Usmanova Parviza Tal’atovnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Bolalardagi miya qon aylanishining buzilishida bosh  miyaning neyroplastiklik xususiyatlari», 14.00.13 – Nevrologiya.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam:  B2018.1.RhD/Tib571.
Ilmiy rahbar: Shamansurov Shaanvar Shamuradovich, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Tibbiyot xodimlarining kasbiy malakasini rivojlantirish markazi.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Tibbiyot xodimlarining kasbiy malakasini rivojlantirish markazi, DSc.04/30.12.2019.Tib.31.01.
Rasmiy opponentlar: Raximbaeva Gul`nara Sattarovna, tibbiyot fanlari doktori, professor; Saixodjaeva Saida Nabievna, tibbiyot fanlari doktori, dotsent.
Yetakchi tashkilot nomi: Samarqand davlat tibbiet universiteti.
Dissertatsiyaning yo‘nalishi: amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi erta yoshdagi bolalarda miyada qon aylanishi buzilishining og‘irlik darajasiga qarab neyroplastiklik omillarining prognostik ahamiyatini baholash bo‘yicha taklif va tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
neonatal sariqlik (bilirubinopatiya) bosh miyada qon aylanish buzilishining asosiy xavf omili hisoblanib, kasallikning og‘ir kechishi bilan bog‘liqligi  aniqlangan;
ilk bor kasallikning klinik ko‘rinishidan qat’iy nazar biomarkerlar (SNTF, pNF-H) konsentratsiyasining  o‘zgarishi bosh miyaga qon quyilishining zararlanish darajasini ko‘rsatdi va kasallikni bashorat (prognoz) qilish  mezoni ekanligi aniqlangan;
ilk bor erta yoshdagi bolalarda tiklanish davrida PSOM-SNE shkalasi natijalari bilan fraksion anizotropiya koeffisienti orasida korrelyasion bog‘liqligi aniqlanib, aynan sensomotor  buzilish sindromi ustunligi isbotlangan;
ilk bor  fraksion anizotropiya koeffisientining markaziy asab tizimi neyroplastikligining ko‘rsatkichi bo‘lib, bosh miyada qon aylanishini buzilishida tiklanish potensialligi isbotlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi:                    Miyada qon aylanishi buzilgan bolalarda bosh miyaning neyroplastikligini asoslash bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
birinchi ilmiy yangilik: neonatal sariqlik (bilirubinopatiya) bosh miyada qon aylanish buzilishining asosiy xavf omili hisoblanib, kasallikning og‘ir kechishi bilan bog‘liqligini aniqlanganligi bo‘yicha takliflar Tibbiyot xodimlarning kasbiy malakasini rivojlantirish markazi qoshidagi Muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashining tomonidan 30.03.2024 yilda 03n-z/11-son bilan tasdiqlangan «Bolalardagi bosh miyada qon aylanishi buzilishini tashxislashda neyrotrofinlar» nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Samarqand viloyati bolalar ko‘p tarmoqli tibbiyot markazining 23.02.2024 yildagi 33-4-sonli buyruqlari hamda Bolalar Milliy Tibbiyot Markazining 01.03.2024 yildagi 01-1-04/27-sonli buyruqlari bilan amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 06.01.2023 yildagi 08n-r/34-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: immunoferment tahlili (CNTF va pNF-H) asab hujayralarining neyrogenezi va differensiatsiyasida muhim ahamiyatga ega, neyronlarning omon qolish darajasini tartibga solishda ishtirok etadi va uzoq muddatli natijalar uchun yuqori prognozli qiymatga ega. Iqtisodiy samaradorligi: bitta neyrotrof omilni o‘rganish CNTF – 250000 so‘m, pNF-H – 250000 so‘m= 500000 so‘m. Insul`tdan keyin bir kurs davolash 2-3 million so‘m. Qon zardobidagi neyrotrofik omillarni o‘z vaqtida aniqlash, kasallikning taxminiy natijasini aniqlash, shifoxona yotoqlaridan yanada oqilona foydalanishga yordam beradi, kasallikning prognozi va kechishini kuzatib boradi, bu esa kasalxonada qolish xarajatlarini kamaytiradi va tejamkorlikni 1000000 so‘m miqdorida ta’minlaydi;
ikkinchi ilmiy yangilik: ilk bor kasallikning klinik ko‘rinishidan qat’iy nazar biomarkerlar (SNTF, pNF-H) konsentratsiyasining  o‘zgarishi bosh miyaga qon quyilishining zararlanish darajasini ko‘rsatadi va kasallikni bashorat (prognoz) qilish  mezoni  ekanligini aniqlanganligi bo‘yicha takliflar Tibbiyot xodimlarning kasbiy malakasini rivojlantirish markazi qoshidagi Muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashining tomonidan 30.03.2024 yilda 03n-z/11-son bilan tasdiqlangan «Bolalardagi bosh miyada qon aylanishi buzilishini tashxislashda neyrotrofinlar» nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Samarqand viloyati bolalar ko‘p tarmoqli tibbiyot markazining 23.02.2024 yildagi 33-4-sonli buyruqlari hamda Bolalar Milliy Tibbiyot Markazining 01.03.2024 yildagi 01-1-04/27-sonli buyruqlari bilan amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘liqni  saqlash  vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 06.01.2023 yildagi 08n-r/34-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: immunoferment tahlili (CNTF va pNF-H) asab ildiz hujayralarining neyrogenezi va differensiatsiyasida muhim ahamiyatga ega, neyronlarning omon qolish darajasini tartibga solishda ishtirok etadi va uzoq muddatli natijalar uchun yuqori prognozli qiymatga ega. Iqtisodiy samaradorligi: Bitta neyrotrof omilni o‘rganish CNTF – 250000 so‘m, pNF-H – 250000 so‘m= 500000 so‘m. Insul`tdan keyin bir kurs davolash 2-3 million so‘m. Qon zardobidagi neyrotrofik omillarni o‘z vaqtida aniqlash, kasallikning taxminiy natijasini aniqlash, shifoxona yotoqlaridan yanada oqilona foydalanishga yordam beradi, kasallikning prognozi va kechishini kuzatib boradi, bu esa kasalxonada qolish xarajatlarini kamaytiradi va tejamkorlikni 1000000 so‘m miqdorida ta’minlaydi;
uchinchi ilmiy yangilik: ilk bor erta yoshdagi bolalarda tiklanish davrida PSOM-SNE shkalasi natijalari bilan fraksion anizotropiya koeffisienti orasida korrelyasion bog‘liqligi aniqlanib, aynan sensomotor  buzilish sindromi ustunligi isbotlanganligi bo‘yicha takliflar Tibbiyot xodimlarning kasbiy malakasini rivojlantirish markazi qoshidagi Muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashining tomonidan 30.03.2024 yilda 03n-z/11-son bilan tasdiqlangan «Bolalardagi bosh miyada qon aylanishi buzilishini tashxislashda neyrotrofinlar» nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Samarqand viloyati bolalar ko‘p tarmoqli tibbiyot markazining 23.02.2024 yildagi 33-4 sonli buyruqlari hamda Bolalar Milliy Tibbiyot Markazining 01.03.2024 yildagi 01-1-04/27-sonli buyruqlari bilan amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash  vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 06.01.2023 yildagi 08n-r/34-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: immunoferment tahlili (CNTF va pNF-H) asab ildiz hujayralarining neyrogenezi va differensiatsiyasida muhim ahamiyatga ega, neyronlarning omon qolish darajasini tartibga solishda ishtirok etadi va uzoq muddatli natijalar uchun yuqori prognozli qiymatga ega. Iqtisodiy samaradorligi: Bitta neyrotrof omilni o‘rganish CNTF – 250000 so‘m, pNF-H – 250000 so‘m= 500000 so‘m. Insul`tdan keyin bir kurs davolash 2-3 million so‘m. Qon zardobidagi neyrotrofik omillarni  o‘z vaqtida aniqlash, kasallikning taxminiy natijasini aniqlash, shifoxona yotoqlaridan yanada oqilona foydalanishga yordam beradi, kasallikning prognozi va kechishini kuzatib boradi, bu esa kasalxonada qolish xarajatlarini kamaytiradi va tejamkorlikni 1000000 so‘m miqdorida ta’minlaydi;
to‘rtinchi ilmiy yangilik: ilk bor fraksion anizotropiya koeffisientining markaziy asab tizimi neyroplastikligining ko‘rsatkichi bo‘lib, bosh miyada qon aylanishini buzilishida tiklanish potensialligi isbotlanganligi bo‘yicha takliflar Tibbiyot xodimlarning kasbiy malakasini rivojlantirish markazi qoshidagi Muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashining tomonidan 30.03.2024 yilda 03n-z/11-son bilan tasdiqlangan «Bolalardagi bosh miyada qon aylanishi buzilishini tashxislashda neyrotrofinlar» nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Samarqand viloyati bolalar ko‘p tarmoqli tibbiyot markazining 23.02.2024 yildagi33-4 sonli buyruqlari hamda Bolalar Milliy Tibbiyot Markazining 1.03.2024 yildagi 01-1-04/27-sonli buyruqlari bilan amaliyotiga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashining 06.01.2023 yildagi 08n-r/34-son xulosasi).Ijtimoiy samaradorligi: immunoferment tahlili (CNTF va pNF-H) asab ildiz hujayralarining neyrogenezi va differensiatsiyasida muhim ahamiyatga ega, neyronlarning omon qolish darajasini tartibga solishda ishtirok etadi va uzoq muddatli natijalar uchun yuqori prognozli qiymatga ega.Iqtisodiy samaradorligi: Bitta neyrotrof omilni o‘rganish CNTF – 250000 so‘m, pNF-H – 250000 so‘m= 500000 so‘m. Insul`tdan keyin bir kurs davolash 2-3 million so‘m. Qon zardobidagi neyrotrofik omillarni o‘z vaqtida aniqlash, kasallikning taxminiy natijasini aniqlash, shifoxona yotoqlaridan yanada oqilona foydalanishga yordam beradi, kasallikning prognozi va kechishini kuzatib boradi, bu esa kasalxonada qolish xarajatlarini kamaytiradi va tejamkorlikni 1000000 so‘m miqdorida ta’minlaydi