Ўктамова Садоқатхон Муроджон қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): «Шоҳимардонсой дарё ҳавза ландшафтларининг мелиоратив ҳолати ва геоекологик масалалари», 11.00.01 –Табиий география (география фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.2.PhD/Gr250.
Илмий раҳбар: Қўзибоева Озодхон Маҳмудовна, география фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассасалар номи: Қўқон давлат педагогика институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат университети, DSc.03/30.12.2021.Gr.02.07.
Расмий оппонентлар: Уразбаев Абдукарим Кендирбаевич, география фанлари доктори, профессор; Абдуллаев Ботиржон Дадажонович, геология-минералогия фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Ўш давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Шоҳимардонсой дарё ҳавза ландшафтларининг геоекологик ҳолати ва таъсир кўрсатувчи омилларни аниқлаш, мелиоратив ҳолатини баҳолаш ҳамда карталаштириш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ландшафт ва унинг компонентларига Шоҳимардонсой дарё ҳавзасидаги ерларнинг мелиоратив ҳолати, иқлим ўзгариши шароити ва антропоген омил таъсири баҳоланган;
дарё сувининг миқдорий кўрсаткичлари ва ер ости сувлари сатҳининг муайян даврдаги тафовутларини қишлоқ хўжалиги ерларига таъсири бўйича олинган натижалари асосида тупроқ шўрланиши кучайиши мумкин бўлган жойлар олдиндан аниқланган ва унга мос экин турларини жойлаштириш режаси такомиллаштирилган;
математик моделлаштириш ва статистик таққослаш ёрдамида дарё ҳавзасидаги геоекологик вазият ва антропоген тазйиқ натижасида сувнинг кимёвий таркибидаги тафовутлар аниқланган;
Шоҳимардонсой дарё ҳавзаси ландшафтларини ландшафт-мелиоратив, ландшафт-экологик жиҳатдан яхшилаш мақсадида раёнлаштириш ва 1:350 000 масштабли ландшафт-типологик, ландшафт-экологик, ландшафт-мелиоратив раёнлаштириш карталари яратилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Шоҳимардонсой дарё ҳавза ландшафтларининг мелиоратив ҳолати ва геоекологик оқибатларини яхшилаш бўйича ишлаб чиқилган илмий хулоса ва таклифлар асосида:
ландшафт ва унинг компонентларига Шоҳимардонсой дарё ҳавзасидаги ерларнинг мелиоратив ҳолати, иқлим ўзгариши шароити ва антропоген омилларнинг таъсири бўйича баҳолашлардан Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги амалиётида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлигининг 2024-йил 23 июлдаги 03-03/3-7135-сон маълумотномаси). Натижада, иқлим ўзгариши шароитида ерлардан оқилона фойдаланиш, сувни тежаш ишларига моҳиятан янгича ёндашиш имконини берган.
дарё сувининг миқдорий кўрсаткичлари ва ер ости сувлари сатҳининг муайян даврдаги тафовутларини қишлоқ хўжалиги ерларига таъсирининг мониторинги ва башоратлари Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги амалиётига жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлигининг 2024-йил 23 июлдаги 03-03/3-7135-сон маълумотномаси). Натижада, дарё ҳавза ландшафтларида содир бўлиши мумкин бўлган салбий ўзгаришларни олдини олиш учун чора-тадбирлар ишлаб чиқиш имконини берган;
математик моделлаштириш ва статистик таққослаш ёрдамида дарё ҳавзасидаги геоекологик вазият ва антропоген тазйиқ натижасида сувнинг кимёвий бирикмаларидаги аниқланган тафовутларидан Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги амалиётида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлигининг 2024-йил 23 июлдаги 03-03/3-7135-сон маълумотномаси). Натижада, дарё ҳавзасидаги геоекологик вазиятни муҳофаза қилишнинг стратегик йўналишлари ишлаб чиқиш имконини берган;
Шоҳимардонсой ландшафтларини ландшафт-мелиоратив, ландшафт-экологик жиҳатдан яхшилаш мақсадида раёнлаштириш ва 1:350 000 масштабли ландшафт-типологик, ландшафт-экологик, ландшафт-мелиоратив раёнлаштириш карталари Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги тизими амалиётида жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлигининг 2024-йил 23 июлдаги 03-03/3-7135-сон маълумотномаси). Натижада, Шоҳимардонсой дарё ҳавза ландшафтларининг мелиоратив ҳолатини яхшилаш имконини берган.