Ғафуров Беҳруз Толиб ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи):“Ҳарбий хизматчиларнинг фарзандларини баркамол шахс этиб тарбиялашнинг ижтимоий-фалсафий омиллари”, 09.00.04 – Ижтимоий фалсафа (фалсафа фанлари)
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.2.PhD/Fal1302
Диссертация бажарилган муассаса номи: Фарғона давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Бухоро давлат университети, DSc.03/27.02.2020.F.72.08.
Илмий раҳбар: Саидов Ихтиёр Мизрабович, фалсафа фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент
Расмий оппонентлар: Чориев Санжарбек Анварович, фалсафа фанлари доктори, профессор; Тўйчиев Бердиқул Тўрақулович, фалсафа фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ҳарбий хизмацҳиларнинг фарзандларини баркамол шахс этиб тарбиялашнинг ијтимоий-фалсафий омилларини очиб беришдан иборат
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
баркамол шахснинг интеллектуал ривожланиш, ахлоқий етуклик, жисмоний чиниққанлик ва ижтимоий фаоллик омиллари ҳарбий хизмацҳиларнинг фарзандларида ватанпарварлик, интизомлилик, ўзи ва бошқаларга нисбатан талабчанлик, меҳнацеварлик, вақтни қадрлаш ва ўзига юқори талаб қўйиш қобилиятини шакллантириши, ҳарбий ҳаётнинг қатъий тартиб-қоидалари ва интизоми фарзандларга ҳам ўз таъсирини ўтказиши ҳамда ижтимоий ҳаётда муваффақиятга эришиш воситаси эканлиги аниқлаштирилган;
Қуролли Кусҳлар тизимида хизмат қилайотган ҳарбийларнинг фарзандларини баркамол шахс этиб тарбиялаш тизимини янада такомиллаштиришда чидамлилик, етакчилик қобилиятларини ва ҳарбий маданиятни тушунишни ривожлантиришга қаратилган махсус таълим дастурларини яратиш, ижтимоийлашув ва фуқаролик ҳаётига мослашишини таъминлаш учун маҳаллий таълим тизимларига интеграция қилиш, ресурслар ва дастурлардан фойдаланиш имкониятини таъминлаш каби ташкилий-услубий асослари мантиқий исботланган;
ҳарбий оилаларнинг фарзандларини баркамол шахс этиб тарбиялаш тизимини ривојлантиришнинг маънавий ва руҳий қадриятларнинг бирламсҳилиги, маънавият ва идеал (ижтимоий идеализм), биологик, психологик ва табиий қонуниятлар билан боғлиқлик, жисмоний ва ақлий ривожланиш, табиий қобилиятларни ривожлантириш (ижтимоий натурализм) ва моддий ишлаб сҳиқариш ва иқтисодий ривожланишга боғлиқлик, меҳнат фаолияти, иқтисодий самарадорлик (ижтимоий материализм) каби истиқболли илмий парадигмалари осҳиб берилган;
ҳарбий хизмацҳиларнинг фарзандларини баркамол шахс этиб тарбиялаш тизимининг самарадорлигини баҳолашда ўз-ўзини англаш, ҳуқуқий саводхонлик каби мезонлар ва замонавий таълим, инсонпарварлик даражаси каби диагностик ва коррексион кўрсаткисҳлари асосланган ва уни юксалтириш имкониятлари оптималлаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Јамиятда ҳарбий хизмацҳиларнинг фарзандларини баркамол шахс этиб тарбиялашнинг ијтимоий фалсафий омилларини тадқиқ этиш бўйича олинган илмий натијалар асосида:
баркамол шахснинг интеллектуал ривожланиш, ахлоқий етуклик, жисмоний чиниққанлик ва ижтимоий фаоллик омиллари ҳарбий хизмацҳиларнинг фарзандларида ватанпарварлик, интизомлилик, ўзи ва бошқаларга нисбатан талабчанлик, меҳнацеварлик, вақтни қадрлаш ва ўзига юқори талаб қўйиш қобилиятини шакллантириши, ҳарбий ҳаётнинг қатъий тартиб-қоидалари ва интизоми фарзандларга ҳам ўз таъсирини ўтказиши ҳамда ижтимоий ҳаётда муваффақиятга эришиш воситаси эканлигига доир назарий мулоҳазалар “60220500 – Фалсафа (йўналишлар бўйисҳа)” бакалавриат таълим йўналишининг малака талаблари мазмунига сингдирилган ҳамда Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2023-йил 22-декабрдаги 537-сонли буйруғи билан тасдиқланган 721913-сонли гувоҳномага мувофиқ “Фалсафа” дарслигини таййорлашда фойдаланилган (Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги Олий таълимни ривожлантириш тадқиқотлари марказининг 2024-йил 5-июлдаги 02/02-02-60-сон маълумотномаси). Натијада, ҳарбий хизмацҳиларнинг фарзандларини ўқув фанларини мукаммал ўзлаштириши ва билимларини ривојлантириш имкониятларини такомиллаштиришга хизмат қилган;
Қуролли Кусҳлар тизимида хизмат қилайотган ҳарбийларнинг фарзандларини баркамол шахс этиб тарбиялаш тизимини янада такомиллаштиришда чидамлилик, етакчилик қобилиятларини ва ҳарбий маданиятни тушунишни ривожлантиришга қаратилган махсус таълим дастурларини яратиш, ижтимоийлашув ва фуқаролик ҳаётига мослашишини таъминлаш учун маҳаллий таълим тизимларига интеграция қилиш, ресурслар ва дастурлардан фойдаланиш имкониятини таъминлаш каби ташкилий-услубий асосларига доир янгиликлардан Ўзбекистон Миллий университетида бајарилган ПЗ-20170928696-рақамли “Ўзбекистонда ислоҳотлар јарайонини таҳлил этиш ва амалга оширишнинг концептуал-фалсафий методологияси (Ҳаракатлар стратегияси асосида)” амалий лойиҳа доирасида нашр этилган ишларда фойдаланилган (Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университетининг 2024-йил 18-октабрдаги 04/11-9043-сон маълумотномаси). Натијада, ҳарбий хизмацҳилар фарзандларини баркамол шахс этиб тарбиялашнинг маънавий-ахлоқий асосларига қўйиладиган талабларни такомиллаштиришга хизмат қилган;
ҳарбий оилаларнинг фарзандларини баркамол шахс этиб тарбиялаш тизимини ривојлантиришнинг маънавий ва руҳий қадриятларнинг бирламсҳилиги, маънавият ва идеал (ижтимоий идеализм), биологик, психологик ва табиий қонуниятлар билан боғлиқлик, жисмоний ва ақлий ривожланиш, табиий қобилиятларни ривожлантириш (ижтимоий натурализм) ва моддий ишлаб сҳиқариш ва иқтисодий ривожланишга боғлиқлик, меҳнат фаолияти, иқтисодий самарадорлик (ижтимоий материализм) каби истиқболли илмий парадигмаларига доир назарий мулоҳазалардан Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлиги Шарқий ҳарбий округининг 2023-2024 ўқув йилидаги рејасига мувофиқ “округ тасарруфида ва унинг ҳудудида хизмат қилайотган ҳарбий хизмацҳиларга ва уларнинг оила аъзоларига ијтимоий ғамхорлик кўрсатиш ва уларнинг фарзандларига маънавий озуқа бериш”да ҳамда Тоифаланган обектлами қўриқлаш қўшинлари қўмондонлиги Тарбиявий ва мафкуравий ишлар бошқармасининг 2023-2024 йил тарбиявий ва мафкуравий ишлар режасининг ИИИ ва ВИ бандларини ижросини таъминлашда фойдаланилган. (Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлиги Шарқий ҳарбий округининг 2024-йил 14-августдаги 52/4/533-сон ҳамда Тоифаланган обектларни қўриқлаш қўшинлари қўмондонлигининг 2024-йил 27-июлдаги 19-сон маълумотномалари). Натијада, мудофаа вазирлиги ҳарбий хизмацҳилари ва уларнинг оила аъзолари билан ўтказиладиган маънавий-маърифий тадбирларни рејалаштиришда муҳим манба бўлиб хизмат қилган;
ҳарбий хизмацҳиларнинг фарзандларини баркамол шахс этиб тарбиялаш тизимининг самарадорлигини баҳолашда ўз-ўзини англаш, ҳуқуқий саводхонлик каби мезонлар ва замонавий таълим, инсонпарварлик даражаси каби диагностик ва коррексион кўрсаткисҳлари асосланган ва уни юксалтириш имкониятларига оид назарий мулоҳазалар Навоий вилояти телерадиокомпаниясининг “Йошлар келајаги”, “Муқаддас бурсҳ”, “Ватан ҳимояси” каби кўрсатувлари ва “Дийор-24” информацион дастурининг ссенарийларини тайёрлашда фойдаланилган (Навоий вилояти телерадиокомпаниясининг 2024-йил 14-октабрдаги 01-02/137-сон маълумотномаси). Натијада, ўтказилган лойиҳа ва маънавий-маърифий тадбирлар бадиий-илмий јиҳатдан мукаммаллашган, бугунги йош авлодни ва ҳарбий хизмацҳиларнинг оила аъзоларини дунйоқарашини ҳамда маънавиятини оширишга хизмат қилган.