Акмалхонов Боситхон Азизхон ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри: “Международно-правовые аспекты защиты права собственности” 12.00.10 – Халқаро ҳуқуқ (юридик фанлар).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: № B2024.2.PhD/Yu1490.
Илмий раҳбар: Юлдашева Гавҳержон, юридик фанлар доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат юридик университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат юридик университети, DSc.07/03.06.2023.Yu.22.04.
Расмий оппонентлар: Умарханова Дилдора Шариповхановна юридик фанлар доктори, профессор; Мирҳамидова Моҳиннора Нуруллаевна юридик фанлар бўйича фалсафа доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси ҳузуридаги Парламент тадқиқотлари институти
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади мулк ҳуқуқини ҳимоя қилишнинг халқаро-ҳуқуқий асослари ва механизмларини ҳамда Ўзбекистон Республикаси миллий қонунчилигини такомиллаштириш бўйича илмий-назарий таклифлар ва амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
ер участкаларини компенсация эвазига жамоат эҳтиёжлари учун олиб қўйиш механизмида Ўзбекистон Республикасининг халқаро шартномавий мажбуриятларини ижро этиш масаласини алоҳида асос сифатида белгилаш ва бу борада халқаро стандартларга мувофиқ ҳуқуқий тартибга солиш тизимини такомиллаштириш зарурлиги асослантирилган;
чет эл дипломатик ваколатхонасига ажратиладиган ер участкасига оид халқаро шартнома лойиҳасининг ажралмас қисми ҳисобланган харита ва реквизитлар ҳамда тегишли асослантирувчи материалларни Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши, вилоятлар ва Тошкент шаҳар ҳокимликлари томонидан ўн иш куни ичида тайёрлаб, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасига киритиш тартиби ишлаб чиқилган;
Ўзбекистон Республикасининг республика сарҳадларидан ташқаридаги давлат мулкига нисбатан мулкий ҳуқуқларни амалга ошириш масалалари Ўзбекистон Республикаси қонунчилиги, мол-мулк жойлашган давлат қонунлари ва халқаро ҳуқуқ нормалари билан комплекс равишда тартибга солиниши асослантирилган;
жамоат уюшмаларининг хорижий давлатлардан пул маблағлари ва мол-мулк олиш фаолиятини тартибга солишда уставда белгиланган мақсадларга мувофиқлик принципини қўллаш, бу борадаги ҳуқуқий механизмларни халқаро стандартлар асосида такомиллаштириш ва молиявий операцияларнинг легитимлигини таъминлаш зарурати асослантирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. “Мулк ҳуқуқини ҳимоя қилишнинг халқаро-ҳуқуқий жиҳатлари” мавзуси бўйича олинган илмий натижалар қуйидагиларда фойдаланилган:
ер участкаларини компенсация эвазига жамоат эҳтиёжлари учун олиб қўйишга асос бўладиган мақсад сифатида Ўзбекистон Республикасининг халқаро шартномаларидан келиб чиқадиган мажбуриятларнинг бажариш киритилиши оид таклиф Ўзбекистон Республикасининг 2022-йил 29-июндаги “Ер участкаларини компенсация эвазига жамоат эҳтиёжлари учун олиб қўйиш тартиб-таомиллари тўғрисида”ги ЎРҚ-781-сон Қонунининг 4-моддаси учинчи қисмини ишлаб чиқишда фойдаланилган. (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Инсон ҳуқуқлари бўйича вакилининг (Омбудсман) 2024-йил 15-февралдаги 01-07/86-сонли далолатномаси). Ушбу таклиф Ўзбекистоннинг халқаро мажбуриятларини самарали бажариш ва давлатлараро муносабатларда шартномавий мажбуриятларни тўлиқ амалга ошириш учун хизмат қилган;
истисно тариқасида, халқаро шартнома лойиҳасида чет эл дипломатик ваколатхонасига ажратиш учун назарда тутилган ер участкасининг халқаро шартнома лойиҳасининг ажралмас қисми бўлган харитаси ва реквизитлари ҳамда у билан боғлиқ асослантирувчи материаллар ҳокимликлар томонидан тегишли сўров қилиб тушган кундан эътиборан ўн иш куни давомида тайёрланиши ва Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасига киртилиши тўғрисида таклиф Ўзбекистон Республикасининг 2022-йил 29-июндаги “Ер участкаларини компенсация эвазига жамоат эҳтиёжлари учун олиб қўйиш тартиб-таомиллари тўғрисида”ги ЎРҚ-781-сон Қонунининг 13-моддаси учинчи қисмини ишлаб чиқишда фойдаланилган. (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Инсон ҳуқуқлари бўйича вакилининг (Омбудсман) 2024-йил 15-февралдаги 01-07/86-сонли далолатномаси). Ушбу таклиф чет эл дипломатик ваколатхоналарига ер участкалари ажратиш жараёнини тезлаштириш ва самарали ташкил этиш учун замин яратган;
Ўзбекистон Республикасининг республика сарҳадларидан ташқаридаги давлат мулки ҳисобланган мол-мулкка эгалик қилиш, ундан фойдаланиш ва уни тасарруф этиш Ўзбекистон Республикаси қонунчилиги ҳамда мол-мулк қайси давлатда жойлашган бўлса, шу давлатнинг қонунлари, шунингдек халқаро ҳуқуқ меʼёрлари билан тартибга солиб турилиши бўйича таклиф “Ўзбекистон Республикасида мулкчилик тўғрисида”ги қонуни 21-моддасининг биринчи қисмига, Ўзбекистон Республикасининг “Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартишлар киритиш ҳақида”ги 2021-йил 21-апрелдаги ЎРҚ-683-сонли Қонуни 2-моддаси еттинчи қисмини ишлаб чиқишда фойдаланилган. (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатасининг Демократик институтлар, нодавлат нотижорат ташкилотлари ва фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари қўмитасининг 2023-йил 23-февралдаги 04|10-10-20-сонли далолатномаси). Ушбу таклиф Ўзбекистоннинг чет элдаги давлат мулкини бошқариш ва ундан фойдаланишни ҳуқуқий жиҳатдан тартибга солиш, шунингдек халқаро ва миллий қонунчиликка мувофиқлигини таъминлаш учун хизмат қилган;
жамоат уюшмалари ўз уставларида ёзиб қўйилган мақсадлар ва вазифаларга мувофиқ ҳамда қонунчилкда белгиланадиган тартибда ўзга давлатлардан келадиган пул маблағларини ҳамда бошқа мол-мулкни олишлари мумкинлиги тўғрисида таклиф “Ўзбекистон Республикасида мулкчилик тўғрисида”ги қонуни 16-моддасининг олтинчи қисмига Ўзбекистон Республикасининг “Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартишлар киритиш ҳақида”ги 2021-йил 21-апрелдаги ЎРҚ-683-сонли Қонуни 2-моддаси бешинчи қисмини ишлаб чиқишда фойдаланилган. (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатасининг Демократик институтлар, нодавлат нотижорат ташкилотлари ва фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари қўмитасининг 2023-йил 23-февралдаги 04|10-10-20-сонли далолатномаси). Ушбу таклиф жамоат уюшмаларининг хорижий молиявий манбалардан қонуний асосда маблағ олиш имкониятларини кенгайтириш ва уларнинг молиявий барқарорлигини таъминлаш учун имкон яратган.