Fayzillaeva Gulnora Ibragimovnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Asoratlangan jigar fibrozida morfoelastometrik parametrlarning qiyosiy tavsifi (klinik eksperimental tadqiqot)», 14.00.02 – Morfologiya.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2024.2.PhD/Tib4435.
Ilmiy rahbar: Abdullaeva Muslima Axadovna, tibbiyot fanlari doktori.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Buxoro davlat tibbiyot instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Buxoro davlat tibbiyot instituti, DSc.04/29.02.2024.Tib.93.01.
Rasmiy opponentlar: Zokirova Nargiza Baxodirovna, tibbiyot fanlari doktori; Mirsharapov Utkur Mirsharapovich tibbiyot fanlari doktori, professor;
Yetakchi tashkilot: Sankt-Peterburg davlat universiteti (Rossiya Federatsiyasi)
Dissertatsiya yo‘nalishi: amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: jigar fibrozining murakkab morfoelastometrik ko‘rsatkichlarining qiyosiy xususiyatlarini aniqlashdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
laboratoriya hayvonlarining jigarida toksik moddalar ta’sirida katta va kichik tomchilar bilan yog‘li degeneratsiya, darvoza venasi sohasida limfotsitar infiltratsiya hamda qon tomir devorining qalinlashishi, xolestaz, sinusoidal bo‘shliq va mayda qon ketishlar, ikki yadroli gepatotsitlar sonining ko‘payishi kabi patomorfologik o‘zgarishlar kelib chiqishi aniqlangan;
jigar kasallilklarida qovoq yog‘i bilan korreksiyasidan so‘ng patomorfologik belgilarning past intensivlikda namoyon bo‘lishi natijasida jigar tarkibiy hamda funksional faolligining tiklanishida muhim davo vositasi ekanligi isbotlangan;
eksperimental modelda qovoq yog‘i bilan korreksiyalashdan oldingi va keyingi jigar fibrozi darajasi hamda immunogistoximiya tadqiqot usuli yordamida CD 68 markerining ekspressiyasi baholangan bo‘lib, jigar kasalliklarini davolashda qovoq yog‘ining ahamiyati isbotlangan;
surunkali jigar kasalliklari bo‘lgan va bo‘lmagan COVID-19 bilan og‘rigan bemorlarda biokimyoviy qon parametrlari bilan jigarning fibroskopik ko‘rinishidagi miqdoriy parametrlari o‘rtasida korrelyasion tekshirishlar natijasida bog‘liqlik mavjudlagi aniqlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Jigarning asoratlangan fibrozida morfoelastometrik ko‘rsatkichlarning qiyosiy tavsiflarini asoslash bo‘yicha olingan ilmiy natijalarga asosida:
birinchi ilmiy yangilik: laboratoriya hayvonlarining jigarida toksik moddalar ta’sirida katta va kichik tomchilar bilan yog‘li degeneratsiya, darvoza venasi sohasida limfotsitar infiltratsiya hamda qon tomir devorining qalinlashishi, xolestaz, sinusoidal bo‘shliq va mayda qon ketishlar, ikki yadroli gepatotsitlar sonining ko‘payishi kabi patomorfologik o‘zgarishlar kelib chiqishi aniqlanganligi bo‘yicha "Hayvonlarni eksperimental o‘rganish orqali post-kovid jigar asoratlari tashxisini optimallashtirish usuli" deb nomlangan uslubiy tavsiya tarkibiga kiritilgan. Mazkur tavsinoma Abu Ali ibn Sino nomidagi Buxoro davlat tibbiyot instituti Ekspertlar kengashining 2023 yil 18 iyuldagi 23- m/076-son qarori bilan tasdiqlangan. Bu taklif Buxoro viloyat ko‘p tarmoqli tibbiyot markazining 01.08.2024 yildagi 01-son va Buxoro shahar tibbiyot birlashmasining 01.05.2024 yildagi 7-2-42-TV/2024-sonli buyruqlari bilan amalda tatbiq etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy-texnik kengashning 2024 yil 22 oktyabrdagi 07/94-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorlik: jigar fibrozisi uchun qovoq yog‘idan foydalanish ushbu kasallikdagi asoratlar va nogironlikning oldini olish uchun profilaktika va terapevtik tadbirlarni ishlab chiqishni yaxshiladi. Iqtisodiy samaradorlik: jigar to‘qimalarining yangilanishini yaxshilash vositasi sifatida qovoq yog‘idan foydalanish va kasallikning dastlabki bosqichida jigarning fibroskopik rasmining morfometrik parametrlarini baholash davolash samaradorligini oshiradi, natijada, bemorlarga sarflangan 445 ming so‘m byudjet mablag‘lari tejaldi.
ikkinchi ilmiy yangilik: jigar kasallilklarida qovoq yog‘i bilan korreksiyasidan so‘ng patomorfologik belgilarning past intensivlikda namoyon bo‘lishi natijasida jigar tarkibiy hamda funksional faolligining tiklanishida muhim davo vositasi ekanligi “Hayvonlarni eksperimental o‘rganish orqali post-kovid jigar asoratlari diagnostikasini optimallashtirish usuli” deb nomlangan uslubiy tavsiyanomaga singdirilgan. Bu taklif Buxoro viloyat ko‘p tarmoqli tibbiyot markazining 01.08.2024 yildagi 01-son va Buxoro shahar tibbiyot birlashmasining 01.05.2024 yildagi 7-2-42-TV/2024-sonli buyruqlari bilan amalda tatbiq etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy-texnik kengashning 2024 yil 22 oktyabrdagi 07/94-son xulosa). Ijtimoiy samaradorlik: jigar fibrozisi uchun qovoq yog‘idan foydalanish ushbu kasallikdagi asoratlar va nogironlikning oldini olish uchun profilaktika va terapevtik tadbirlarni ishlab chiqishni yaxshiladi. Iqtisodiy samaradorlik: jigar to‘qimalarining yangilanishini yaxshilash vositasi sifatida qovoq yog‘idan foydalanish va kasallikning dastlabki bosqichida jigarning fibroskopik rasmining morfometrik parametrlarini baholash davolash samaradorligini oshiradi, natijada , bemorlarga sarflangan 445 ming so‘m byudjet mablag‘lari tejaldi.
uchinchi ilmiy yangilik: eksperimental modelda qovoq yog‘i bilan korreksiyalashdan oldingi va keyingi jigar fibrozi darajasi hamda immunogistoximiya tadqiqot usuli yordamida CD 68 markerining ekspressiyasi baholangan bo‘lib, jigar kasalliklarini davolashda qovoq yog‘ining ahamiyati “Hayvonlarni eksperimental o‘rganish orqali post-kovid jigar asoratlari tashxisini optimallashtirish usuli” deb nomlangan uslubiy tavsiya tarkibiga kiritilgan. Mazkur tavsiyanoma Abu Ali ibn Sino nomidagi Buxoro davlat tibbiyot instituti Ekspertlar kengashining 2023 yil 18 iyuldagi 23- m/076-son qarori bilan tasdiqlangan. Bu taklif Buxoro viloyat ko‘p tarmoqli tibbiyot markazining 01.08.2024 yildagi 01-son va Buxoro shahar tibbiyot birlashmasining 01.05.2024 yildagi 7-2-42-TV/2024-sonli buyruqlari bilan amalda tatbiq etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy-texnik kengashning 2024 yil 22 oktyabrdagi 07/94-son xulosa). Ijtimoiy samaradorlik: jigar fibrozisi uchun qovoq yog‘idan foydalanish ushbu kasallikdagi asoratlar va nogironlikning oldini olish uchun profilaktika va terapevtik tadbirlarni ishlab chiqishni yaxshiladi. Iqtisodiy samaradorlik: jigar to‘qimalarining yangilanishini yaxshilash vositasi sifatida qovoq yog‘idan foydalanish va kasallikning dastlabki bosqichida jigarning fibroskopik rasmining morfometrik parametrlarini baholash davolash samaradorligini oshiradi, natijada, bemorlarga sarflangan 445 ming so‘m byudjet mablag‘lari tejaldi.
to‘rtinchi ilmiy yangilik: surunkali jigar kasalliklari bo‘lgan va bo‘lmagan COVID-19 bilan og‘rigan bemorlarda biokimyoviy qon parametrlari bilan jigarning fibroskopik ko‘rinishidagi miqdoriy parametrlari o‘rtasida korrelyasion tekshirishlar natijasida bog‘liqlik mavjudlagi “Hayvonlarni eksperimental o‘rganish orqali post-covid jigar asoratlari diagnostikasini optimallashtirish usuli” deb nomlangan uslubiy tavsiya tarkibiga kiritilgan. Mazkur tavsiyanoma Abu Ali ibn Sino nomidagi Buxoro davlat tibbiyot instituti Ekspertlar kengashining 2023 yil 18 iyuldagi 23- m/076-son qarori bilan tasdiqlangan. Bu taklif Buxoro viloyat ko‘p tarmoqli tibbiyot markazining 01.08.2024 yildagi 01-son va Buxoro shahar tibbiyot birlashmasining 01.05.2024 yildagi 7-2-42-TV/2024-sonli buyruqlari bilan amalda tatbiq etilgan (xulosa. Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy-texnik kengashning 2024 yil 22 oktyabrdagi 07/94-son). Ijtimoiy samaradorlik: jigar fibrozisi uchun qovoq yog‘idan foydalanish ushbu kasallikdagi asoratlar va nogironlikning oldini olish uchun profilaktika va terapevtik tadbirlarni ishlab chiqishni yaxshiladi. Iqtisodiy samaradorlik: jigar to‘qimalarining yangilanishini yaxshilash vositasi sifatida qovoq yog‘idan foydalanish va kasallikning dastlabki bosqichida jigarning fibroskopik rasmining morfometrik parametrlarini baholash davolash samaradorligini oshiradi, natijada, bemorlarga sarflangan 445 ming so‘m byudjet mablag‘lari tejaldi.
