Эшмурадов Улуғбек Ташмуратовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Агрокластерларда сотиш жараёни ҳисоби ва аудитини такомиллаштириш”, 08.00.08-“Бухгалтерия ҳисоби, иқтисодий таҳлил ва аудит”.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.3.PhD/Iqt3304.
Илмий раҳбар: Аликулов Абдимўмин Исматович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат ветеринария медицинаси, чорвачилик ва биотехнологиялар университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети, DSc.03/30.12.2019.I.17.01.
 Расмий оппонентлар: Қўзиев Ислом Неъматович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Мамадияров Дилшад Уралович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: агрокластерларда сотиш жараёнлари ҳисоби ва аудитини такомиллаштиришга қаратилган илмий таклиф ва амалий тавсиялар ишлаб чиқиш ҳамда уларнинг назарий-амалий жиҳатларини амалиётга жорий этишдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
агрокластерларда сотиш жараёнини акс эттирувчи бухгалтерия счётлари, уларда сотиш харажатларини ҳисобга олиш тартиби, сотиш харажатларини сотилган маҳсулотларга тақсимлаш усули таклиф этилган;
агрокластерларнинг ички бўлинмаларида бир-бирига хомашё (маҳсулотлар) сотишда ўзаро ҳисоб-китоблар учун трансферт баҳоларни белгилаш усули ва уларда қўлланиладиган 9011-“Жавобгарлик марказлари бўйича тайёр маҳсулотлар сотишдан олинган даромадлар”  счётини киритиш таклиф этилган;
агрокластерларнинг ҳар бир ишлаб чиқариш бўлинмалари учун харажатлар ва даромадларни акс эттирувчи сегментар ҳисобот шакллари ҳамда 9411-9419-“Сотилган маҳсулотлар (турлари) бўйича сотиш харажатлари” счётини киритиш таклиф этилган;
агрокластерларда сотиш жараёнлари аудитини аудитнинг халқаро стандартлари асосида ўтказишга мўлжалланган аудит режаси ва дастури ҳамда ишчи жадвали таклиф этилган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Агрокластерларда сотиш жараёни ҳисоби ва аудитини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
агрокластерларда сотиш жараёнини акс эттирувчи бухгалтерия счётлари, уларда сотиш харажатларини ҳисобга олиш тартиби, сотиш харажатларини сотилган маҳсулотларга тақсимлаш усули таклифи Қишлоқ хўжалиги вазирлиги амалиётига жорий қилинган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2023-йил 13-декабр 07/05/6361-сон маълумотномаси). Натижада, ҳар бир турдаги маҳсулотларни сотиш билан боғлиқ ҳаражатларни алоҳида ҳисобга олиб бориш, ҳар бир сотилган маҳсулот тури бўйича молиявий натижани аниқлаш, субъектда ишлаб чиқарилган ва сотилган маҳсулот турлари бўйича самарадорликни аниқлаш ва харажатларни назорат қилиш имконини бериш билан бирга, сотиш жараёни билан боғлиқ бўлган унумсиз харажатларни камайтириш ҳисобига таннархни 5-7%гача пасайтириш ва сотилган ҳар бир турдаги маҳсулотнинг молиявий натижасини алоҳида аниқлаш имконияти яратилган;
агрокластерларнинг ички бўлинмаларида бир-бирига хомашё (маҳсулотлар) сотишда ўзаро ҳисоб-китоблар учун трансферт баҳоларни белгилаш усули ва уларда қўлланиладиган 9011-“Жавобгарлик марказлари бўйича тайёр маҳсулотлар сотишдан олинган даромадлар” счётини киритиш таклифи Қишлоқ хўжалиги вазирлиги амалиётига жорий қилинган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2023-йил 13-декабр 07/05/6361-сон маълумотномаси). Натижада агрокластерларнинг ички бўлинмалар ўртасидаги ўзаро ҳисоб-китобларни олиб боришни тартибга солиб, ҳар бир ишлаб чиқариш бўлинмасини молия-хўжалик фаолияти билан бирга сотиш жараёнини баҳолаш, маҳсулот (иш, хизмат)ни харидор ва буюртмачиларга сотиш жараёнида ҳар бир маҳсулот (иш, хизмат) сотиш баҳосини шакллантириш ва агрокластерларнинг ҳар бир ишлаб чиқариш бўлинмасини молиявий натижаларини аниқлашга олиб келиб, келгусида олинадиган фойдани кўпайтириш учун бошқарув қарорлари самарадорлигини оширишга эришилган;
агрокластерларнинг ҳар бир ишлаб чиқариш бўлинмалари учун харажатлар ва даромадларни акс эттирувчи сегментар ҳисобот шакллари ҳамда 9411-9419-“Сотилган маҳсулотлар (турлари) бўйича сотиш харажатлари” счётини киритиш таклифи Қишлоқ хўжалиги вазирлиги амалиётига жорий қилинган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2023-йил 13-декабр 07/05/6361-сон маълумотномаси). Натижада сотиш жараёни бўйича ахборотлар ишончлилигини таъминлаб, ахборот олиш тезлигини 8-12% га оширган. Бу ўз навбатида субъектларда маҳсулот (иш, хизмат) сотиш жараёнини тезкор таҳлил қилиш ва назорат қилиш имконини бериб, сотиш жараёнини таҳлил ва назорат қилиш самарадорлигини таъминлаган;
агрокластерларда сотиш жараёнлари аудитини аудитнинг халқаро стандартлари асосида ўтказишга мўлжалланган аудит режаси ва дастури ҳамда ишчи жадвали таклифи Қишлоқ хўжалиги вазирлиги амалиётига жорий қилинган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2023-йил 13-декабр 07/05/6361-сон маълумотномаси) илмий-амалий тавсиялар берилган. Натижада сотиш жараёни аудитини амалга ошириш такомиллаштирилишига ва сотиш жараёни билан боғлиқ хўжалик жараёнларини ўз вақтида ва сифатли назоратдан ўтказишга эришилиб, сотиш жараёнида харажатлар ва даромадлар назоратини таъминлаш, сотиш жараёнини самарали бошқариш ҳамда аудитини соддалаштириш ва ишончлилигини оширган.