Otepbergenova Guzzal Omirbaevnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri: «I.Yusupov lirikasida troplarning badiiylik xizmati», 10.00.12 – Qoraqalpoq adabiyoti (filologiya fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2022.1.PhD/Fil2358.
Ilmiy rahbarning F.I.Sh., ilmiy darajasi va unvoni: Orazimbetov Quwanishbay Kelimbetovich, filologiya fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Qoraqalpoq davlat universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Qoraqalpoq davlat universiteti, DSc.03/30.04.2021.Fil.20.01.
Rasmiy opponentlarning F.I.Sh., ilmiy darajasi va unvoni: Bekbergenova Ziyada Utepovna, filologiya fanlari doktori (DSc), professor; Dabilov Perdegaliy Abatbaevich, filologiya fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD).
Yetakchi tashkilot: Navoiy davlat universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II.Tadqiqotning maqsadi I.Yusupov lirikasi poetik tilining o‘ziga xosligi, shoir lirikasining tili orqali qoraqalpoq adabiy tilining rivojlanishi, troplarning badiiy obraz yaratishdagi xizmati, badiiy vazifasi, emotsional-ekspressiv ta’sirchanligini aniqlashdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
I.Yusupov lirikasining chuqur obrazliligi, leksik boyligi, badiiy obraz yaratishdagi poetik tildan foydalanish mahorati va badiiy obrazlilikni ta’minlaydigan leksik elementlar alohida xizmat qilishining hamda qoraqalpoq badiiy tili rivojining  nazariy asoslari ochib berilgan;
I.Yusupovning shoirona, poetik tajribasi natijasida yuzaga kelgan yakka troplari (metafora, ramz, metonimiya, sinekdoxa va h.k.) va ularning obraz yaratishdagi poetik xizmati, his-tuyg‘ularini ixcham, aniq etkazishda, estetik va emotsional-ekspressiv ta’sirchanlik ko‘rsatishdagi badiiy obrazlilik vazifasi isbotlangan;
I.Yusupov lirikasida jonli predmetga xos bolgan voqea-hodisalarning jonsiz narsalarga ko‘chishi, o‘xshatilishi, ya’ni jonlantirish orqali yasalgan metaforalar, mavhum tushunchalarning zotlashishi orqali yasalgan metaforalar, diqqatni o‘zgartirish orqali yasalgan metaforalarning obraz yaratishdagi ijtimoiy-siyosiy voqealarga, tabiat hodisalariga va lirik qahramonning ruhiy kechinmalarini berishdagi xizmati ochib berilgan;
I.Yusupov lirikasida troplarning (metonimiya, o‘xshatish, epitet, qayta nomlash (perifrazalar)) qo‘llanish xususiyatlari, estetik ta’sirchanligi, obraz yaratishdagi fikrni ixcham va obrazli ifodalash xizmati va badiiylikni ta’minlashdagi turli xulq-atvor tavsiflarini, xarakterini, qarashlarini, psixologik holatlarini, portretini badiiy-estetik ta’sir etishdagi vazifasi aniqlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. I.Yusupov lirikasida troplarning badiiy xizmatini o‘rganish jarayonida olingan ilmiy natijalar asosida:
lirik asarlarda poetik tilning nazariy asoslari, shoir I.Yusupov lirikasining poetik tili orqali qoraqalpoq badiiy adabiy tilining rivojlanishi bo‘yicha ilmiy-nazariy xulosalardan O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Qoraqalpog‘iston bo‘limi Qoraqalpoq gumanitar fanlar ilmiy-tadqiqot institutining FA-F-1-005-sonli «Qoraqalpoq folklorshunosligi va adabiyotshunoslik tarixini ilmiy o‘rganish» (2017-2020 yy.) mavzusidagi fundamental loyihalarda foydalanilgan (Fanlar akademiyasi Qoraqalpog‘iston bo‘limi Qoraqalpoq gumanitar fanlar ilmiy-tadqiqot institutining 2024-yil 5-iyuldagi 261/1-son ma’lumotnomasi). Natijada, poetik tilning nazariy asoslari, qoraqalpoq adabiyotshunosligida o‘rganilish tarixiga bog‘liq ilmiy-nazariy qarashlar yangi ma’lumotlar bilan boyitilgan va takomillashtirilgan;
I.Yusupov lirikasida yakka mualliflik troplar (metaforalar, metonimiyalar, sinekdoxalar va h.k) va ularning his-tuygularni, fikrlarni emotsional etkazib berish, badiiylikni ta’minlash vazifasi hamda badiiy adabiyot, xalqning madaniy turmushi va ruhiy olamining rivojlanishida va I.Yusupovning ijodiyoti, poetik olami, shoir lirikasida metaforalarning bir necha turlari, ayniqsa, jonlantirish orqali yasalgan metaforalar, otlashish orqali yasalgan metaforalar va diqqatni o‘zgartirish orqali yasalgan metaforalar, ularning badiiy obrazlilikni ta’minlashdagi ahamiyati kabi xulosa va ilmiy tavsiyalardan Qoraqalpog‘iston Respublikasi Madaniyat vazirligining 2024-2025-yillarga mo‘ljallangan ish-rejasi bir qator bandlarining ijrosini ta’minlashda nazariy-metodologik asos sifatida foydalanilgan (Qoraqalpog‘iston Respublikasi Madaniyat vazirligining 2024-yil 29-maydagi 7-03/1224-son ma’lumotnomasi). Natijada, o‘quvchi-yoshlarni ma’naviy-ma’rifiy fazilatlarini takomillashtirish, yoshlarni Vatanparvarlik ruhida tarbiyalashda muhim ahamiyatga ega bo‘lgan;
I.Yusupov lirikasida troplarning obraz yaratishdagi xizmati, hodisa yoki voqeaga nisbatan lirik qahramonning kechinmalarini bildirishdagi vazifasi bo‘yicha ilmiy-nazariy xulosalardan Qoraqalpog‘iston Respublikasi telaradiokompaniyasining «Qoraqalpog‘iston» telekanalining «Assalomu-alaykum, Qoraqalpog‘iston», «Gavhar so‘zlar», «Adabiyot bo‘stoni» va boshqa ko‘rsatuvlarni tayyorlashda, «Qoraqalpog‘iston» radiokanalining «Xayrli tong», «Adabiyot va davr» eshittirishlarini tayyorlashda foydalanilgan (Qoraqalpog‘iston Respublikasi Telaradiokompaniyasining 2024-yil 26-iyundagi 05-22/292-son ma’lumotnomasi). Natijada, I.Yusupov lirikasida troplarning obraz yaratishdagi va asarda badiiylikni ta’minlashdagi xizmati, poetik mahorati, asar g‘oyasining inson tarbiyasidagi ahamiyati va ta’lim-tarbiya jarayonida adabiyot tarixi materiallaridan foydalanishning yangi metodlari haqida keng tomoshabinlar auditoriyasiga ma’lumotlar berilgan.