Маматова Шаҳноза Бердиқобиловнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): «Иккиламчи органик чиқиндилар ва кимёвий боғловчи моддалар асосида термик барқарор материаллар олиш технологиясини ишлаб чиқиш ва қўлланилиши», 02.00.14 - Органик моддалар ва улар асосида материаллар технологияси (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.4.PhD/Т5188.
Илмий раҳбар: Қурбанов Мингниқул Жумағулович, кимё фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қарши давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Термиз давлат университети, DSc.03/31.01.2023.К/Т.78.01.
Расмий оппонентлар: Нормуродов Бахтиёр Абдуллаевич, техника фанлари доктори, доцент; Аллабердиев Фарҳод Ҳамраевич, кимё фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Урганч давлат унверситети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: иккиламчи органик чиқиндилар ва кимёвий боғловчи моддалар асосида термик барқарор материаллар олиш технологиясини ишлаб чиқиш ва қўлланилишидан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
иккиламчи органик чиқинди ва кимёвий боғлаш хусусиятига эга бўлган моддалар асосида термик барқарор янги полимер материаллари олинган;
иккиламчи органик чиқинди, олтингугурт ва меламин асосида олинган полимер материаллари тузилишидаги кимёвий боғланишлар замонавий физик-тадқиқот усуллари ёрдамида исботланган;
янги турдаги материалларнинг физик кўрсатгичлари: зичлиги 0,9246 г/см3 дан 1,020 г/см3 гача, кислород индекси 23,4 % дан 28,3 % гача, юмшаш ҳарорати 110,80C дан 119,5 0C ҳароратгача ва индуксион оксидланиш вақти 11,2 дақиқадан 14, дақиқага ортиши аниқланган;
иккиламчи органик чиқинди асосида олинган материалларнинг механик хоссалари: чўзилувчанликдаги нисбий узайиши 141-121 камайганлиги, материалларнинг термик барқарорлиги яхшиланганлиги ва оқувчанликнинг ПЕ-меламин-олтингугурт нисбатларида 0,1412 г/10 дақиқага, қолган намуналарда эса оқувчанлик кузатилмаганлиги аниқланган;
олинган полимер материалларининг физик-механик хоссалари иккиламчи полиетилен таркибига киритилган қўшимчаларнинг миқдорий нисбатларига, кимёвий тузилиши ва таркибига боғлиқлик қонуниятлари исботланган;
иккиламчи органик чиқинди ва кимёвий боғловчи моддалар асосида олинган материалларни ишлаб чиқаришнинг мақбул технологик тизими ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Иккиламчи полиетиленни кимёвий боғловчи моддалар билан модификациялаш орқали янги тур материаллар яратиш бўйича олинган натижалар асосида:
иккиламчи органик чиқиндилар ва кимёвий боғловчи моддалар асосида олинган янги материаллар “Шўртан нефт ва газ қазиб чиқариш бошқармаси” АЖда амалиётга жорий қилинган (“Шўртан нефт ва газ қазиб чиқариш бошқармаси” АЖнинг 2024 йил 20 июндаги ОП 25/ЭД-2422-сонли маълумотномаси). Натижада, саноат чиқиндилари ҳисобланган олтингугурт, алюминий оксиди, иккиламчи синтетик полиетилен чиқиндилари ва табиий жун каби маҳсулотларни қайта ишлаш асосида халқ истеъмоли буюмлари олиш имконини берган;
иккиламчи органик чиқиндилар ва кимёвий боғловчи моддалар асосида олинган янги материаллар “Шўртан нефт ва газ қазиб чиқариш бошқармаси” АЖда амалиётга жорий қилинган (“Шўртан нефт ва газ қазиб чиқариш бошқармаси” АЖнинг 2024 йил 20 июндаги ОП 25/ЭД-2422-сонли маълумотномаси). Натижада, ишлаб чиқилган технология ижтимоий ва илмий-техник томондан саноат чиқиндиларини ва маиший қаттиқ чиқиндиларни утилизация қилишда, атроф-муҳит экологиясини яхшилашда ҳамда иқтисодий жиҳатдан юқори самарали истеъмол товарлари ишлаб чиқаришда ижобий натижаларга эришиш имконини берган.