Adil`gereeva Madina Iskandarovnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I.    Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Bolalarda papillomavirusli infeksiya profilaktikasi va terapiyasiga differensialangan yondashuv”, 14.00.11 – Dermatologiya va venerologiya.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqami: B2020.3.PhD/Tib1422.
Ilmiy rahbar: Yuldashev Muzaffar Akramovich, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent peditriya tibbiyot instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi,  IK raqami: Toshkent pediatriya tibbiyot instituti,_DSc.04/30.12.2019.Tib.29.01.
Rasmiy opponentlar: Vaisov Adxam Shavkatovich, tibbiyot fanlari doktori, professor; Raxmatov Akram Baratovich, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Tibbiyot xodimlarining kasbiy malakasini rivojlantirish markazi.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi bolalarda papilloma virusli infeksiya terapiyasi va profilaktikasiga differensiatsiyalangan yondashuvni optimallashtirishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
klinik taxlillar asosida 98 nafar bemor bolalarda papillomavirusli zararlanishlarning eng ko‘p lokalizatsiyasi qo‘l panjalari 85,7%, oyoq panjalari terisida 8,2% va 6,1% hollarda qo‘l, oyoq panjalari va tana terisida joylashish kombinatsiyasi bo‘lib, 77% holatda zararlanish elementlarining verrukoz xarakterdagi papulalar bilan namoyon bo‘lishi, bolalik davrida terining ushbu sohalarining OPVlariga  yuqori darajada zaifligi va invazivligi  isbotlangan;
virusli so‘gallar bilan kasallangan bolalarda immun tizimi faoliyatining buzilishi sitokin profilining disbalansi bilan ifodalanadigan O‘NO-α konsentratsiyasining o‘rtacha 33,01±1,21 pg/ml oshishi, IL-4 konsentratsiyasining 1,56±0,06 pg/ml, INF-α 37,71±0,77 pg/ml va INF-γ 16,30±0,35 pg/ml pasayishi, virusli kasallik jarayonining asosiy patogenetik triggeri bo‘lib xizmat qilishi va immun tizimining T-xelper xujayraviy immun javobi turdagi faoliyati isbotlangan;
oddiy so‘gallar bilan kasallangan 98 nafar bemor bolalar teri bioptatlarida PZR genotiplash usuli orqali OPVlarning past (HPVlr 58,5%) va yuqori (HPVhr 9,2%) onkogen xavfga ega turlarininig  yuqori darajada 67,7% aniqlanishi, HPVlr 6 turining 29,2% da, HPVlr 11 turining 12,3%da va HPVlr 6 va HPVlr 11 turlarining 12,3% kombinatsiyalangan xolda uchrashi patologik jarayonning onkologik transformatsiyaga xavfsiz kechishi va OPVlarining kontakt yo‘li orqali yuqishi isbotlangan;
 bolalarda virusli so‘gallarni davolashda virusga qarshi immunokorreksiyalovchi "Groprinosin" preparatini va zararlanish o‘choqlarini SO2 lazer yordamida destruksiya qilish orqali ishlab chiqilgan va amaliyotga tadbiq etilgan kompleks davolash usulini qo‘llash asosida IL-4 1,92±0,07 pg/ml, INF-α 42,24±0,99 pg/ml, INF-γ 20,02±0,40 pg/ml sitokinlar disbalansining tiklanishi, O‘NO-α 24,01±1,18 pg/ml konsentratsiyasining pasayishi va residivlar sonining 89%ga qisqarishi, orqali bolalar o‘rtasida odam papillomavirusi infeksiyasining tarqalishini oldini olishga yordam berishi isbotlangan.
IV.Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
 Bolalarda papillomavirus infeksiyasini tashxislash va davolash bo‘yicha olingan natijalar asosida:
birinchi ilmiy yangilik: klinik taxlillar asosida 98 nafar bemor bolalarda papillomavirusli zararlanishlarning eng ko‘p lokalizatsiyasi qo‘l panjalari 85,7%, oyoq panjalari terisida 8,2% va 6,1% hollarda qo‘l, oyoq panjalari va tana terisida joylashish kombinatsiyasi bo‘lib, 77% holatda zararlanish elementlarining verrukoz xarakterdagi papulalar bilan namoyon bo‘lishi, bolalik davrida terining ushbu sohalarining OPVlariga  yuqori darajada zaifligi va invazivligi  isbotlanganligi Respublika ixtisoslashtirilgan dermatologiya va venerologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazining Jizzax viloyati hududiy filialida 2023 yil 25 noyabrdagi 34-sonli buyrug‘i bilan va 2-tumanlararo teri-tanosil kasalliklari dispanserida 2023 yil 27 noyabrdagi 18-sonli buyrug‘i bilan klinik amaliyotga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi Ilmiy-texnik kengashining 2024 yil 25 sentyabrdagi 6-sonli bayonnomasi xulosasi). Ilmiy yangilikning ijtimoiy samaradorligi: asosiy klinik ko‘rsatkichlarni aniqlash papillomavirusli infeksiyani tashxislashda muhim mezon bo‘lib, ularning lokalizatsiyasi xususiyatlarini va patologik jarayonning rivojlanish dinamikasini hisobga olgan holda kasallikni erta bosqichda aniqlash imkonini beradi, bu esa patologik jarayon o‘choqlarini sanatsiya qilish bilan erta terapiyani o‘tkazish, kasallikning qaytalanishining oldini olish va PVIni tarqalishining oldini olish imkonini beradi. Ilmiy yangilikning iqtisodiy samaradorligi: asosiy klinik ko‘rsatkichlarni aniqlash, patologik jarayon o‘choqlarini sanatsiya qilish bilan erta terapiyani o‘tkazish, kasallik qaytalanishining oldini olish va bolalar orasida PVIni tarqalishining oldini olish 98 nafar bemor uchun byudjet va byudjetdan tashqari mablag‘larni 17640000 so‘mga iqtisod qilish imkonini bergan. Xulosa: papillomavirus infeksiyasi bilan kasallangan bolalarni erta tashxislash va davolash bir nafar bemor hisobiga byudjet va byudjetdan tashqari mablag‘larni 90000 so‘mga iqtisod qilish imkonini bergan;
ikkinchi ilmiy yangilik: virusli so‘gallar bilan kasallangan bolalarda immun tizimi faoliyatining buzilishi sitokin profilining disbalansi bilan ifodalanadigan O‘NO-α konsentratsiyasining o‘rtacha 33,01±1,21 pg/ml oshishi, IL-4 konsentratsiyasining 1,56±0,06 pg/ml, INF-α 37,71±0,77 pg/ml va INF-γ 16,30±0,35 pg/ml pasayishi, virusli kasallik jarayonining asosiy patogenetik triggeri bo‘lib xizmat qilishi va immun tizimining T-xelper xujayraviy immun javobi turdagi faoliyati isbotlanganligi O‘zbekiston Respublikasi Dermatovenerologiya ixtisoslashtirilgan ilmiy-amaliy tibbiyot markazining Jizzax viloyati hududiy filiali klinik amaliyotiga 25.11.2023 yildagi 34-sonli buyrug‘i bilan va 2-sonli tumanlararo teri-tanosil kasalliklari dispanseri klinik amaliyotiga 27.11.2023 yildagi 18-sonli buyrug‘i bilan joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi Ilmiy-texnik kengashining 2024 yil 25 sentyabrdagi 6-sonli bayonnomasi xulosasi). Ilmiy yangilikning ijtimoiy samaradorligi: asosiy immunologik ko‘rsatkichlarni erta aniqlash immun tizimining faoliyat turini baholashga imkon beradi, bu esa virusga qarshi immun tizimi javobining muhim qismi bo‘lgan immunopatogenetik terapiyani to‘g‘ri tanlashga, PVIni sanatsiya qilish va shu bilan erta bosqichda kasallikning qaytalanishini oldini olish imkonini beradi. Ilmiy yangilikning iqtisodiy samaradorligi: sitokin profili va immunitet tizimining faoliyat turini aniqlash bilan erta tashxislash, OPV bilan og‘rigan bolalarda immunokorreksiyalovchi terapiyani adekvat tanlash 98 nafar bemor uchun byudjet va byudjetdan tashqari mablag‘larni 12740000 so‘mga iqtisod qilish imkonini bergan. Xulosa: papillomavirus infeksiyasi bilan kasallangan bolalarni erta tashxislash va davolash 1 nafar bemor hisobiga byudjet va byudjetdan tashqari mablag‘larni 130000 so‘mga iqtisod qilish imkonini bergan;
uchinchi ilmiy yangilik: oddiy so‘gallar bilan kasallangan 98 nafar bemor bolalar teri bioptatlarida PZR genotiplash usuli orqali OPVlarning past (HPVlr 58,5%) va yuqori (HPVhr 9,2%) onkogen xavfga ega turlarininig  yuqori darajada 67,7% aniqlanishi, HPVlr 6 turining 29,2% da, HPVlr 11 turining 12,3%da va HPVlr 6 va HPVlr 11 turlarining 12,3% kombinatsiyalangan xolda uchrashi patologik jarayonning onkologik transformatsiyaga xavfsiz kechishi va OPVlarining kontakt yo‘li orqali yuqishi isbotlanganligi Jizzax viloyati hududiy filiali Respublika ixtisoslashtirilgan dermatovenerologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazining 2023 yil 25 noyabrdagi 34-sonli buyrug‘i va 2-tuman aro teri-tanosil kasalliklari dispanserining 2023 yil 27 noyabrdagi 18-sonli buyrug‘i bilan klinik amaliyotga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi Ilmiy-texnik kengashining 2024 yil 25 sentyabrdagi 6-sonli bayonnomasi xulosasi). Ilmiy yangilikning ijtimoiy samaradorligi: onkopotentsial past va yuqori xavfga ega bo‘lgan OPVlarni erta tashxislash proliferativ patologik jarayonning kechish turini aniqlashga imkon beradi, bu esa terapiyani to‘g‘ri tanlashga va PVIni tarqalishini oldini olishga yordam beradi. Ilmiy yangilikning iqtisodiy samaradorligi: OPVni erta tashxislash, OPV bilan kasallangan bolalarni virusga qarshi davolashni adekvat tanlash asosida 98 nafar bemor uchun byudjet va byudjetdan tashqari mablag‘larni 12740000 so‘mga iqtisod qilish imkonini bergan. Xulosa: papillomavirus infeksiyasi bilan kasallangan bolalarni erta tashxislash va davolash 1 nafar bemor hisobiga byudjet va byudjetdan tashqari mablag‘larni 130000 so‘mga iqtisod qilish imkonini bergan;
to‘rtinchi ilmiy yangilik: bolalarda virusli so‘gallarni davolashda virusga qarshi immunokorreksiyalovchi "Groprinosin" preparatini va zararlanish o‘choqlarini SO2 lazer yordamida destruksiya qilish orqali ishlab chiqilgan va amaliyotga tadbiq etilgan kompleks davolash usulini qo‘llash asosida IL-4 1,92±0,07 pg/ml, INF-α 42,24±0,99 pg/ml, INF-γ 20,02±0,40 pg/ml sitokinlar disbalansining tiklanishi, O‘NO-α 24,01±1,18 pg/ml konsentratsiyasining pasayishi va residivlar sonining 89%ga qisqarishi, orqali bolalar o‘rtasida odam papillomavirusi infeksiyasining tarqalishini oldini olishga yordam berishi isbotlanganligi Jizzax viloyati hududiy filiali Respublika ixtisoslashtirilgan dermatovenerologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazining 2023 yil 25 noyabrdagi 34-sonli buyrug‘i va 2-sonli tumanlararo teri-tanosil kasalliklari dispanserining 2023 yil 27 noyabrdagi 18-sonli buyrug‘i bilan klinik amaliyotga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi Ilmiy-texnik kengashining 2024 yil 25 sentyabrdagi 6-sonli bayonnomasi xulosasi). Ilmiy yangilikning ijtimoiy samaradorligi: papillomavirus infeksiyasini davolashning ishlab chiqilgan kompleks usuli PVIning patologik o‘choqlarini erta sanatsiya qilish, kasallikning qaytalanish sonini kamaytirish imkonini beradi, bu esa bolalar orasida papillomavirus infeksiyasining tarqalishining oldini olishga yordam beradi. Ilmiy yangilikning iqtisodiy samaradorligi: ishlab chiqilgan kompleks davolash usulining joriy etilishi 98 nafar bemor uchun byudjet va byudjetdan tashqari mablag‘larni 16660000 so‘mga iqtisod qilish imkonini bergan. Xulosa: papillomavirus infeksiyasi bilan kasallangan bolalarni erta tashxislash va davolash bir nafar bemor hisobiga byudjet va byudjetdan tashqari mablag‘larni 170000 so‘mga iqtisod qilish imkonini bergan.