Мустафоева Холида Хўжагелдиевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтиссослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Бўлажак ўқитувчиларда бадиий асарларни таҳлил қилиш компетенсияларини ривожлантириш методикаси”, 13.00.02 -Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.3.PhD/Ped5073.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат педагогика университети.
Илмий раҳбар: Матенова Юлия Умидовна, филология фанлари номзоди, доцент.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат педагогика университети, DSc.03/30.01.2020.Ped.26.01.
Расмий оппонентлар: Панжиев Қурбонниёз Бердиевич, педагогика фанлари доктори, профессор; Тошматова Мукаррам Жумановна, педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Навоий давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади бўлажак рус тили ва адабиёти ўқитувчиларида бадиий асарни таҳлил қилиш компетенсияларини ривожлантириш методикасини такомиллаштириш бўйича тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
бўлажак ўқитувчиларда бадиий асарларни таҳлил қилиш компетенсияларини ривожлантиришнинг педагогик имкониятлари тузилмаси калит сўзларни идентификациялаш, лексик маъноларнинг ўзаро боғлиқлигини таснифлаш, илдизли сўзларнинг семантик маъносини белгилаш ҳамда матн парадигмасини таҳлил қилиш ва моделлаштириш билан боғлиқ тушунчаларни таълимий мақсадларга мос умумлаштириш асосида аниқлаштирилган;
бўлажак ўқитувчиларда бадиий асарларни таҳлил қилиш компетентлигини ривожлантириш босқичлари мазмунли, ҳиссий тайёргарлик, асарни иккиламчи синтезлаш, бадиий хусусиятларни аниқлаш, визуал материаллар воситасида муаммоли вазиятларни яратиш ва уларни рационал ечимига оид ижодий-фаолиятли ёндашув устуворлигини барқарор таъминлаш асосида такомиллаштирилган;
бўлажак ўқитувчиларида бадиий асарни таҳлил қилиш компетентлигини ривожлантириш модели “Скечтнотинг” технологияси, дебат, чалкаш занжирлар; консептуал жадвал, cасе-студй каби универсал методларнинг умумий элементларини педагогик яхлитлаш ҳамда ўқилган материалларни символик жиҳатга мувофиқ мунтазам такрорлашга йўналтириш асосида такомиллаштирилган;
бўлажак ўқитувчиларда бадиий асарни таҳлил қилиш компетентлигини ривожлантириш методикаси визуал воситалар функсияларига мувофиқ идрок этиш қобилиятини ривожлантириш ҳамда “бадиий асарга шўнғиш” тасаввурийлигини эътиборга олиш, тасвир феъл-атворини идрок этиш, муаллифлик позициясини кўра олиш, асар ғоясини аниқлай олиш кўникмаларини кенгайтиришга устуворлик бериш асосида такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Бўлажак ўқитувчиларда бадиий асарларни таҳлил қилиш компетенсияларини ривожлантириш методикаси бўйича олинган маълумотлар асосида:
бўлажак ўқитувчиларда бадиий асарларни таҳлил қилиш компетенсияларини ривожлантиришнинг педагогик имкониятлари тузилмаси калит сўзларни идентификациялаш, лексик маъноларнинг ўзаро боғлиқлигини таснифлаш, илдизли сўзларнинг семантик маъносини белгилаш ҳамда матн парадигмасини таҳлил қилиш ва моделлаштириш билан боғлиқ тушунчаларни таълимий мақсадларга мос умумлаштириш асосида аниқлаштиришга оид тавсиялар “Рус адабиёти тарихи” фани бўйича ўқув қўлланмасига киритилган (Тошкент давлат педагогика университетининг 2024-йил 28-декабрдаги 11-05-7555/04 рақамли далолатномаси). Натижада, бадиий асарни таҳлил қилиш компетенсиясини ривожлантириш модели тузилган;
бўлажак ўқитувчиларда бадиий асарларни таҳлил қилиш компетентлигини ривожлантириш босқичлари мазмунли, ҳиссий тайёргарлик, асарни иккиламчи синтезлаш, бадиий хусусиятларни аниқлаш, визуал материаллар воситасида муаммоли вазиятларни яратиш ва уларни рационал ечимига оид ижодий-фаолиятли ёндашув устуворлигини барқарор таъминлаш асосида такомиллаштиришга оид тавсиялар “Рус адабиёти тарихи” фани бўйича ўқув қўлланмасига киритилган (Тошкент давлат педагогика университетининг 2024-йил 28-декабрдаги 11-05-7555/04 рақамли далолатномаси). Натижада, бўлажак ўқитувчиларнинг бадиий асарни таҳлил қилиш компетенсиясини ривожлантириш имкони оширилган;
бўлажак ўқитувчиларида бадиий асарни таҳлил қилиш компетентлигини ривожлантириш модели “Скечтнотинг” технологияси, дебат, чалкаш занжирлар; консептуал жадвал, cасе-студй каби универсал методларнинг умумий элементларини педагогик яхлитлаш ҳамда ўқилган материалларни символик жиҳатга мувофиқ мунтазам такрорлашга йўналтириш асосида такомиллаштиришга оид таклифлар “Рус адабиёти тарихи” фани бўйича ўқув қўлланма мазмунига сингдирилган (Тошкент давлат педагогика университетининг 2024-йил 28-декабрдаги 11-05-7555/04 рақамли далолатномаси). Натижада, бўлажак ўқитувчиларда бадиий асар мазмунини таҳлил қилиш ва шу асосида нутқни ўстириш имкони оширилган;
бўлажак ўқитувчиларда бадиий асарни таҳлил қилиш компетентлигини ривожлантириш методикаси визуал воситалар функсияларига мувофиқ идрок этиш қобилиятини ривожлантириш ҳамда “бадиий асарга шўнғиш” тасаввурийлигини эътиборга олиш, тасвир феъл-атворини идрок этиш, муаллифлик позициясини кўра олиш, асар ғоясини аниқлай олиш кўникмаларини кенгайтиришга устуворлик бериш асосида такомиллаштиришга оид таклифлар “Рус адабиёти тарихи” фани бўйича ўқув қўлланма мазмунига сингдирилган (Тошкент давлат педагогика университетининг 2024-йил 28-декабрдаги 11-05-7555/04 рақамли далолатномаси). Натижада оилй таʼлим муассасаларида ўқув жараёни мазмунини бойитиш имкониятлари кенгайтирилди ва рус адабиёти тарихи курсини ўқитиш методикасини бойитишга хизмат қилган.