Ботиров Элбек Алишеровичнинг
Фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Туркистон АССРда божхона иши тарихи”, 07.00.01. – Ўзбекистон тарихи (тарих фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.4.PhD/Tar508
Илмий раҳбар: Раҳмонқулова Зумрад Бойхўрозовна, тарих фанлари номзоди, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети, DSc.03/30.12.2019.Tar.01.04.
Расмий оппонентлар: Ерметов Авазбек Абдуллаевич, тарих фанлари доктори, профессор; Хайдаров Муродилла Махмуталиевич, тарих фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот номи: Тошкент давлат иқтисодиёт университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади. Туркистон АССРда божхона органлари фаолияти тарихи ва унинг сиёсий-иқтисодий  таъсирини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Октябр тўнтаришидан сўнг, йирик рус савдогар ва саноатчиларига хизмат қилган, божхона ва тариф сиёсатида фискал мақсадларни кўзлаган империя даври божхона тизими тугатилса-да, бюджет маблағларини Марказ кўрсатмасига мувофиқ совет ҳокимиятининг манфаатлари учун сарфланиши натижасида Туркистон АССРда божхона тизими зарурий маблағлар билан таъминланмаганлиги аниқланган;
Божхона бошқарув тизимини тартибга солувчи марказий ҳукумат қарорлари ва маҳаллий идораларнинг иш юритиш билан боғлиқ ижро ҳужжатлари ўрганилиши асосида Туркистон АССРда 1918-1920-йиллар божхона фаолияти, божхона бўлимларини ташкил этилишида шарт-шароитлар турлича бўлганлиги, узоқ чегара қисмларида жойлашган назорат пост масканларининг хароблиги ва чегара аҳолисини тез-тез бостириб келишлари ёки тўқнашувларда ҳарбий жиҳатдан заифлиги натижасида маълум вақт тартибга олинмаганлиги очиб берилган;
Маҳаллий бошқарув кенгашлари, ҳарбий инқилобий қўмиталар ўлкада мавжуд иқтисодий тузилмаларни бошқаришга тез-тез аралашишлари марказлаштиришга қўл келган бўлса, божхона бошқарув тизими савдо алоқаларини тартибга солиш воситасида иқтисодий мустақилликни мустаҳкамлаш билан бир қаторда сиёсий барқарорликни таъминлашга хизмат қилгани далилланган;
Туркистон генерал-губернаторлик давридан эскириб қолган саноат ва янги ишлаб чиқариш кучларининг йўлга қўйилмагани, ўлкада очарчилик ва озиқ-овқатга бўлган талабнинг ошиши, ташқи савдода монополияни ҳимоя қилиш сабабли чегарадош давлатлардан олиб кириладиган маҳсулотларга юқори бож тарифлари, чегараларни узунлиги ва қўриқлаш имконияти чеклангани ноқонуний товарлар айланмаси – контрабандани кенгайишига хизмат қилганлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Туркистон АССР божхона иши тарихи тадқиқоти давомида илмий натижалар асосида:
Туркистон АССР божхона ишини ташкил этилишининг тарихий жиҳатлари, унинг идоравий-бошқарув тузилиши, тоифавий божхоналар вазифалари, кадрларнинг хизмат мажбуриятлари ва уларнинг ижтимоий таъминоти, марказнинг бож-тариф сиёсати оқибатлари ҳамда Шарқ мамлакатлари билан савдо-сотиқ ва бож муносабатлари каби тадқиқот натижалари Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва Молия вазирлиги ҳузуридаги Божхона қўмитаси Божхона институти ўқув жараёнида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва Молия вазирлиги ҳузуридаги Божхона қўмитасининг 2024-йил 2-майдаги 3/05-24-493-сон маълумотномаси). Ўзбекистон божхона иши тарихига бағишланган маънавий-маърифий тадбирларни янада мазмунли ташкил этиш ҳамда ўтказишга назарий ва амалий имкон берган;
Туркистон АССР божхона фаолиятини тартибга солувчи марказий ҳукумат ва маҳаллий идораларнинг ҳужжатлари, божхона соҳасида молиявий-иқтисодий ахборотларнинг таҳлилий шарҳлари, рўйхатга олиш материаллари, бошқарув иш юритиш ҳужжатлари туркумлаштириш ва тавсифлаш натижалари Ўзбекистон Миллий архивида совет даври архив йўлкўрсаткичларни ишлаб чиқиш фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги қошидаги “Ўзархив” агентлигининг 2024-йил 29-январдаги 01-28-04/167-сон далолатномаси). Натижада, Туркистон АССР ХКС ҳузуридаги Туркистон божхона назорати бошқармаси (Р-330) фонди ҳамда турли соҳаларга оид фондлардан (Р-8, Р-17, Р-25, Р-37) божхона тарихига оид янги архив манбалари илмий муомалага киритилган;  
ХХ аср 20-йилларида совет ҳокимиятининг божхона ишини қайта ташкил қилиш ишлари, норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар орқалини тизимни тартибга солиш, географик жиҳатдан ҳудудларни кенглиги ва чегаралар хавфсизлигини сақлаш ишларини ташкил қилиши, чегарадан ўтиш тартиб-қоидалари, бож-тариф сиёсатининг импорт-экспортга таъсири, контрабанда тарихи ва божхона ходимларини унга қарши кураши билан боғлиқ натижалар ЎзМТРК “Ўзбекистон тарихи” телеканалида эфирга узатилган “Мавзу” кўрсатувининг ссенарийсини тайёрлашда фойдаланилган (ЎзМТРКнинг 2023-йил 20-декабрдаги 06-28/1929-сон маълумотномаси). Кўрсатувда акс этган илмий материаллар Туркистонда совет ҳокимияти ўрнатилиши билан сиёсий ва иқтисодий чегараларни тартибга келтириш, ўрганилаётган даврда Туркистон АССР божхона фаолияти билан боғлиқ бўлган тарихий жараёнларни чуқур англашга ёрдам берган;
Совет ҳукуматининг ўлкада олиб борган иқтисодий колонизация сиёсати, ижтимоий шароитдаги ўзгаришлар, ноқонуний товарлар айланмасини кучайиши, маҳаллий кадрларга  нисбатан олиб борилган тазйиқлар ва ишончсизлик, божхона иши фаолиятида марказнинг монополлаштириш сиёсати моҳиятини очиб берилгани билан боғлиқ тадқиқот натижаларидан  Ўзбекистон Республикаси Ёшлар ишлари агентлигининг миллий тарихни миллий руҳ билан яратиш, иқтисодий саводхонликни тарғиб қилиш ишларида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Ёшлар ишлари агентлигининг 2024-йил 12-мартдаги 2-13-21-955-сон маълумотномаси). Бу ўсиб келаётган ёш авлодни тарих илми, тарихий тафаккур билан қуроллантиришга хизмат қилган.