Юсуфова Муниса Алишер қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Она организми орқали берилган пестицидларнинг авлод аёл буйрак тизимининг постнатал тараққиётига кўрсатадиган таъсирининг қонуниятлари», 14.00.02 – Морфология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.2.PhD/Tib2648.
Илмий раҳбар: Хожаназарова Сауле Жубатировна, тиббиёт фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент тиббиёт академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси, DSc.04/30.12.2019.Tib.30.03.
Расмий оппонентлар: Расулов Ҳамидулла Абдуллаевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Хамракулова Мукаддасхон Аскаровна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Хожа Аҳмад Яссавий номидаги Халқаро қозоқ-турк университети (Қозоғистон Республикаси).
II. Тадқиқотнинг мақсади: сурункали пестицидлар фонида ривожланган хомиладорликдан туғилган авлод каламуш буйракларининг постнатал ривожланиши ва шаклланишининг структур-функционал хусусиятларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
фипронил пестицид таьсирида туғилган авлодлар буйракларининг постнатал онтогенезида буйракнинг асосий морфофункционал бирлиги бўлган нефронларнинг барча структур-функционал тузилмаларининг морфологик кўрсаткичлари назорат гурухига нисбатан постнатал онтогенез динамикасида 21-30-кунгача ривожланиш ва шаклланиш жараёнларининг орқада қолишига олиб келиши исботланган;
фипронил пестицидининг салбий таьсири шароитида туғилган авлод буйракларининг пўстлоқ қавати нефронлари аксарият қон томирлар коптокчаларининг морфометрик кўрсаткичлари назорат гуруҳига нисбатан 2,4 баробар ҳажман кичиклиги, проксимал ва дистал каналчалар эпителий ҳужайраларининг морфологик етуклик кўрсаткичлари эса назорат гуруҳи кўрсаткичларига нисбатан 1,69 мартага орқада қолиши аниқланган;
фипронил пестициди таъсирида топинамбур биологик фаол қўшимчасини олган урғочи каламушлардан туғилган авлод буйракларининг структур-функционал тузилмаларидаги постнатал ўсиши, ривожланиши ва шаклланишининг постнатал жараёнларига топинамбурнинг ижобий таьсири исботланган;
фипронил пестициди таъсирида топинамбурни қаъбул қилган урғочи каламушлардан туғилган авлодларда буйрак пўстлоқ қаватидаги нефронлар қон томирлар коптокчаларининг морфометрик кўрсаткичлари назорат гурухига нисбатан постнатал онтогенезнинг 7-14-кунларида 1,12 мартага кичиклашганлиги, проксимал ва дистал найчалар эпителий ҳужайраларининг морфологик етуклик кўрсаткичлари 1,05 мартага камайганлиги аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Сурункали пестицидлар фонида ривожланган хомиладорликдан туғилган авлод каламуш буйракларининг постнатал ривожланиши ва шаклланишининг структур-функционал хусусиятларини аниқлаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилик: фипронил пестицид таьсирида туғилган авлодлар буйракларининг постнатал онтогенезида буйракнинг асосий морфофункционал бирлиги бўлган нефронларнинг барча структур-функционал тузилмаларининг морфологик кўрсаткичлари назорат гурухига нисбатан постнатал онтогенез динамикасида 21-30-кунгача ривожланиш ва шаклланиш жараёнларининг орқада қолишига олиб келиши исботланганлиги бўйича таклифлар Тошкент тиббиёт академияси Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 25 март 03/278-сон билан тасдиқланган «Пестицидлар таъсирида ривожланган ҳомиладорликдан туғилган авлод буйракларнинг постнатал ривожланиши онтогенезини морфологик ва морфометрик кўрсаткичларини баҳолаш» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Республика патологик анатомия маркази бўйича 28.03.2024 йилдаги 16/и-сон ҳамда Бухоро вилояти патологик анатомия бюроси бўйича 26.03.2024 йилдаги 30-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 25 сентябрдаги 06/76-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: фипронил пестициди таъсири шароитида туғилган авлод буйракларида юзага келадиган морфологик ўзгаришларни эрта ташхислаш болаларда буйрак касалликларини олдини олиш ва даволашнинг самарали усулларини ишлаб чиқиш учун асос бўлади. Иқтисодий самарадорлиги: она организми орқали пестицидларнинг сурункали таъсири натижасида авлод буйрагида юзага келадиган морфологик ўзгаришларни олдиндан кўра билиш ва эрта аниқлаш болаларда буйрак патологияларини ташхислаш ва даволашга сарфланадиган маблағларни иқтисод қилиш имконини беради;
иккинчи илмий янгилик: фипронил пестицидининг салбий таьсири шароитида туғилган авлод буйракларининг пўстлоқ қавати нефронлари аксарият қон томирлар коптокчаларининг морфометрик кўрсаткичлари назорат гуруҳига нисбатан 2,4 баробар ҳажман кичиклиги, проксимал ва дистал каналчалар эпителий ҳужайраларининг морфологик етуклик кўрсаткичлари эса назорат гуруҳи кўрсаткичларига нисбатан 1,69 мартага орқада қолиши аниқланганлиги бўйича таклифлар Тошкент тиббиёт академияси Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 25 март 03/278-сон билан тасдиқланган «Пестицидлар таъсирида ривожланган ҳомиладорликдан туғилган авлод буйракларнинг постнатал ривожланиши онтогенезини морфологик ва морфометрик кўрсаткичларини баҳолаш» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Республика патологик анатомия маркази бўйича 28.03.2024 йилдаги 16/и-сон ҳамда Бухоро вилояти патологик анатомия бюроси бўйича 26.03.2024 йилдаги 30-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 25 сентябрдаги 06/76-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: фипронил пестициди таъсири шароитида туғилган авлод буйракларида юзага келадиган морфологик ўзгаришларни эрта ташхислаш болаларда буйрак касалликларини олдини олиш ва даволашнинг самарали усулларини ишлаб чиқиш учун асос бўлади. Иқтисодий самарадорлиги: она организми орқали пестицидларнинг сурункали таъсири натижасида авлод буйрагида юзага келадиган морфологик ўзгаришларни олдиндан кўра билиш ва эрта аниқлаш болаларда буйрак патологияларини ташхислаш ва даволашга сарфланадиган маблағларни иқтисод қилиш имконини беради;
учинчи илмий янгилик: фипронил пестициди таъсирида топинамбур биологик фаол қўшимчасини олган урғочи каламушлардан туғилган авлод буйракларининг структур-функционал тузилмаларидаги постнатал ўсиши, ривожланиши ва шаклланишининг постнатал жараёнларига топинамбурнинг ижобий таьсири исботланганлиги бўйича таклифлар Тошкент тиббиёт академияси Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 25 март 03/278-сон билан тасдиқланган «Пестицидлар таъсирида ривожланган ҳомиладорликдан туғилган авлод буйракларнинг постнатал ривожланиши онтогенезини морфологик ва морфометрик кўрсаткичларини баҳолаш» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Республика патологик анатомия маркази бўйича 28.03.2024 йилдаги 16/и-сон ҳамда Бухоро вилояти патологик анатомия бюроси бўйича 26.03.2024 йилдаги 30-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 25 сентябрдаги 06/76-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: фипронил пестициди таъсири шароитида туғилган авлод буйракларида юзага келадиган морфологик ўзгаришларни эрта ташхислаш болаларда буйрак касалликларини олдини олиш ва даволашнинг самарали усулларини ишлаб чиқиш учун асос бўлади. Иқтисодий самарадорлиги: она организми орқали пестицидларнинг сурункали таъсири натижасида авлод буйрагида юзага келадиган морфологик ўзгаришларни олдиндан кўра билиш ва эрта аниқлаш болаларда буйрак патологияларини ташхислаш ва даволашга сарфланадиган маблағларни иқтисод қилиш имконини беради;
тўртинчи илмий янгилик: фипронил пестициди таъсирида топинамбурни қаъбул қилган урғочи каламушлардан туғилган авлодларда буйрак пўстлоқ қаватидаги нефронлар қон томирлар коптокчаларининг морфометрик кўрсаткичлари назорат гурухига нисбатан постнатал онтогенезнинг 7-14-кунларида 1,12 мартага кичиклашганлиги, проксимал ва дистал найчалар эпителий ҳужайраларининг морфологик етуклик кўрсаткичлари 1,05 мартага камайганлиги аниқланганлиги бўйича таклифлар Тошкент тиббиёт академияси Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 25 март 03/278-сон билан тасдиқланган «Пестицидлар таъсирида ривожланган ҳомиладорликдан туғилган авлод буйракларнинг постнатал ривожланиши онтогенезини морфологик ва морфометрик кўрсаткичларини баҳолаш» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Республика патологик анатомия маркази бўйича 28.03.2024 йилдаги 16/и-сон ҳамда Бухоро вилояти патологик анатомия бюроси бўйича 26.03.2024 йилдаги 30-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 25 сентябрдаги 06/76-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: фипронил пестициди таъсири шароитида туғилган авлод буйракларида юзага келадиган морфологик ўзгаришларни эрта ташхислаш болаларда буйрак касалликларини олдини олиш ва даволашнинг самарали усулларини ишлаб чиқиш учун асос бўлади. Иқтисодий самарадорлиги: она организми орқали пестицидларнинг сурункали таъсири натижасида авлод буйрагида юзага келадиган морфологик ўзгаришларни олдиндан кўра билиш ва эрта аниқлаш болаларда буйрак патологияларини ташхислаш ва даволашга сарфланадиган маблағларни иқтисод қилиш имконини беради.