Усмонов Бахтиёр Ботировичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ўзбекистон Республикаси ва Тожикистон Республикаси ўртасидаги давлатлараро муносабатлар ва ҳамкорлик алоқалари”, 07.00.05-Халқаро муносабатлар ва ташқи сиёсат тарихи.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.2.PhD/Tar1147.
Илмий раҳбар: Нуриддинов Эркин Зухриддинович, тарих фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Гулистон давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат шарқшунослик университети, DSc.03/31/01/2024/Tar.21.03  Расмий оппонентлар:
Рахимов Мирзоҳид Акрамович, тарих фанлари доктори, профессор.
Бўронов Сухроб Мухаммади ўғли, сиёсий фанлар бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот: Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Ўзбекистон Республикаси ва Тожикистон Республикаси ўртасидаги давлатлараро муносабатлар ва ҳамкорлик алоқаларининг тарихий шаклланиш шарт-шароитлари ва ривожланиш йўналишларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
Давлатлар ўртасидаги ҳамкорлик ва давлатлараро муносабатлар икки даврга –яъни 1992-2016 йилларда Тожикистондаги беқарор ички сиёсий вазият ва икки давлат ўртасидаги ҳал этилмаган ва ўз ечимини топмаган масалалар билан боғлиқ давр ва 2017-2024-йилларда икки давлат ўртасидаги сиёсий, савдо-иқтисодий, маданий-гуманитар соҳадаги муносабатлар фаоллашган ва стратегик шериклик ҳамда иттифоқчилик даражасидаги ҳамкорлик муносабатлари ўрнатилган даврларга бўлиниши асосланган;
узоқ муддатли истиқболда иқтисодий шерикликнинг янги модели асосида икки давлат ўртасида “ягона минтақавий бозорни” шакллантириш ва инвестициявий жозибадорликни ошириш бўйича комплекс чора-тадбирларни қабул қилиш, иқтисодиётнинг барча соҳаларида инновацион усулларини жорий этиш – стратегик мақсад бўлиши кераклиги ва иқтисодий муносабатларнинг ижобий динамикаси энг аввало халқларнинг ижтимоий-иқтисодий турмуш тарзига ижобий тасир кўрсатиши асослаб берилган;
Ўзбекистон ташқи сиёсат векторида Тожикистон билан муносабатларнинг тез нормаллашуви фонида, “Марказий Осиё минтақасида тинчлик, барқарорлик ва барқарор ривожланишни таъминлаш бўйича минтақавий ва халқаро ҳамкорликни мустаҳкамлаш” резолюцияси доирасида миллий ва минтақавий хавфсизликни таъминлаш призмаси ўзгариб икки мамлакатнинг ядро қуролидан ҳоли ҳудудни яратиш, хавфсизлик, тинчлик, барқарор ривожланишни таъминлаш, диний экстремизм, терроризм, трансмиллий уюшган жиноятчиликка қарши курашишдаги ҳамкорликни кучайтириши натижасида мамлакатлар ўз ташқи сиёсатида бу борадаги асосий константаларини қайта кўриб чиққанлиги асосланган;
халқаро муносабатларда маданий-гуманитар соҳадаги алоқалар халқ дипломатияси ролини ўтаб давлатлараро алоқаларни мустаҳкамлашга хизмат қилиши, хусусан Ўзбекистон-Тожикистон ўртасидаги ўтказилган халқаро медиа платформалар, таълим форумлари, қолаверса туризм сектори ҳамкорликнинг янги драйверига айланиб “Битта тур — бутун минтақа” тамойили бўйича миллий, маданий-тарихий мероснинг умумийлигини ҳисобга олган ҳолда, халқларимизнинг минтақа келажаги учун дахлдорлиги, бирдамлиги, ягона ўтмиш ва умумий келажак нуқтайи назаридан стратегик шериклик ва иттифоқчилик даражасидаги ҳамкорлик доирасида икки халқ ўртасидаги муносабатларни мустаҳкамланишига хизмат қилаётганлиги аниқ ҳаётий мисоллар билан исботланган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. “Ўзбекистон Республикаси ва Тожикистон Республикаси ўртасидаги давлатлараро муносабатлар ва ҳамкорлик алоқалари” мавзуси бўйича ишлаб чиқилган хулоса ва таклифлар асосида:
Икки давлат ўртасида 1992-йилда дипломатик алоқалар ўрнатилганига қарамай, давлатлараро муносабатлар ва ҳамкорлик, Тожикистонда фуқаролар уруши якунланганидан кейин ривожланганлиги, асосий ҳал қилувчи ҳужжатлар яқин қўшничилик ва ҳамкорлик тўғрисидаги “Дўстлик” шартномаси (1993-йил), “Абадий дўстлик” тўғрисидаги шартнома (2000-йил), стратегик шериклик тўғрисидаги шартнома (2018-йил), иттифоқчилик шартномалари эканлиги илмий жиҳатдан асослаб берилган (Ўзбекистон Республикаси Маданият вазирлиги ҳузуридаги Миллатлараро муносабатлар ва хорижий мамлакатлар билан дўстлик алоқалари қўмитасининг 2024-йил 28-майдаги 14-07-884-сонли маълумотномаси). Натижада, олинган маълумотлар асосида давлатлар ўртасидаги ҳамкорлик ва давлатлараро ҳамкорликнинг икки даври – 1992-2016-йиллар; – 2017-2024-йиллардаги муносабатларнинг фарқли жиҳатлари аниқланган ва мавзу доирасида яхлит илмий асос яратилган бўлиб, мазкур маълумотлар давлатлараро дўстлик алоқаларини янада мустаҳкамлаш юзасидан илмий статистик ва аналитик материаллар тайёрлашда фойдаланилган.
“Ўзбекистон тарихи” телеканалида эфирга узатилган “Тақдимот” кўрсатуви ссенарийсини тайёрлашда мамлакатимизнинг Марказий Осиё давлатлари билан ташқи сиёсат ва халқаро ҳамкорлиги бўйича, жумладан Тожикистон билан давлатлараро муносабатлар ва ҳамкорлик масалалари тўғрисидаги маълумотлардан фойдаланилган. Дастурда узоқ муддатли истиқболда иқтисодий шерикликнинг янги модели асосида икки давлат ўртасида “ягона минтақавий бозорни” шакллантириш ва инвестициявий жозибадорликни ошириш бўйича комплекс чора-тадбирларни қабул қилиш, иқтисодиётнинг барча соҳаларида инновацион усулларини жорий этиш тўғрисида фикр ва мулоҳазалар берилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон телерадиоканали” давлат муассасасини 2024-йил 7-май 06-31-617-сонли маълумотномаси). Натижада иқтисодий муносабатларнинг ижобий динамикаси энг аввало халқларнинг ижтимоий-иқтисодий турмуш тарзига ижобий тасир кўрсатиши, бу бизнинг стратегик мақсадимиз бўлиши лозимлиги хусусидаги илмий асос яратилган;
Дипломатик муносабатлар ва ҳамкорлик тарихи Тожикистон ташқи сиёсий фаолиятининг шаклланиш босқичларига узвий боғлиқ бўлиб келган. “Ўзбекистон” телеканилада эфирга узатилган “Рангин камон” кўрсатувида мамлакатларимиз ўртасидаги ўзаро давлатлараро муносабатлар ва ҳамкорлик алоқалари бўйича турли жараёнларга оид масалалар тарихийлик жиҳатидан таҳлил қилинган. Жумладан, “Марказий Осиё минтақасида тинчлик, барқарорлик ва барқарор ривожланишни таъминлаш бўйича минтақавий ва халқаро ҳамкорликни мустаҳкамлаш” резолюцияси доирасида миллий ва минтақавий хавфсизликни таъминлаш масалалари таҳлил қилинди (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон телерадиоканали” давлат муассасасининг     2024-йил 7-май 06-31-617 рақамли маълумотномаси). Натижада, икки давлатнинг миллий ва минтақавий хавфсизликни таъминлаш призмаси тўғрисида яхлит илмий асосланган маълумотлар базаси яратилган;
халқаро муносабатларда маданий-гуманитар соҳадаги алоқалар халқ дипломатияси ролини ўтаб давлатлараро алоқаларни мустаҳкамлашга хизмат қилиши, хусусан Ўзбекистон-Тожикистон ўртасидаги ўтказилган халқаро медиа платформалар, таълим форумлари, қолаверса туризм сектори ҳамкорликнинг янги драйверига айланиб “Битта тур — бутун минтақа” тамойили бўйича миллий, маданий-тарихий мероснинг умумийлигини ҳисобга олган ҳолда, халқларимизнинг минтақа келажаги учун дахлдорлиги, бирдамлиги, ягона ўтмиш ва умумий келажак нуқтайи назаридан стратегик шериклик ва иттифоқчилик даражасидаги ҳамкорлик доирасида икки халқ ўртасидаги муносабатларни мустаҳкамланишига хизмат қилаётганлиги тўғрисида ҳаётий мисоллар берилган. Натижада, мазкур тадқиқот материалларидан Ўзбекистон Республикаси Маънавият ва маърифат марказининг 2022-2023-йилларда ўтказилган тарғибот фаолиятида(Ўзбекистон Республикаси Маънавият ва марифат марказининг 2023-йил 24-октябрдаги 397-сонли далолатномаси), ҳамда Ўзбекистон Ёшлар иттифоқининг устувор йўл хариталари, дастурлари, тарғибот тадбирларида фойдаланилган(Ўзбекистон Республикаси Ёшлар иттифоқи марказий кенгашининг 2023-йил 6-декабрдаги 04-13/1063-сонли далолатномаси).