Нурышов Дарменбай Есназаровичнинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ёш курашчиларда базавий элементларни шакллантиришнинг илмий-услубий асосларини такомиллаштириш”, 13.00.04–Жисмоний тарбия ва спорт машғулотлари назарияси ва методикаси (педагогика фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.3.PhD/Ped209.

Илмий раҳбар: Усмонходжаев Талъат Саидович, педагогика фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети, DSc.27.06.2017.Ped.28.01.

Расмий оппонентлар: Сулаймонов Суннатулло Сулаймонович, техника фанлари доктори, профессор; Пулатов Фазлиддин Мухидинович, педагогика фанлари номзоди, доцент.

Етакчи ташкилот: Тошкент давлат педагогика университети.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: ёш курашчиларда базавий элементларни шакллантиришнинг илмий-услубий асосларини такомиллаштириш юзасидан таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

турли тайёргарликка эга бўлган ёш курашчиларнинг базавий техник элементларини шакллантиришда махсус ва акробатик машқларни қўллашнинг нисбий миқдорлари ва мураккаб ҳужум ҳаракатларининг сифат хусусиятлари аниқланган;

турли таёргарлик босқичларида шуғулланувчи ёш курашчилар томонидан машғулотлар ва мусобақалар жараёнида бажарилган аниқ ҳужумлар сони, натижали ҳужумлар сони, ҳужумлар ҳамда мувафаққиятли ҳужумлар оралиғи ва ҳужум ҳаракатларининг самарадорлиги кўрсаткичлари аниқланган;

бошланғич ўргатиш босқичида техник ҳаракатларни бажариш тезлиги (кичик, ўрта, юқори) ва рақиб қаршилиги (кичик, ўрта, юқори) ҳар хил бўлган шароитларда ёш курашчилар базавий элементларини шакллантириш услубияти такомиллаштирилган;

ёш курашчиларда масофа тезлиги ва турли вазндаги рақибларга қарши базавий элементларни қўллаш техник ҳаракатларини шакллантиришнинг уч хил муддатдаги (ҳар ҳафтада, ҳар ойда, ҳар олти ойда) назоратини амалга ошириш услуби асослаб берилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Ёш курашчиларда базавий элементларни шакллантиришнинг илмий-услубий асосларини такомил­лаштириш бўйича ўтказилган тажрибалар асосида:

ёш курашчиларда базавий элементларни шакллантиришда ишлаб чиқилган махсус восита ва услублар болалар ва ўсмирлар спорт мактабларида шуғулла­нувчи спортчиларнинг машғулотлар жараёнига татбиқ этилган (Қорақалпо­ғистон Республикаси Жисмоний тарбия ва спорт вазирлигининг 2018 йил 14 июндаги 01-04/04-928-сон маълумотномаси). Натижада ёш курашчиларнинг оёқ болдири билан ичкаридан оёқни илиб олиш ҳаракатлари самарадорлиги 12-14%га, болдир билан ташқаридан илиш ва кўкракдан олиб отиш ҳаракатлари 21-24%га яхшиланган;

ёш курашчиларда базавий элементларни шакллантиришда ишлаб чиқилган махсус восита ва услублар болалар ва ўсмирлар спорт мактабларида шуғулла­нувчи спортчиларнинг машғулотлар жараёнига татбиқ этилган (Қорақалпо­ғистон Республикаси Жисмоний тарбия ва спорт вазирлигининг 2018 йил 14 июндаги 01-04/04-928-сон маълумотномаси). Натижада ёш курашчиларнинг оёқ болдири билан ичкаридан оёқни илиб олиш ҳаракатлари самарадорлиги 12-14%га, болдир билан ташқаридан илиш ва кўкракдан олиб отиш ҳаракатлари 21-24%га яхшиланган;

бошланғич ўргатиш босқичида техник ҳаракатларни бажариш тезлиги ва рақиб қаршилиги хар ҳил бўлган шароитларда базавий элементларини шакл­лантириш услубияти ёш курашчиларнинг ўқув-машғулотлар жараёнида татбиқ этилган (Ўзбекистон Республикаси Жисмоний тарбия ва спорт давлат қўмита­сининг 2018 йил 9 апрелдаги 01-07-0890-сон маълумотномаси). Натижада ёш курашчиларда ичкаридан ушлаш 15,4-17,2%га, икки оёқ пастидан кушша ва белдан ошириб ташлаш ҳаракатлари 21-23%га, орқадан чалиш 14-15,2%га, болдир билан ичкаридан чил солиш ҳаракати 11-13% га яхшиланган;

масофа тезлиги ва турли вазндаги рақибларга қарши базавий элементларни қўллаш техник ҳаракатларини шакллантиришнинг услуби ёш курашчиларнинг ўқув-машғулотлар жараёнига татбиқ этилган (Ўзбекистон Республикаси Жисмоний тарбия ва спорт давлат қўмитасининг 2018 йил 9 апрелдаги 01-07-0890-сон маълумотномаси). Натижада курашчиларда тиззани ярим букиб, елкадан ошириб ташлаш ҳаракати 17-19%га, елкадан ошириб ташлаш ҳаракати 13-15%га, олдиндан чалиш ҳаракати 19-21%га такомиллашишига хизмат қилган.