Shodmonov Jaxongir Alisher o‘g‘lining
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Urologik yallig‘lanishli kasalliklarda regionar limfa tugunlarning bar`er, drenajli va limfotsitopoetik funksiyalar patomorfologiyasi», 14.00.15 – Patologik anatomiya.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2023.4.PhD/Tib4090.
Ilmiy rahbar: [Israilov Rajabbay], tibbiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent tibbiyot akademiyasi.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Toshkent tibbiyot akademiyasi, DSc.04/30.12.2019.Tib.30.03.
Rasmiy opponentlar: Nishanov Daniyar Anarbaevich, tibbiyot fanlari doktori, professor; Xamidova Farida Muyinovna, tibbiyot fanlari doktori, dotsent.
Yetakchi tashkilot: Xoja Ahmad Yassaviy nomidagi qozoq-turk xalqaro universiteti (Qozog‘iston Respublikasi).
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: urologik yallig‘lanishli kasalliklarida  regionar limfa tugunlarining bar`er, drenaj va limfotsitopoetik faoliyatiga xos bo‘lgan morfologik o‘zgarishlarni baholashni takomillashtirishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
bakterial infeksiyali pielonefritda regionar limfa tugunlarining barcha morfofunksional maydonlarining giperplaziyasi, birlamchi va ikkilamchi limfoid follikulalar germinativ maydoni va limfotsitar xalqasining kengayishi natijasida patomorflogik o‘zgarishlarning xususiyatlari aniqlangan;
bakterial infeksiyali pielonefritda regionar limfa tugunlarining morfofuksional maydonlarining mag‘iz qavat sinusoid va yumshoq tasmalarining limfotsitlar bilan to‘lishi, plazmatizatsiya yuz berishi V-hujayrali limfotsitopoez rivojlanishining xavfli omillarining o‘rni isbotlangan;
surunkali prostatitda immun tizimning gipofaolligi regionar limfa tugunlarlarning morfofunksional maydonlari atrofiyalanganligi, limfoid follikulalar hajmining kichrayishi, hujayralari siyraklashganligi, mag‘iz qavat sinusoidlari, yumshoq tasmalarida limfoid hujayralar miqdori kamayganligi bilan namoyon bo‘lishi isbotlangan;
bakterial infeksiyali pielonefritda va surunkali prostatitda regionar limfa tugunlarida T va V-limfotsitlar tarqalishi, T-limfotsitlarni subpopulyasiyalari va boshqa turdagi xujayralarning o‘zgarishlarni tashxsilashda CD3, CD4, CD20, CD69,  Ki67, BcL2 antigenlardan foydalanilgan holda baholash tartibi ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Infeksion yallig‘lanishli urologik kasalliklarda regionar limfa tugunlardagi drenaj, bar`er va limfotsitopoetik funksiyasini tasdiqlovchi morfologik o‘zgarishlarni o‘rganish bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
birinchi ilmiy yangilik: bakterial infeksiyali pielonefritda regionar limfa tugunlarining barcha morfofunksional maydonlarining giperplaziyasi, birlamchi va ikkilamchi limfoid follikulalar germinativ maydoni va limfotsitar xalqasining kengayishi natijasida patomorfologik o‘zgarishlarning xususiyatlari ochib berilganligi bo‘yicha takliflar Toshkent tibbiyot akademiyasi Muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashi tomonidan 2024 yil 26 fevraldagi 02-24/261-t-son bilan tasdiqlangan «Yiringli pielonefritda regionar limfa tugunlarining limfotsitopoetik fuknsiyasini morfologik o‘zgarishlar bo‘yicha  aniqlash usuli» nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Xorazm viloyati patologik anatomiya markazi bo‘yicha 09.04.2024 yildagi 186-son, Qoraqolpog‘iston Respublikasi patologik anatomiya byurosi bo‘yicha 02.12.2024 yildagi 19-son buyruqlari bilan amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 2024 yil 10 dekabrdagi 10/75-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: bakterial infeksiyali pielonefritda regionar limfa tugunlarining barcha morfofunksional maydonlarining giperplaziyasi, birlamchi va ikkilamchi limfoid follikulalar germinativ maydoni va limfotsitar xalqasining kengayishi natijasida xastalikni tashxislash tartibini yaxshilash imkonini bergan. Iqtisodiy samaradorligi: bakterial infeksiyali pielonefrit tashxsilangan bemorlarning salomatligini tiklash maqsadida yiliga eng kamida ikki marta shifoxonada etti kundan davolanish natijasida kuniga o‘rtacha 109000 so‘mdan bir martalik davolanish uchun bir nafar bemorga 763000 so‘mni, yiliga ikki marta davolanish uchun 1526000 so‘mni tashkil qiladi. Surunkali pielonefrit kasalligida yuzaga kelgan asoratlarni oldini olishga sarflanadigan 1526000 so‘m byudjet mablag‘lari iqtisod qilinadi;
ikkinchi ilmiy yangilik: bakterial infeksiyali pielonefritda regionar limfa tugunlarining morfofuksional maydonlarining mag‘iz qavat sinusoid va yumshoq tasmalarining limfotsitlar bilan to‘lishi, plazmatizatsiya yuz berishi V-hujayrali limfotsitopoez rivojlanishining xavfli omillarining o‘rni isbotlanganligi bo‘yicha takliflar Toshkent tibbiyot akademiyasi Muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashi tomonidan 2024 yil 26 fevraldagi 02-24/261-t-son bilan tasdiqlangan «Yiringli pielonefritda regionar limfa tugunlarining limfotsitopoetik fuknsiyasini morfologik o‘zgarishlar bo‘yicha  aniqlash usuli» nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Xorazm viloyati patologik anatomiya markazi bo‘yicha 09.04.2024 yildagi 186-son, Qoraqolpog‘iston Respublikasi patologik anatomiya byurosi bo‘yicha 02.12.2024 yildagi 19-son buyruqlari bilan amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 2024 yil 10 dekabrdagi 10/75-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: bakterial infeksiyali pielonefritda regionar limfa tugunlarining morfofuksional maydonlarining mag‘iz qavat sinusoid va yumshoq tasmalarining limfotsitlar bilan to‘lishi, plazmatizatsiya yuz berishi V-hujayrali limfotsitopoez rivojlanishi natijasida yuzaga keladigan morfologik o‘zgarishlarining o‘rni isbotlash orqali surunkali pielonefritni oldini olishga sabab bo‘luvchi tashxislash va davolash chora-tadbirlari uchun fundamental asos sifatida xizmat qilish tartibini ishlab chiqish hamda tashxislash tartibini yaxshilash imkonini bergan. Iqtisodiy samaradorligi: bakterial infeksiyali pielonefritning xavf omillari ta’siridagi o‘zgarishlar va bemorlarning salomatligini tiklash maqsadida yiliga eng kamida ikki marta shifoxonada etti kundan davolanish natijasida kuniga o‘rtacha 109000 so‘mdan bir martalik davolanish uchun bir bemorga 763000 so‘mni, yiliga ikki marta davolanish uchun 1526000 so‘mni tashkil qiladi. Surunkali pielonefrit kasalligida yuzaga kelgan asoratlarni oldini olishga sarflanadigan 1526000 so‘m byudjet mablag‘lari iqtisod qilinadi;
uchinchi ilmiy yangilik: surunkali prostatitda immun tizimning gipofaolligi regionar limfa tugunlarlarning morfofunksional maydonlari atrofiyalanganligi, limfoid follikulalar hajmini kichrayishi, hujayralari siyraklashganligi, mag‘iz qavat sinusoidlari, yumshoq tasmalarida limfoid hujayralar miqdori kamayganligi bilan namoyon bo‘lganligi isbotlanganligi bo‘yicha takliflar Toshkent tibbiyot akademiyasi Muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashi tomonidan 2024 yil 26 fevraldagi 02-24/261-t-son bilan tasdiqlangan «Yiringli pielonefritda regionar limfa tugunlarining limfotsitopoetik fuknsiyasini morfologik o‘zgarishlar bo‘yicha  aniqlash usuli» nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Xorazm viloyati patologik anatomiya markazi bo‘yicha 09.04.2024 yildagi 186-son, Qoraqolpog‘iston Respublikasi patologik anatomiya byurosi bo‘yicha 02.12.2024 yildagi 19-son buyruqlari bilan amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 2024 yil 10 dekabrdagi 10/75-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: surunkali prostatitda immun tizimning gipofaolligi regionar limfa tugunlarlarning morfofunksional maydonlari atrofiyalanganligi, limfoid follikulalar hajmini kichrayishi, hujayralari siyraklashganligi, mag‘iz qavat sinusoidlari, yumshoq tasmalarida limfoid hujayralar miqdori kamayganligi bilan namoyon bo‘lgan o‘zgarishlarning o‘rni isbotlash orqali surunkali prostatitda  yuzaga kelgan asoratlar bepushtlik oldini oldini olish va  samarali davolash chora-tadbirlari uchun fundamental asos sifatida xizmat qilish tartibini ishlab chiqish hamda  xastalikni tashxislash tartibini yaxshilash imkonini bergan. Iqtisodiy samaradorligi: surunkali prostatit natijasida  prostata bezida yuzaga kelgan o‘zgarishlarni samarali tashxislash va davolash maqsadida yiliga eng kamida to‘rtta marta shifoxonada o‘n kundan davolanish natijasida kuniga o‘rtacha 109000 so‘mdan bir martalik davolanish uchun bir bemorga 1090000 so‘mni, yiliga to‘rt marta davolanish uchun 4360000 so‘mni tashkil qiladi. Surunkali pielonefrit kasalligida yuzaga kelgan asoratlarni oldini olishga sarflanadigan 4360000 so‘m byudjet mablag‘lari iqtisod qilinadi;
to‘rtinchi ilmiy yangilik: bakterial infeksiyali pielonefritda va surunkali  prostatitda regionar limfa tugunlarida T va V limfotsitlar tarqalishi, T-limfotsitlarni  subpopulyasiyalari va boshqa turdagi hujayralarni o‘zgarishlarni tashxislashda CD3, CD4, CD20, CD69,  Ki67, BcL2 lardan foydalanilgan tartibida  baholash tartibi ishlab chiqilganligi bo‘yicha takliflar Toshkent tibbiyot akademiyasi Muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashi tomonidan 2024 yil 26 fevraldagi 02-24/261-t-son bilan tasdiqlangan «Yiringli pielonefritda regionar limfa tugunlarining limfotsitopoetik fuknsiyasini morfologik o‘zgarishlar bo‘yicha  aniqlash usuli» nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Xorazm viloyati patologik anatomiya markazi bo‘yicha 09.04.2024 yildagi 186-son, Qoraqolpog‘iston Respublikasi patologik anatomiya byurosi bo‘yicha 02.12.2024 yildagi 19-son buyruqlari bilan amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 2024 yil 10 dekabrdagi 10/75-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: bakterial infeksiyali pielonefritda va surunkali prostatitda yuzaga keladigan regionar limfa tugunlariga T va V limfotsitlar tarqalishi, T-limfotsitlarni  subpopulyasiyalari va boshqa turdagi xujayralarni o‘zgarishlarni tashxislashda CD3, CD4, CD20, CD69,  Ki67, BcL2 lardan foydalanilgan tartibida  baholash tartibi ishlab chiqilgan isbotlash orqali bakterial infeksiyali pielonefritda va surunkali prostatitda yuzaga keladigan regionar limfa tugunlaridagi o‘zgarishlar natijasida yuzaga keladigan xastaliklarni samarali tasxishlash va davolash chora-tadbirlarini amalga uchun tashxislash tartibini yaxshilash imkonini bergan. Iqtisodiy samaradorligi: bakterial infeksiyali pielonefritda va surunkali  prostatitni tashxsilashda CD3, CD4, CD20, CD69,  Ki67, BcL2 markerlaridan foydalanilgan tartibida  baholash  uchun bitta tashxislash  markeriga 75000 so‘mdan 6 ta markerini tashxislash uchun 450 ming so‘m, shifoxonada o‘rtacha o‘n kundan davolanish natijasida kuniga o‘rtacha 109000 so‘mdan bir martalik davolanish uchun bir  nafar bemorga 4810000 so‘mni tashkil qiladi. Surunkali prostatit va pielonefrit kasalligida yuzaga kelgan asoratlarni oldini olishga sarflanadigan 4810000 so‘m byudjet mablag‘lari iqtisod qilinadi.