Jumaniyazova Intizor Atabekovnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Mumtoz matn bilan ishlash metodikasini takomillashtirish (ijod maktablari misolida)”, 13.00.02 – Ta’lim tarbiya nazariyasi va metodikasi (o‘zbek adabiyoti).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2023.2.PhD/Ped5003
Ilmiy rahbar: Husnigul Djuraeva Burievna Jumaxo‘ja filologiya fanlari doktori, dotsent.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti, DSc.03/30.12.2019.Fil.19.01(bir martalik ilmiy kengash).
    Rasmiy opponentlar: Qunduzxon Husanboeva, pedagogika fanlari doktori; Mahkamoy Tursunova pedagogika fanlari nomzodi, dotsent.
Yetakchi tashkilot: Chirchiq davlat pedagogika universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II.Tadqiqotning maqsadi: ijod maktablarida mumtoz matn bilan ishlash metodikasini takomillashtirish uchun tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi quyidagilardan iborat:
    mumtoz adabiyot namunalarini zamonaviy usulda tekshirish, tushuntirish, mumtoz matnni anglashda eng katta to‘siq bo‘lgan til xususiyatlarining murakkabligi bilan bog‘liq muammolarni hal qilish metodikasi, lug‘at bilan ishlashga doir turli usullarni qo‘llash muammosi, matnni tahlil qilish ko‘nikmasini shakllantirishning badiiy-estetik va ilmiy-metodik o‘ziga xosligi dalillangan;
    mumtoz lirik, epik va lirik asarlarni sinflar kesimida oddiydan murakkabga tamoyiliga asoslanib o‘rganish va ularda aks etgan ramziy-majoziy ma’nolarni anglashdagi murakkabliklarni bartaraf etishga oid tavsiyalar berish; tasavvuf ta’limoti to‘g‘risida ilk tushunchani o‘rganish va o‘rgatishga doir tahliliy-uslubiy  mulohazalar berilgan;
    ijod maktablarida mumtoz badiiy tafakkur tarzini rivojlantirish mazkur bosqich adabiy ta’limi samaradorligining bosh omili ekanligi asoslangan, ijod maktablari darsliklarida mumtoz adabiyot namunalari berilishini tahlil qilish orqali mavjud muammo va murakkabliklar aniqlangan va ularni hal etish metodikasi ishlab chiqilgan;
    mumtoz matnni sharhlab o‘qitishda yodlashga asoslangan yondashuvdan chekingan holda kognitiv-pragmatik aspektda usul va metodlar tahlil etilgan bo‘lib, matnni anglash jarayoni bilan bog‘liq osonlashtiruvchi usullar tavsiya sifatida ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Ta’lim tizimida mumtoz matn bilan ishlash metodikasini takomillashtirish borasidagi ilmiy tadqiqot natijalari asosida:
    Ijod maktablari 7-11-sinflarida mumtoz adabiyotni o‘qitish metodikasini takomillashtirish bo‘yicha ishlab chiqilgan tavsiyalar va ularning amaliyotga tatbiq etilganligi, mumtoz matn bilan ishlashda turli interfaol metodlardan foydalanish usullarini yaratish va o‘rganishning yo‘riqlarini amaliy tajriba asosida aniqlanganligiga oid ilmiy xulosalardan Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universitetida 2021-2023-yillarda PF – 201912258 raqamli “O‘zbek adabiyotining ko‘p tilli (o‘zbek, rus, ingliz tillarida) elektron platformasini yaratish” mavzusidagi amaliy loyihada foydalanilgan (Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti 2023-yil 30-noyabrdagi 01/4-2555-son ma’lumotnomasi). Natijada, adabiyot muallimlari uchun dars jarayonida foydalanadigan tavsiyalar va mumtoz matnlarni tahlil qilishda o‘quvchilarning intellektual salohiyatini rivojlantiradigan ta’lim texnologiyalariga doir ilmiy materiallar tayyorlashga asos bo‘lgan;
    Ijod maktablarida o‘quvchilarga mumtoz matn bilan ishlashda turli interfaol metodlardan foydalanish usullarini yaratish, mumtoz ijodkorlarning g‘azal, qit’a va ruboiylarni tahlil qilish yo‘llarini o‘rgatish, dunyo ta’lim tizimida yuz berayotgan yangiliklarni, tadqiqotlarni o‘rganish orqali darsliklar bilan ishlashning interaktiv prinsplarini ishlab chiqish, adabiy ta’limda mumtoz adabiyot namunalarini o‘qitish o‘quvchilarga ulkan didaktik va axloqiy samara keltirishiga oid tavsiya va xulosalardan Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universitetida 2019-2022-yil bajarilgan “AM-F3-201908172-O‘zbek tilining ta’limiy korpusini yaratish” mavzusidagi amaliy loyihada foydalanilgan (Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti 2023-yil 30-noyabrdagi 01/4-2556-son ma’lumotnomasi). Natijada, loyiha mazmuni mumtoz asarlar matni tahliliga oid materiallar bilan boyitilgan.
    Adabiyot darslarida mumtoz lirik janrlarni o‘rganishning yo‘riqlarini amaliy tajriba va kuzatuvlar asosida ishlab chiqilishi, mumtoz matnlarni tahlil qilishda o‘quvchilarning intellektual salohiyatini rivojlantiradigan ta’lim texnologiyalarning yaratilishi, 2022-2023-yillarda nashr etilgan yangi adabiyot darsliklaridagi mumtoz namunalar o‘rganilib, kamchilik va yutuqlar aniqlanganligi, ta’limda mumtoz adabiyot namunalarini o‘qitish o‘quvchilarga ulkan didaktik va axloqiy samara keltirishi yuzasidan xulosalardan O‘zbekiston Respublikasi maktabgacha va maktab ta’limi vazirligida 2023-yilda bajarilgan “SN-53427045-Ta’lim jarayonida interaktiv prinsplarni ishlab chiqish” mavzusidagi amaliy loyihada foydalanilgan. (O‘zbekiston Respublikasi maktabgacha va maktab ta’limi vazirligi 2023-yil 28-dekabr 06-06/3-3534-son ma’lumotnomasi). Natijada, loyiha mazmuni mumtoz matn bilan ishlashga oid metodlarning takomillashtirilishiga xizmat qiladi.