Хамдамова Фируза Уразалиевнанинг
юридик фанлар доктори (DSc) диссертация ҳимояси ҳақида ЭЪЛОН

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Рақамли даврда халқаро ҳуқуқнинг ривожланиш тенденциялари ва истиқболлари”, 12.00.10 – Халқаро ҳуқуқ.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.2.DSc/Yu174.   
Илмий раҳбар: Саидов Акмал Холматович, юридик фанлар доктори, академик.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Инсон ҳуқуқлари бўйича Ўзбекистон Республикаси Миллй маркази
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: DSc.11/25.08.2022.Yu.24.01
Расмий оппонентлар:    Нугманов Нугман Абдуллаевич, юридик фанлар доктори, профессор; Тошев Бобоқул Норқобилович, юридик фанлар доктори, профессор; Маткаримова Гулчеҳра Абдусаматовна, юридик фанлар доктори, профессор
Етакчи ташкилот номи: Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги қошидаги Юристлар малакасини ошириш маркази.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
Диссертация иши рус тилида таёрланган.
II. Тадқиқот мақсади: . Тадқиқотнинг мақсади глобал рақамли трансформация шароитида халқаро ҳуқуқни ривожлантиришга оид бир қатор масалаларни кўриб чиқиш ва ўрганиш, рақамли асрда халқаро ҳуқуқ тизимини ривожлантиришнинг асосий тенденциялари ва истиқболларини аниқлаш ҳамда рақамли асрда халқаро ҳуқуқнинг тўла ҳуқуқли субекти сифатида Ўзбекистоннинг мавқеини янада мустаҳкамлаш мақсадида Ўзбекистон Республикаси қонунчилигини ривожлантириш ва халқаро ҳамкорлик бўйича тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
рақамли трансформация шароитида инсон ҳуқуқларини, айниқса, шахсий маълумотларни ҳимоя қилиш ҳуқуқини ҳимоя қилишнинг конституциявий-ҳуқуқий асосларини мустаҳкамлаш зарурлиги асослаб берилган;
  Интернетга бо'лган ҳуқуқни алоҳида конституциявий инсон ҳуқуқи сифатида тан олиш зарурлиги асослаб берилган;
  “Инсон ҳуқуқлари соҳасида таълим ва инновациялар” танловини ташкил этиш орқали рақамлаштириш шароитида инсон ҳуқуқлари соҳасидаги тадқиқотларни фаоллаштириш зарурлиги асослаб берилган;
  рақамли трансформация шароитида инсон ҳуқуқлари соҳасидаги қонунчиликни такомиллаштиришда гендер масалаларини ҳисобга олиш зарурлиги асослаб берилган;
рақамлаштириш масалаларига оид халқаро ҳужжатлар тизимлаштиришди, бу соҳасидаги халқаро ҳужжатларнинг муаллифлик классификацияси тақдим этилган;
рақамли даврда давлатларнинг ҳуқуқий субъектлигига тааллуқли янги халқаро-ҳуқуқий ҳужжатларни, хусусан Давлатларнинг ҳуқуқий субъектлиги тўғрисидаги янги конвенсияни ва Рақамли иқтисодиёт шароитида давлатлараро ҳамкорлик принциплари тўғрисидаги декларациясини қабул қилиш зарурати асослантирилган;
Ўзбекистон Республикасининг рақамли трансформация шароитида юридик кадрлар тайёрлаш зарурати асослантирилган;
Ўзбекистон Республикасини 2030 йилгача илмий-технологик ривожлантириш стратегиясини қабул қилиш зарурати асослантирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Диссертацияда миллий қонунчилик нормаларини такомиллаштириш бўйича тақдим этилган таклифлар қўллаб-қувватланди:
инсон ҳуқуқларини рақамли муҳитда ҳимоя қилишга оид таклифлар Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг шахсга доир маълумотларни ҳимоя қилишга оид 31-моддасини ва Интернет жаҳон ахборот тармоғидан фойдаланиш ҳуқуқини таъминлашга оид 33-моддаси қоидаларини ишлаб чиқишда қўлланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлис ҳуқуридаги Парламент тадқиқотлари институтининг тадқиқот натижаларини жорий қилиш бўйича 2024 йил 13 ноябраги  №01/қ-08-67-сонли маълумотномаси). Таклифларнинг қабул қилиниши рақамли муҳитда инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилишнинг конституциявий-ҳуқуқий асосларини мустаҳкамлашга кўмаклашади.
«Инсон ҳуқуқлари соҳасида таълим ва инновациялар» танловини ўтказиш тўғрисидаги таклиф 2023 йил 7 февралдаги Ўзбекистон Республикаси Президентининг №ПҚ-46-сонли «Ўзбекистон Республикасида Инсон ҳуқуқлари соҳасидаги миллий таълим дастурини тасдиқлаш тўғрисида»ги қарори лойиҳасини ишлаб чиқишда қўлланилган (Инсон ҳуқуқлари бўйича Ўзбекистон Республикаси Миллий марказининг тадқиқот натижаларини жорий қилиш тўғрисидаги 2024 йил 25 сентябрдаги №01/961-сонли маълумотномаси). Мазкур таклифнинг қабул қилиниши рақамли муҳитда инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш бўйича янги тавсияларни ишлаб чиқишга кўмаклашади.
Хотин-қизларни киберзўравонликдан ҳимоя қилиш бўйича гендер қонунчилигига ўзгартиришлар киритиш ҳақидаги таклифлар «Хотин-қизлар ва болалар ҳуқуқлари, эркинликлари ҳамда қонуний манфаатларини ишончли ҳимоя қилиш тизими янада такомиллаштирилиши муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида»ги 829-сонли Қонунини тайёрлашда қўлланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлис ҳуқуридаги Парламент тадқиқотлари институтининг тадқиқот натижаларини жорий қилиш бўйича  2024 йил 13 ноябрдаги01/қ – 08-68-сонли маълумотномаси, Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенатининг Хотин-қизлар ва гендер тенглиги масалалари бўйича қўмитасининг тадқиқот натижаларини жорий қилиш бўйича 2024 йил 23 октябрдаги маълумотномаси). Мазкур таклифнинг қабул қилиниши рақамли муҳитда хотин-қизларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилишга кўмаклашишга қаратилган.