини оптималлаштириш, асоратлар ривожланишини камайтириш, тиббий ёрдам сифатини ошириш,  ногиронлик даражасини пасайтиришга ва хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Навоий, Самарқанд ва Бухоро вилоятлари кўп тармоқли тиббиёт марказилари  амалий фаолиятларига жорий этилиши, яъни  узоқ битмайдиган яраларда инфекция генерализациясини олдини олиш ва морфологик ҳамда иммунологик ўзгаришларни аниқлаш усулларини қўллаш хар бир беморнинг шифохонада қолиш муддатини ўртача 21 кундан 14 кунгача қисқартириб, хар бир беморга  нисбатан сарфланган маблағнинг 900000 сўмдан 1800000 сўмгача тежаш имконияти яратилди. Хулоса: узоқ муддат битмайдиган яралари бўлган беморларда инфекция генерализацияси CD3+, CD4+ ва CD8+ ҳужайралари ва В-лимфоцитлар (CD20+,CD23+) миқдорлар ўзгаришига боғлиқлиги асосланган.
учинчи илмий янгилиги: илк бор давомли тузалмайдиган яралари бўлган беморларда гуморал иммунитет кўрсаткичлари (IgM, IgA, IgG, IL-1β ва TNF-α) миқдорининг ортиши фонида  TGF-β ва PDGF миқдорининг камайиши хамда MIP-1α ва MIP-2β миқдорларининг ҳар хил йўналишдаги ўзгаришлари сабабли специфик дисбаланс келиб чиқиши исботланганлиги бўйича «Узоқ битмайдиган яраларда инфекция генерализациясини олдини олиш усуллари» ва «Узоқ битмайдиган яралардаги морфологик ҳамда иммунологик ўзгаришларни аниқлаш усуллари» услубий тавсияномалари ишлаб чиқилган (Бухоро давлат тиббиёт институти Эксперт кенгашининг 2024 йил 28 октябрдаги 24-m/062-сонли ва 26 декабрдаги 24-m/111-сонли хулосалари) билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Навоий вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича буйруқ (15.01.2025 йилдаги № 15-сонли, Самарқанд вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 16.01.2025 йилдаги №47-У-сонли  ҳамда Бухоро вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 21.01.2025 йилдаги №20-сонли буйруқлари билан амалиётларига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2025 йил 20 мартдаги №14/02-сонли хулосаси); ижтимоий самарадорлиги: илмий натижаларни клиник амалиётга жорий этилиши, эрта ташхис қўйиш, даволаш тактикасини оптималлаштириш, асоратлар ривожланишини камайтириш, тиббий ёрдам сифатини ошириш,  ногиронлик даражасини пасайтиришга ва хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Навоий, Самарқанд ва Бухоро вилоятлари кўп тармоқли тиббиёт марказилари  амалий фаолиятларига жорий этилиши, яъни  узоқ битмайдиган яраларда инфекция генерализациясини олдини олиш ва морфологик ҳамда иммунологик ўзгаришларни аниқлаш усулларини қўллаш хар бир беморнинг шифохонада қолиш муддатини ўртача 21 кундан 14 кунгача қисқартириб, хар бир беморга  нисбатан сарфланган маблағнинг 900000 сўмдан 1800000 сўмгача тежаш имконияти яратилди. Хулоса: давомли тузалмайдиган яралари бўлган беморларда специфик дисбаланс келиб чиқиши гуморал иммунитет кўрсаткичлари (IgM, IgA, IgG, IL-1β ва TNF-α),  TGF-β ва PDGF хамда MIP-1α ва MIP-2β миқдорлари ўзгаришига боғлиқлиги асосланган.
тўртинчи илмий янгилиги: илк бор узоқ вақт битмайдиган яралари бўлган беморларда гранулоцитлар ва лимфоцитлар даражаси пастлиги фибробластлар ва макрофаглар сонининг ортиши ҳамда IgA ва IgM махсулотининг ортиши инфекция умумий тарқалишига олиб келмаслиги, лейкоцитар ҳужайралар экспрессиясининг камайиши фонида ва иммуноглобулинлар миқдорининг ортиши хам инфекциянинг генерализациясига сабаб бўлиши аниқланганлиги бўйича «Узоқ битмайдиган яраларда инфекция генерализациясини олдини олиш усуллари» ва «Узоқ битмайдиган яралардаги морфологик ҳамда иммунологик ўзгаришларни аниқлаш усуллари» услубий тавсияномалари ишлаб чиқилган (Бухоро давлат тиббиёт институти Эксперт кенгашининг 2024 йил 28 октябрдаги 24-m/062-сонли ва 26 декабрдаги 24-m/111-сонли хулосалари) билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Навоий вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича буйруқ (15.01.2025 йилдаги № 15-сонли, Самарқанд вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 16.01.2025 йилдаги №47-У-сонли  ҳамда Бухоро вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 21.01.2025 йилдаги №20-сонли буйруқлари билан амалиётларига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2025 йил 20 мартдаги №14/02-сонли хулосаси); ижтимоий самарадорлиги: илмий натижаларни клиник амалиётга жорий этилиши, эрта ташхис қўйиш, даволаш тактикасини оптималлаштириш, асоратлар ривожланишини камайтириш, тиббий ёрдам сифатини ошириш,  ногиронлик даражасини пасайтиришга ва хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Навоий, Самарқанд ва Бухоро вилоятлари кўп тармоқли тиббиёт марказилари  амалий фаолиятларига жорий этилиши, яъни  узоқ битмайдиган яраларда инфекция генерализациясини олдини олиш ва морфологик ҳамда иммунологик ўзгаришларни аниқлаш усулларини қўллаш хар бир беморнинг шифохонада қолиш муддатини ўртача 21 кундан 14 кунгача қисқартириб, хар бир беморга  нисбатан сарфланган маблағнинг 900000 сўмдан 1800000 сўмгача тежаш имконияти яратилди. Хулоса: узоқ вақт битмайдиган яралари бўлган беморларда инфекциянинг генерализацияси гранулоцитлар ва лимфоцитлар даражаси, фибробластлар ва макрофаглар сони, лейкоцитар ҳужайралар ва иммуноглобулинлар миқдорига боғлиқлиги асосланган.
бешинчи илмий янгилиги: илк бор узоқ муддат битмайдиган яралар шаклланишида етакчи рол яранинг ҳужайра-микроб омили фаолияти кучайиши фонида ярадаги иммуноглобулинлар мувозанатининг бузилиши ва лизоцим фаоллигининг ортиши сабабли демаркация чегаралари бузилиши ва инфекциянинг генерализациясига қулай шароит яратиши исботланганлиги  бўйича «Узоқ битмайдиган яраларда инфекция генерализациясини олдини олиш усуллари» ва «Узоқ битмайдиган яралардаги морфологик ҳамда иммунологик ўзгаришларни аниқлаш усуллари» услубий тавсияномалари ишлаб чиқилган (Бухоро давлат тиббиёт институти Эксперт кенгашининг 2024 йил 28 октябрдаги 24-m/062-сонли ва 26 декабрдаги 24-m/111-сонли хулосалари) билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Навоий вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича буйруқ (15.01.2025 йилдаги № 15-сонли, Самарқанд вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 16.01.2025 йилдаги №47-У-сонли  ҳамда Бухоро вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 21.01.2025 йилдаги №20-сонли буйруқлари билан амалиётларига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2025 йил 20 мартдаги №14/02-сонли хулосаси); ижтимоий самарадорлиги: илмий натижаларни клиник амалиётга жорий этилиши, эрта ташхис қўйиш, даволаш тактикасини оптималлаштириш, асоратлар ривожланишини камайтириш, тиббий ёрдам сифатини ошириш,  ногиронлик даражасини пасайтиришга ва хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Навоий, Самарқанд ва Бухоро вилоятлари кўп тармоқли тиббиёт марказилари  амалий фаолиятларига жорий этилиши, яъни  узоқ битмайдиган яраларда инфекция генерализациясини олдини олиш ва морфологик ҳамда иммунологик ўзгаришларни аниқлаш усулларини қўллаш хар бир беморнинг шифохонада қолиш муддатини ўртача 21 кундан 14 кунгача қисқартириб, хар бир беморга  нисбатан сарфланган маблағнинг 900000 сўмдан 1800000 сўмгача тежаш имконияти яратилди. Хулоса: узоқ муддат битмайдиган яраларда инфекциянинг генерализациясига яранинг ҳужайра-микроб омили фаолияти, иммуноглобулинлар мувозанатининг бузилиши ва лизоцим фаоллигининг ортишига боғлиқлиги  асосланган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish